Οι «ξεχασμένοι» ιοί 

Γράφει η Νικολέτα Κανέλλου παγετώνες

Δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία για τις δυσμενείς αλλαγές που έχει προκαλέσει η κλιματική αλλαγή στην ανθρωπότητα και την πλανητική υγεία. Η πανδημία, οι πολλαπλές φυσικές καταστροφές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που καταγράφονται σχεδόν σε καθημερινή βάση παγκοσμίως, αν μη τι άλλο, αποτελούν ζωντανά παραδείγματα για το πως οι ρυθμοί της ζωής έχουν μεταβληθεί από την μάστιγα της κλιματικής αλλαγής.

Είναι πραγματικά άξιο απορίας το όριο της ανθρώπινης ανεκτικότητας, ή καλύτερα εθελοτυφλίας, μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα δραστικών αλλαγών και καταστροφών, γεννήματα της κλιματικής ανισορροπίας. Γεννήματα που έχουμε υποδεχτεί με ένα ύφος φαινομενικής ανησυχίας, που όμως καμία σχέση δεν έχει με την παθητική και άβουλη στάση που διατηρούμε στην καθημερινότητά μας.

Αυτό το άρθρο όμως δεν σκοπεύει να διανύσει μία καθιερωμένη πορεία γύρω από ήδη γνωστές καταστάσεις και έρευνες για το περιβάλλον. Οι οποίες εν τέλει καταλήγουν στην ανακύκλωση των ίδιων θέσεων και των ίδιων προσωρινών ανησυχιών για την επιβίωση του ανθρώπου και του ίδιου του πλανήτη. Το άρθρο αυτό αποσκοπεί στην παρουσίαση μίας πρόσφατης έρευνας που χτυπά μία νέα πόρτα αφύπνισης σχετικά με ένα δυνητικό κύμα ιών, το οποίο όμως δεν προέρχεται από διάφορα είδη πτηνών, αλλά από το ολοένα και πιο ανησυχητικό λιώσιμο των παγετώνων. 

Πιο αναλυτικά, ειδικοί βιολόγοι, η Stephane Aris-Brosou και συνάδελφοί της στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα στον Καναδά, συνέλεξαν δείγματα εδάφους και ιζήματος από την λίμνη Hazen, τη μεγαλύτερη λίμνη γλυκού νερού στον Αρκτικό Κύκλο. Αφού προχώρησαν σε ανάλυση RNA και DNA σε αυτά τα δείγματα για να εντοπίσουν ίχνη που ταιριάζουν με αυτά γνωστών ιών, καθώς και ζωικών/ φυτικών ξενιστών, μέσω ενός ειδικά σχεδιασμένου αλγορίθμου αξιολόγησαν την πιθανότητα αυτοί οι ιοί να μολύνουν ασυσχέτιστες ομάδες οργανισμών. 

Η έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the Royal Society B, υπέδειξε ότι ο κίνδυνος μετάδοσης ιών σε νέους ξενιστές ήταν υψηλότερος σε τοποθεσίες κοντά σε περιοχές που εισρέουν μεγάλες ποσότητες παγετώδους λιωμένου νερού. Μία κατάσταση που εισέρχεται όλο και πιο πολύ στην σφαίρα της πραγματικότητας με την αύξηση της πλανητικής θερμοκρασίας. Ωστόσο η ειδική ομάδα βιολόγων δεν προσδιόρισε επακριβώς πόσοι από τους ιούς που εντόπισε ήταν προηγουμένως άγνωστοι, ούτε αξιολόγησε αν οι ιοί αυτοί ήταν ικανοί να προκαλέσουν κάποια μόλυνση.

Παρ’ όλα αυτά τόνισαν πως «όσο οι ιοί και οι ξενιστές «γέφυρες» δεν είναι ταυτόχρονα παρόντες στο περιβάλλον, η πιθανότητα δραματικών γεγονότων παραμένει πιθανώς χαμηλή». Κάτι που επίσης ενδέχεται να μεταβληθεί με την κλιματική αλλαγή, καθώς μεταβάλλεται το εύρος των υφιστάμενων ειδών και έτσι η περίπτωση επαφής των ήδη υπαρχόντων οργανισμών με αρχαίους ιούς ή βακτήρια αποκτά ρεαλιστικές διαστάσεις.

Επιπρόσθετες έρευνες έχουν δείξει ότι άγνωστοι ιοί μπορεί να ελλοχεύουν στο εσωτερικό των πάγων, διατηρώντας τη δράση και τη μορφή τους. Για παράδειγμα, πριν από ένα έτος, ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο στις Η.Π.Α. ανακοίνωσαν ότι βρήκαν γενετικό υλικό από 33 ιούς, εκ των οποίων οι 28 ήταν νέοι, σε δείγματα πάγου που ελήφθησαν από το οροπέδιο του Θιβέτ στην Κίνα.

Τελικώς, εκτιμήθηκε ύστερα από σχετική ανάλυση πως οι ιοί είναι ηλικίας περίπου 15.000 ετών. Μάλιστα, προκειμένου να τονίσει την κρισιμότητα της κατάστασης η βιολόγος Brosou S., είπε χαρακτηριστικά: «Η πιθανότητα να μολυνθούμε από έναν ιό που έπληξε τους ανθρώπους του Νεάντερταλ είναι σημαντική και αποδεικνύει ότι δεν είμαστε όσο ασφαλείς πιστεύουμε. Εάν ένας παθογόνος παράγοντας, που έχει να εκδηλωθεί για χρόνια, έρθει σε επαφή με τον άνθρωπο, το ανοσοποιητικό μας σύστημα δεν θα είναι έτοιμο να αντιδράσει.»

Όπως προκύπτει λοιπόν, η υποχώρηση των παγετώνων αποτελεί μία εν δυνάμει εστία ιών, καταστροφικών για την βιωσιμότητα του ανθρώπινου οργανισμού και όχι μόνο, λόγω της άγνωστης δράσης και λειτουργίας τους. Με τις χαμηλές θερμοκρασίες να συντηρούν, και ταυτόχρονα να εμποδίζουν την απελευθέρωση διαφόρων αρχέγονων ιών και βακτηρίων, εύλογα προκύπτει η ανάγκη για ετοιμότητα, σε περίπτωση που απελευθερωθούν στο σύγχρονο οικοσύστημα.

Το λιώσιμο και η υποχώρηση των πάγων στην Ανταρκτική αποτελεί ένα φαινόμενο παγκόσμιας ανησυχίας για πολλές δεκαετίες, όμως ποτέ μέχρι σήμερα η ανησυχία αυτή δεν είχε εξελιχθεί σε ένα τόσο ριψοκίνδυνο στάδιο, που πλέον απαιτεί την κινητοποίηση της ερευνητικής και ιατρικής κοινότητας από όλον τον κόσμο.

Και κάπου εδώ για ακόμη μία φορά, η επιστημονική κοινότητα εισάγει αποδείξεις σχετικά με την απειλούμενη  πλανητική επιβίωση, η οποία φαίνεται πλέον να ταλαντεύεται σε ένα σχοινί που όλο και φθείρεται, όλο και αδυνατίζει, καθιστώντας αδύνατη την τελική βελτίωση. Αυτό το σχοινί, είναι η ζωή και η σταθερότητα της γης, του πλανήτη, και πάνω σε αυτό κινείται κάθε δέντρο, κάθε λουλούδι, κάθε ζωντανός οργανισμός που ζει και αναπαράγεται σε αυτό το σύστημα.

Δυστυχώς οι προβλέψεις, οι έρευνες και οι προειδοποιήσεις, δεν αποδεικνύονται ικανές να παρακινήσουν την ανθρώπινη δραστηριότητα να αλλάξει ριζικά τον τρόπο σκέψης και λειτουργίας της. Οδεύοντας αντίθετα από το συμφέρον και την επιβίωσή της, η ανθρωπότητα επιλέγει να αγνοεί και να αφήνει στο ράφι, για τις επόμενες ίσως γενιές, συμβουλές και τροποποιήσεις βελτίωσης. 

Βιβλιογραφία: παγετώνες παγετώνες παγετώνες παγετώνες παγετώνες

Geddes, L. (2022). Next epidemic may come from melting glaciers, new data shows. The Guardian: Infectious diseases. Ανακτήθηκε από: The Guardian

Οι φωτογραφίες ανακτήθηκαν από: unsplash.com

Διαβάστε περισσότερα: παγετώνες παγετώνες