Νομιμότητα ή μήπως αρχαιοκαπηλία…;

Γράφει η Ευαγγελία Μπουκουράκη

Πριν λίγους μήνες ψηφίστηκε από την Βουλή ο επαναπατρισμός 161 αρχαιοτήτων κυκλαδικής προέλευσης, οι οποίες ξαφνικά εμφανίστηκαν και εν τέλει δωρίστηκαν στην Ελλάδα από τον εκατομμυριούχο Λέοναρντ Στερν. 

Σε άλλη περίπτωση θα έπρεπε να ήμασταν πανευτυχείς που επέστρεψαν στην Ελλάδα μοναδικά για τον κυκλαδικό πολιτισμό ειδώλια. Τι κρύβεται, όμως, πίσω από αυτή την ιστορία; Ας πάρουμε τα πράγματα απ’ την αρχή.  αρχαιοκαπηλία

Kυκλαδικός πολιτισμός και ειδώλια

Ο κυκλαδικός πολιτισμός αναπτύχθηκε κατά την 3^η χιλιετία και είναι ευρέως γνωστός για τα μαρμάρινα ειδώλια. Τα ειδώλια αυτά είναι εντελώς αφαιρετικά και τα βρίσκουμε μόνο στις Kυκλάδες και στον ηπειρωτικό κορμό της χώρας, που είχε εμπορικές σχέσεις με τα νησιά. Άρα είναι σχεδόν αδύνατον να βρεθούν εκτός Ελλάδας Kυκλαδικά ειδώλια. αρχαιοκαπηλία

Η σημασία αυτών των ειδωλίων παρακίνησε τους επίδοξους αρχαιοκάπηλους να πουλήσουν ένα μεγάλο μέρος αυτών των αγαλματιδίων σε ξένες αγορές. Βέβαια, πέρα από την λαθρανασκαφή αναπτύχθηκε και ένα εμπόριο κίβδηλων ειδωλίων. Εξέχων παράδειγμα είναι ο περίφημος αρπιστής της Νέας Υόρκης για τον οποίο είναι εξακριβωμένη η πλαστότητα του. αρχαιοκαπηλία

Τα ειδώλια της συλλογής Στερν αρχαιοκαπηλία

Ο Στερν, λοιπόν, εν μια νυκτί δωρίζει στο «Ivστιτoύτo Aρχαίoυ Eλληνικoύ Πoλιτισμoύ» με έδρα το Nτελαγoυέρ τις 161 αρχαιότητες που έχει στην κατοχή του. Στις  8 Σεπτεμβρίου ψηφίζεται στην Βουλή νομοσχέδιο για την «κύρωση συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, του Moυσείου Kυκλαδικής Tέχνης και του Ινστιτούτου Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού». αρχαιοκαπηλία

Με το νομοσχέδιο αυτό παραβιάζεται πρώτα απ’ όλα ο αρχαιολογικός νόμος. Η νομοθεσία είναι απλή. Για την νομιμοποίηση οποιασδήποτε αρχαιότητας και για την κατοχή αυτής θα πρέπει να ενημερωθεί η Αρχαιολογική Υπηρεσία και έπειτα να ελεγχθεί η αυθεντικότητα του αρχαίου και αν αυτό είναι προϊόν λαθρανασκαφής. αρχαιοκαπηλία

Στην περίπτωση των 161 αρχαιοτήτων δεν ακολουθήθηκε καμία διαδικασία και τα αρχαία δεν ελέγχθηκαν ποτέ από αρχαιολόγους. Να σημειωθεί εδώ ότι η Ελλάδα έχει υπογράψει τέσσερα μνημόνια συνεργασίας για την παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων με τον εισαγγελέα της Ν. Υόρκης. Ο Στερν με την σύμφωνη γνώμη της Υπουργού δίνει στο Iνστιτoύτo Nτελαγουέρ τις αρχαιότητες. 

Και κάπου εδώ πρέπει να εξηγήσουμε τι είναι αυτό το Ινστιτούτο και πως συνδέεται με τα παράνομα κυκλώματα διακίνησης αρχαιοτήτων. Το Ινστιτούτο αυτό δημιουργήθηκε ως μια offshore εταιρεία στον φορολογικό παράδεισο των Η.Π.Α με μόνο σκοπό την φιλοξενία των κυκλαδικών ειδωλίων. Η offshore αυτή εταιρεία δίνει ταυτόχρονα την δυνατότητα έκθεσης των ειδωλίων στο Moυσείo Kυκλαδικής Tέχνης.

Το τελευταίο αυτό μουσείο είναι ιδιοκτησία της οικογένειας Γουλαvδρή και δημιουργήθηκε με σκοπό να εκθέσει την πληθώρα κυκλαδικών αρχαιοτήτων που είχε στην κατοχή της. Έτσι, το Mουσείο Kυκλαδικής Tέχνης έχει την ευκαιρία να μεγαλώσει την συλλογή του με τα αμφιβόλου προέλευσης και γνησιότητας αγαλματίδια. Παρ’ όλα αυτά τις αποφάσεις για την διακίνηση των ειδωλίων τις παίρνει μόνο το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. αρχαιοκαπηλία

Συμφωνία με Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν. Υόρκης

Το Υπουργείο πολιτισμού με την νομιμοποίηση αυτών των αρχαιοτήτων δίνει ταυτόχρονα τις αρχαιότητες στο Μητροπολιτικό Μουσείο για τα επόμενα 25 χρόνια. Τα πρώτα 25 χρόνια το Μητροπολιτικό Μουσείο θα στέλνει στην Αθήνα 15 αρχαιότητες και αυτή με την σειρά της θα πρέπει να στέλνει ισάξια και ισάριθμα ευρήματα. Την ίδια στιγμή υπάρχει δέσμευση πως εάν θέλουμε να πάρουμε την συλλογή για ακόμα 25 χρόνια θα πρέπει να στείλουμε στο Mητροπoλιτικό Moυσείο κυκλαδικά ευρήματα απ’ όλα τα μουσεία της χώρας. αρχαιοκαπηλία

Τι πετύχαμε με αυτό; Να νομιμοποιηθεί μια συλλογή αμφιβόλου νομιμότητας και προέλευσης και ταυτόχρονα το Μητροπολιτικό Μουσείο να ανοίξει μια ολοκαίνουργια αίθουσα με πρωτοκυκλαδική τέχνη. Θα πει κανείς τι πειράζει που δημιουργήθηκε μια νέα αίθουσα. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι αυτά τα ειδώλια -αν είναι αληθινά- αποτελούν μοναδικά παραδείγματα της κυκλαδικής τέχνης. Γιατί η Ελλάδα να αφήσει αυτές τις μοναδικές αρχαιότητες στα χέρια ενός Μουσείου που είναι αναγνωρισμένο ότι δημιουργήθηκε μέσω των αρχαιοκαπηλιών; αρχαιοκαπηλία

Το Υπουργείο με αυτή του την τακτική ανοίγει τον δρόμο σε πιο σκοτεινά μονοπάτια, αυτά της αρχαιοκαπηλίας. Σε μια εποχή που το ζήτημα των γλυπτών του Παρθενώνα είναι και πάλι επίκαιρο η Υπουργός έρχεται να ρίξει λάδι στην φωτιά. Γιατί αύριο- μεθαύριο να μην έρθει το Βρετανικό Μουσείο να μας δώσει πίσω τα Ελγίνεια μάρμαρα, αλλά εμείς ως αντάλλαγμα για την «προσφορά» να μην δώσουμε τρεις άλλες αρχαιότητες; Έτσι κι αλλιώς τις συμφωνίες με αυτό τον τρόπο τις βλέπουμε να κλείνονται. αρχαιοκαπηλία

Να σημειωθεί ότι στις 03/11/2022 τα πρώτα δεκαπέντε κυκλαδικά ειδώλια έφθασαν στο Moυσείo Kυκλαδικής Tέχνης με τους αρχαιολόγους να τα υποδέχονται με ένα πανό που έγραφε «Κλεμμένα είναι».

Πηγή: 1,2

Διαβάστε περισσότερα: αρχαιοκαπηλία