Λέμε τελικά όχι στα πλαστικά;

Γράφει η Άλκηστις Νίκα

Ο νόμος 4736/2020 με τίτλο «Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον και άλλες διατάξεις» ψηφίστηκε στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 2020, έχοντας ως σκοπό την αντιμετώπιση του πολύ σοβαρού προβλήματος των πλαστικών μιας χρήσης.

Τα προϊόντα τα οποία ο νόμος αυτός θεσπίζει να απαγορευτούν στην αγορά είναι τα εξής: πλαστικά μαχαιροπίρουνα, πλαστικά πιάτα, πλαστικά καλαμάκια, περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ καθώς και τα καπάκια και τα καλύμματά τους, μπατονέτες από πλαστικό, πλαστικοί αναδευτήρες ποτών, προϊόντα από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη, κυπελάκια για ποτά από φελιζόλ, καπάκια και καλύμματά τους, καθώς και τα πλαστικά στηρίγματα μπαλονιών (εκτός από μπαλόνια για βιομηχανικές ή άλλες επαγγελματικές χρήσεις).

Δύο χρόνια μετά την εφαρμογή αυτού του νόμου, τον Αύγουστο του 2022, η WWF αναρτά μια έκθεση αξιολόγησής και αναδεικνύει την παταγώδη αποτυχία της χώρας μας στην απαρέγκλιτη εφαρμογή του.

Όπως παρουσιάζεται και στην έκθεση αξιολόγησης, ένα φαινόμενο που εμποδίζει την εφαρμογή του νόμου είναι η ύπαρξη ενός «παρακυκλώματος» που διαθέτει παράνομα πλαστικά καλαμάκια σε όλη την χώρα. Σίγουρα όλοι μας φέτος το καλοκαίρι παρατηρήσαμε ότι αυτά τα προϊόντα ήταν άμεσα διαθέσιμα στα περισσότερα μαγαζιά. Βέβαια, ο νόμος επέτρεπε την χρήση αυτών των ειδών μέχρι την εξάντληση των αποθεμάτων τους, οπότε πολλοί μπορεί να δικαιολογούσαν την ύπαρξή τους στην αγορά πιθανά από κάποιο μεγάλο απόθεμα.

Όμως, μετά από τις 03/05/2022, δηλαδή 10 μήνες μετά την έναρξη εφαρμογής της πρόβλεψης, ο νόμος απαγόρευε αυστηρά την χρήση τους. Ουσιαστικά, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία: η χρήση αυτών των ειδών πλαστικού ήταν παράνομη, και μπορεί εύκολα να αποδοθεί στην έλλειψη ελέγχων στα μαγαζιά τύπου καφέ, εστιατόρια και μπαρ.

Από την άλλη πλευρά, η Πολιτεία δεν έχει δείξει συνέπεια στην ενημέρωση των πολιτών, με αποτέλεσμα οι ίδιοι να μην γνωρίζουν τις επιπτώσεις αυτών των ειδών στο περιβάλλον. Είναι λοιπόν λογικό να μην προβληματίζονται και να μην μιλούν όταν τα βρίσκουν παράνομα διαθέσιμα σε όλα τα μαγαζιά εστίασης, αλλά αντιθέτως να προωθούν και να ενισχύουν με την ίδια την στάση τους αυτά τα παρακυκλώματα. Εφόσον δεν γνωρίζουν δηλαδή οι πολίτες τον λόγο για τον οποίο απαγορεύτηκαν από την αγορά, δεν είναι ούτε διατεθειμένοι να κάνουν αλλαγές στην καθημερινότητα τους προκειμένου να τα αποφύγουν, καθώς και τέλος αδιαφορούν όταν τους διατείνονται παράνομα από επιχειρήσεις.

Πόσο κακό κάνουμε λοιπόν όταν πίνουμε τον καφέ μας με πλαστικό καλαμάκι;

Ας δούμε το πρόβλημα από την αρχή, ξεκινώντας από το τι γίνεται στα πλαστικά απορρίμματα. Το 79% των πλαστικών απορριμμάτων καταλήγει σε χωματερές ή στον ωκεανό, ενώ μόνο το 9% ανακυκλώνεται και το 12% αποτεφρώνεται. Υπάρχουν περίπου 150 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι πλαστικού στον ωκεανό.

Tα πλαστικά απορρίμματα αποικοδομούνται σε μικρότερα σωματίδια (μικροπλαστικά), μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει έως και 200 χρόνια. Καθώς το πλαστικό διασπάται, εκπέμπει επίσης επιβλαβείς χημικές ουσίες όπως η δισφαινόλη Α (BPA). Έπειτα, το μικρό τους μέγεθος τα κάνει πιο εύκολα να τα καταπιούν τα θαλάσσια ζώα και τα μεγαλύτερα ψάρια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εμποδίζεται η πέψη του κανονικού τους φαγητού, ενώ προσελκύει και τοξικές ουσίες στον οργανισμό τους.

Τα υπόλοιπα πλαστικά που δεν καταναλώνονται τραυματίζουν τα ζώα της θάλασσας, τα οποία συχνά μπλέκονται σε αυτά. Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι με την σειρά μας καταναλώνουμε το πλαστικό μέσω της τροφικής αλυσίδας, με πολλά κομμάτια μικροπλαστικών να έχουν βρεθεί στο αίμα και στους πνεύμονες μας. Ωστόσο, παραμένει άγνωστο το πώς αυτά επηρεάζουν την υγεία μας.

Συνεπώς, για να απαντηθεί και η παραπάνω ερώτηση, η απάντηση είναι απλή: όταν πίνουμε τον καφέ μας με πλαστικό καλαμάκι, και γενικά όταν χρησιμοποιούμε πλαστικά μιας χρήσης, συμμετέχουμε και ενδυναμώνουμε ως καταναλωτές έναν κύκλο ο οποίος πλέον όχι μόνο είναι παράνομος, αλλά έχει και συνταρακτικές επιπτώσεις στην οικονομία μας, στον πλανήτη μας, στην ζωή πάνω σε αυτόν, και ακόμα και στην ίδια μας την υγεία.

Για αυτό, λέμε όχι στα πλαστικά μιας χρήσης, και πιέζουμε την Πολιτεία για την εφαρμογή του νόμου 4736/2020, ενώ ενημερώστε ως καταναλωτές και δεν αγοράζουμε αυτά τα προϊόντα. Η διάσωση του πλανήτη μας επείγει και μας αφορά όλους, οπότε ας βοηθήσουμε όλοι σε αυτή, με όποιον τρόπο μπορούμε.

Διαβάστε περισσότερα: πλαστικά