Γραφει ο Αντώνης Λυριωτάκης Ρεπόρτερς

Ολοένα και περισσότερο τον τελευταίο καιρό γίνεται λόγος στη πολιτική σκηνή της χώρας για τη κατάταξη της χώρας όσον αφορά την ελευθερία του τύπου.

Η αρχή έγινε με την δημοσίευση της έρευνας μιας Γαλλική ΜΚΟ (RSF) σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα βρίσκεται στην 108η θέση Παγκοσμίως. Σίγουρα μια όχι τόσο καλή θέση, το ζήτημα, όμως, είναι πως έγινε αυτή η ερευνά, με τι κριτήρια, ποίες χώρες προηγούνται από εμάς και γιατί.

Σύμφωνα με την ΜΚΟ η Ελλάδα βρίσκεται χαμηλότερα, για το έτος 2022, από χώρες όπως το Μπουρουντί, η Γκαμπόν, η Μποτσουάνα και η Μογγολία. Πάμε να δούμε τι συμβαίνει σε χώρες που βρίσκονται πάνω από την Ελλάδα.

Μπουρουντι (θέση 107): Το περιβάλλον είναι εχθρικό για δημοσιογράφους καθώς το κυβερνών κόμμα, CNDD-FDD (κόμμα ανταρτών), θεωρεί τον εαυτό του ως την ενσάρκωση του κράτους και δεν ανέχεται καμία διαφωνία. Τα μέσα ενημέρωσης παρακολουθούνται στενά σε σημείο που, σε ορισμένες επαρχίες, οι δημοσιογράφοι πρέπει να έχουν ειδική άδεια ή να συνοδεύονται από δημοσιογράφο των κρατικών μέσων ενημέρωσης για να μπορούν να καλύψουν ορισμένα θέματα.

Τα μέσα ενημέρωσης εποπτεύονται από το Εθνικό Συμβούλιο Επικοινωνίας (CNC) τα μέλη του οποίου διορίζονται από τον πρόεδρο της χώρας και είναι πλήρως υποτελές στην κυβέρνηση. Χάρη στις μεθόδους της κυβέρνησης, ο φόβος είναι βαθιά ριζωμένος τόσο στην κοινωνία του Μπουρουντί όσο και στα μέσα ενημέρωσης, όπου η αυτολογοκρισία είναι ο κανόνας.

Το καθεστώς κατηγοροποιεί τους δημοσιογράφους είτε ως πατριώτες, που χρειάζονται εκπαίδευση, είτε ως εχθρούς του έθνους. Η βία κατά των δημοσιογράφων προέρχεται από τις δυνάμεις ασφαλείας και τις παρακρατικές ομάδες του κυβερνώντος κόμματος, όπως την πολύ βίαιη “πολιτοφυλακή νέων” Imbonerakure, που καταφεύγει τόσο σε ξυλοδαρμούς όσο και σε εκβιασμούς με σκοπό να φιμωθούν δημοσιογράφοι. Το 2021, ο πρόεδρος της χώρας εξαπέλυσε δημόσια λεκτική επίθεση σε δύο δημοσιογράφους από το Μπουρούντι με έδρα το εξωτερικό,, κατηγορώντας τους ότι κατέστρεψαν τη χώρα. Οι υπεύθυνοι για τη βία κατά δημοσιογράφων χαίρουν πλήρους ατιμωρησίας.

Γκαμπόν (θέση 105): Η επιρροή της κυβέρνησης γίνεται αισθητή σε όλα τα επίπεδα και συμβάλλει στην αυτολογοκρισία. Σύμμαχοι του προέδρου κατέχουν πολλά από τα διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης και τα χρησιμοποιούν για να επιτεθούν σε όσους δεν ακολουθούν την κυβερνητική γραμμή. Η Ανώτατη Αρχή για την Επικοινωνία (HAC), η ρυθμιστική αρχή των μέσων ενημέρωσης, στερείται ανεξαρτησίας με επτά από τα εννέα μέλη της να διορίζονται από τη Κυβέρνηση. Ρεπόρτερς Ρεπόρτερς Ρεπόρτερς

Βάσει του ποινικού κώδικα, η αστυνομία μπορεί να καλεί δημοσιογράφους να δώσουν εξηγήσεις για δημοσιεύματα τους ενώ, επιτρέπεται στον Πρόεδρο της χώρας να επιβάλει κυρώσεις σε ένα μέσο ενημέρωσης χωρίς προηγουμένως να έχει προηγηθεί κάποια δικαστική απόφαση. Οι δημοσιογράφοι της Γκαμπόν παρενοχλούνται διαρκώς από τις δυνάμεις ασφαλείας.

Ο Bertin Ngoua Edou , εκδότης εφημερίδας, κρατήθηκε για τέσσερις ημέρες το 2020 μετά από ένα άρθρο για μια υπόθεση διαφθοράς. Η 7jours infos , μια διαδικτυακή εφημερίδα ανεστάλη για ένα μήνα τον Ιανουάριο του 2022 για ένα άρθρο που αμφισβητεί την ικανότητα του Προέδρου να διοικεί τη χώρα. Οι ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι αποκλείονται από επίσημες εκδηλώσεις με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να αποκτήσουν πρόσβαση σε πηγές και να ασκήσουν σωστά το επάγγελμα τους.

Μποτσουάνα (θέση 95): Τα Μέσα Ενημέρωσης βρίσκονται υπό κυβερνητική κυριαρχία. Μάλιστα, μία πρόταση αναφορικά με την ανεξαρτητοποίηση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης απερρίφθη πρόσφατα. Πολλά τηλεοπτικά κανάλια είναι ιδιόκτητα, όπως επίσης τρεις ραδιοφωνικοί σταθμοί. Υπάρχουν 12 ιδιωτικές εφημερίδες, 4 από τις οποίες έχουν τον ίδιο ιδιοκτήτη και μία κρατική εφημερίδα. Οι ειδήσεις όπως και οι διαφημίσεις, που ακολουθούν και προωθούν η δημόσια τηλεόραση και το ραδιόφωνο, αποφασίζονται πρώτα από το γραφείο του προέδρου της χώρας.

Τα ιδιωτικά τηλεοπτικά κανάλια ελέγχονται από την BOCRA ( Ρυθμιστική Αρχή Επικοινωνιών της Μποτσουάνα ) που συνεργάζεται με την κυβέρνηση η οποία, με τη σειρά της, ασκεί πολιτική πίεση στον ιδιωτικό Τύπο. Ο υποσχόμενος, από την κυβέρνηση, νόμος για την ελευθερία της πληροφόρησης δεν κατοχυρώθηκε ποτέ. Παράλληλα, η δημοσίευση ειδήσεων σχετικών με τον Covid-19 από οποιονδήποτε άλλον εκτός από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ή τον διευθυντή δημόσιας υγείας τιμωρείται με φυλάκιση έως και πέντε ετών.

Αρκετοί δημοσιογράφοι έχουν πέσει θύματα αστυνομικής βίας, ιδίως κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, ενώ οι υπηρεσίες πληροφοριών καταφεύγουν στην χρήση spyware προκειμένου να παρακολουθούν τις επαφές των δημοσιογράφων.

Μογγολία (θέση 90): Η ιδιοκτησία των Μογγολικών ΜΜΕ είναι συγκεντρωμένη σε μία κλειστή ελίτ πλουσίων και στερείται διαφάνειας. Είτε ανήκουν σε ιδιώτες, είτε στο κράτος, τα περισσότερα Μογγολικά ΜΜΕ δείχνουν ανοικτά τη σχέση τους με την κυβέρνηση ή άλλα τα πολιτικά κόμματα.

Για μια αγορά τριών εκατομμυρίων ανθρώπων υπάρχουν περίπου 500 μέσα ενημέρωσης κυρίως ιδιόκτητα. Οι ολιγάρχες χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ ως εργαλείο για να διατυπώσουν τις πολιτικές τους προτιμήσεις και να προστατεύσουν τα οικονομικά τους συμφέροντα.

Οι χαμηλές αμοιβές και ο υψηλός φόρτος εργασίας των δημοσιογράφων στη Μογγολία τους οδηγεί να αποδέχονται να αναπαράγουν συγκεκριμένο περιεχόμενο, γεγονός που βλάπτει την εμπιστοσύνη του κοινού στα μέσα ενημέρωσης. Όλοι οι δημοσιογράφοι βιώνουν κάποιας μορφής απειλή, πίεση ή προσβολή που σχετίζεται με τη δουλειά τους. Έχουν αναφερθεί αρκετές περιπτώσεις παρενόχλησης από προιστάμενους σε υφισταμένους τους για δημοσιεύματα που δεν έχαιραν της εύνοιας της Κυβέρνησης.

Οι χαμηλές αμοιβές και ο υψηλός φόρτος εργασίας των δημοσιογράφων στη Μογγολία τους οδηγεί να αποδέχονται να πληρώνονται για την παραγωγή συγκεκριμένου περιεχομένου γεγονός που βλάπτει την εμπιστοσύνη του κοινού στα μέσα ενημέρωσης. Πολλοί Μογγόλοι δημοσιογράφοι βιώνουν κάποια μορφή απειλών,πιέσεων ή προσβολών που σχετίζονται με τη δουλειά τους και έχουν αναφερθεί αρκετές περιπτώσεις παρενόχλησης και βίας στο επαγγελματικό τους περιβάλλον.

Αν συλλογιστεί κάνεις τα παραπάνω είναι εύκολο να συμπεράνει ότι τίποτα από αυτά δεν συμβαίνουν στην Ελλάδα. Μελετώντας, λοιπόν, λίγο παραπάνω την “ερευνά” των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα , οι χώρες που μου τράβηξαν περισσότερο την προσοχή είναι το παράδειγμα της Γουινέας,του Τσάντ και της Δημοκρατίας Κεντρικής Αφρικής.

Ας ρίξουμε λοιπόν μια σύντομη ματιά σε αυτές τις χώρες.

Γουινέα: (θέση 34) :Τον Σεπτέμβριο του 2021 πραγματοποιήθηκε πραξικόπημα στην χώρα .Όταν ο Πρόεδρος Alpha Condé ανέλαβε τα καθήκοντά του (2010-2021), οι αρχές προσπαθούσαν τακτικά να λογοκρίνουν τα μέσα ενημέρωσης που επέκριναν την κυριαρχία του. Οι δημοσιογράφοι μάλιστα πέφτουν πολύ συχνά θύματα επιθέσεων ειδικά κατά τη διάρκεια αντικυβερνητικών διαδηλώσεων.

Οι ιδιοκτήτες μέσων ενημέρωσης δέχονται επίσης απειλές θανάτου και παρενοχλούνται στα κοινωνικά δίκτυα. Αυτοί που διαπράττουν αυτές τις επιθέσεις είναι συχνά αξιωματικοί των δυνάμεων ασφαλείας και παρακρατικοί πολιτικών κομμάτων η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων δεν αντιμετωπίζει καμία συνέπεια.

Τόνγκα (θέση 49): Πριν ξεκινήσουμε να αναφερόμαστε στον τύπο να υπενθυμίσουμε ότι το πολίτευμα στην Τόνκα είναι συνταγματική μοναρχία. Το 2010 και ύστερα από τις πρώτες δημοκρατικές εκλογές που έγιναν στην χώρα, δημοσιογράφοι προσπάθησαν να ελέγξουν το έργο της κυβέρνησης και κυνηγήθηκαν από παρακρατικούς. Πολιτικοί αρχηγοί δεν διστάζουν να απειλήσουν ανοιχτά δημοσιογράφους που τους φέρνουν σε δύσκολη θέση ή αν τους επιτεθούν. Ο έντυπος τύπος είναι ουσιαστικά ανύπαρκτος στην Τόνγκα.

Σε αυτό το μικρό αρχιπέλαγος των 100.000 κατοίκων, η κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου εξαρτάται άμεσα από τις αλλαγές στον πολιτικό στίβο. Η επανεκλογή του κόμματος του πρώην πρωθυπουργού Samiuela ‘Akilisi Pōhiva στις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου 2017 πραγματοποιήθηκε σε ένα περιβάλλον αυξανόμενων εντάσεων με τους δημοσιογράφους. Πρόσφατα, το Υπουργείο Πληροφοριών και Επικοινωνιών ενέκρινε αθόρυβα οκτώ δρακόντειες ρυθμίσεις κατά του Τύπου με σκοπό να ελεγχθούν ακόμα περισσότερα τις πληροφορίες που βγαίνουν προς τα έξω.

Δημοκρατίας Κεντρικής Αφρικής (θεση 101): Τα μέσα ενημέρωσης βρίσκονται υπό κρατικό έλεγχο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα συνιστά το γεγονός ότι το 2021 μπλόκαρε δύο ειδησεογραφικούς ιστότοπους. Οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζονται τακτικά ως κατάσκοποι ή ως συνεργοί ένοπλων ομάδων.

Είναι συχνό φαινόμενο οι δημοσιογράφοι να δέχονται απειλές για την ζωή τους, συχνά πέφτουν θύματα βίας από τους πολίτες. Η στάση, όμως, που κρατάει το κράτος είναι να μην τιμωρεί όσους διαπράττουν εγκλήματα κατά των δημοσιογράφων.

Το σημαντικότερο όλων είναι ότι η Δημοκρατία της Κεντρικής Αφρικής έχει έναν τεράστιο κατάλογο θυμάτων ο οποίος συνεχίζει να αυξάνεται .Μερικά από τα θύματα είναι, η Elisabeth Blanche Olofio, Désiré Luc Sayenga, René Padou, η Γαλλίδα φωτορεπόρτερ Camille Lepage καθώς και τρεις Ρώσοι ερευνητές ρεπόρτερ, Orkhan Dzhemal, Kirill Radchenko, Alexander Rastorguyev. Η τριάδα ταξίδεψε στην CAR το 2018 για να καλύψει την παρουσία Ρώσων μισθοφόρων στη χώρα.

Κλείνοντας, δεν θα μπορούσε να μην μας κινήσει την περιέργεια γιατί μία τέτοια έρευνα να χρησιμοποιείται από συγκεκριμένες πολιτικές ομάδες και να γίνεται ναυαρχίδα της αντιπολίτευσης. Με μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο θα διαπιστώσει κανείς οτι η ΜΚΟ «Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα», με έδρα το Παρίσι, χρηματοδοτείται από ξένες τράπεζες και τον επιχειρηματία Σόρος. Ιδρύθηκε από φιλο-Τραμπικό δημοσιογράφο, ο οποίος υποστηρίχθηκε από τη Μαρί Λεπέν, που έκρινε ότι ο ελληνικός Τύπος είναι σε χειρότερη κατάσταση απ’ ότι οι χώρες που προαναφέραμε. Μια οργάνωση όμως με σπόνσορες που της θέτουν πολιτικά “σύνορα” δεν ενδείκνυται για να κρίνει την αξιοπιστία του παγκόσμιου Τύπου και σίγουρα δε όταν έντονα και απροκάλυπτα συνεργάζεται με κόμματα της αντιπολίτευσης.

Το πρόβλημα μας, λοιπόν, σαν κοινωνία δεν είναι ότι βγήκε η ΜΚΟ και μας κατέταξε στην 108 θέση άλλα πως μια τέτοιου είδους ΜΚΟ είναι συνεργάτης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Είναι πολύ εύκολο στον καθένα από εμάς να μπει στο διαδίκτυο και να βρει άρθρα, δημοσιεύσεις και πρωτοσέλιδα εφημερίδων που κατακρίνουν όλο το πολιτικό σκηνικό της χώρας.

Είναι γνωστό ότι το κάθε κόμμα διαθέτει δικά του sites, εφημερίδες ακόμα και πολιτικές εκπομπές που τείνουν να ευνοούν λίγο παραπάνω κάποια παράταξη. Σε καμία, λοιπόν, περίπτωση η 108η θέση δεν αντιστοιχεί με τη πραγματικότητα στη χώρα μας.

Το κυριότερο όλων αυτών όμως είναι ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να πανηγυρίζουν, κάνοντας την σημαία, άτομα που ενίοτε πανηγυρίζουν και ενίοτε οργανώνουν επιθέσεις στους δημοσιογράφους που απλώς βρήκαν το σθένος να πουν την γνώμη τους ενάντια σε αυτούς που κρατούν καδρόνια και πετούν μολότοφ.

Φτάνει πια…

Διαβάστε Περισσότερα: Ρεπόρτερς

Ρεπόρτερς Ρεπόρτερς Ρεπόρτερς Ρεπόρτερς Ρεπόρτερς Ρεπόρτερς Ρεπόρτερς Ρεπόρτερς Ρεπόρτερς