Γράφει ο Γιώργος Βαρσάμης
Η Ζώνη του Σαχέλ εκτείνεται από την Δυτική έως την Ανατολική Αφρική. Βόρειά της βρίσκεται η έρημος της Σαχάρα και νότια το τροπικό δάσος της Αφρικής, ενώνοντάς την Ερυθρά Θάλασσα και τον Ατλαντικό Ωκεανό. Μέσα στην Ζώνη περιλαμβάνονται 9 χώρες: η Μαυριτανία, η Σενεγάλη, το Μάλι, η Μπουρκίνα Φάσο, η Νιγηρία, ο Νίγηρας, το Τσαντ, το Σουδάν και η Ερυθραία.
Το Σαχέλ, αν και άγνωστο στο μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, αποτελεί μία αρκετά ταλαιπωρημένη περιοχή. Μεταξύ των προβλημάτων που επηρεάζουν την ευρύτερη περιοχή είναι οι σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και η διαρκής εναλλαγή στο πολίτευμα των χωρών, μέσω πραξικοπημάτων. Άνθρωποι από τις χώρες αυτές αναγκάζονται να εκτοπιστούν καθημερινά, εξαιτίας των πρωτοφανών περιστατικών βίας που έχουν ξεσπάσει με την εξάπλωση του Τζιχάντ στην Αφρική. Οι επιθέσεις σε άμαχο πληθυσμό, οι μαζικές εκτελέσεις, οι βιασμοί και οι καταστροφές δημόσιων χώρων και κτηρίων είναι λίγα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν καθημερινά εκατομμύρια άνθρωποι.
Η Γαλλία τέθηκε επικεφαλής στην προσπάθεια περιορισμού της επέκτασης του Τζιχάντ σε περισσότερες από τις χώρες του Σαχέλ, οι οποίες είναι αρκετά αδύναμες και δεν μπορούν να προστατευτούν από τις επιθέσεις των βαριά οπλισμένων τζιχαντιστών. Οι επιχειρήσεις των Γαλλικών Ειδικών Δυνάμεων έχουν ξεκινήσει από το 2013 με την «Επιχείρηση Σερβάλ». Δυόμιση χιλιάδες γαλλικά στρατεύματα κατέφτασαν στο Μάλι, έχοντας την στήριξη της διεθνούς κοινότητας, προκειμένου να προστατεύσουν την Αφρικανική χώρα από τις επιθέσεις.
Το 2014 και με την εμπλοκή ακόμα περισσότερων γαλλικών στρατευμάτων η επιχείρηση μετονομάστηκε σε «Επιχείρηση Μπαρκχάν», η οποία θα επεκτεινόταν πέρα από το Μάλι και στην Μαυριτανία, στην Μπουρκίνα Φάσο, στο Τσαντ και στον Νίγηρα. Εξαιτίας αυτής της επιχείρησης δημιουργήθηκε η G5-Sahel και σκοπός της είναι, με την βοήθεια της Γαλλίας, να καταπολεμήσει της συνεχείς εξτρεμιστικές επιθέσεις του αποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους της Μεγάλης Σαχάρας (EIGS).
Γιατί, όμως, η Γαλλία επιθυμεί διακαώς να βοηθήσει τις περιοχές αυτές με οποιονδήποτε τρόπο μπορεί; Επειδή πολλοί μεγάλοι επιχειρηματικοί κολοσσοί δραστηριοποιούνται στην περιοχή, ενώ στον Νίγηρα βρίσκονται τα ορυχεία Ουρανίου, που τροφοδοτούν ολόκληρη τη γαλλική παραγωγή ρεύματος. Επομένως, καθίσταται σαφές ότι τα συμφέροντα της είναι πολύ κρίσιμα για να τα αφήσει στην τύχη τους.
Η επιρροή της Γαλλίας, παρόλα αυτά, μοιάζει να εξασθενεί, καθώς μετά από αίτημα της δικτατορικής κυβέρνησης της Μπουρκίνα Φάσο, τα γαλλικά στρατεύματα άρχισαν να αποχωρούν από το τέλος του Ιανουαρίου και σιγά σιγά ολοκληρώνονται. Το γεγονός αυτό φέρνει στο προσκήνιο την Ρωσία, η οποία θα μπει στο κυνήγι της επιρροής. Οι σχέσεις του Κρεμλίνου με τους πολιτικούς ηγέτες στο Σαχέλ έχουν γίνει στενότερες, με τη Ρωσία να δείχνει πιο αποτελεσματική στον πόλεμο κατά των τζιχαντιστών, τον οποίο από το 2013 επιχειρεί η ρωσική μισθοφορική εταιρεία «Wagner Group». Η παρουσία της εταιρείας, όμως, έχει φέρει εκ νέου προβλήματα στο Σαχέλ, με τον ΟΗΕ να καταγγέλλει την ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Όπως γίνεται αντιληπτό, η Ζώνη του Σαχέλ αποτελεί μια περιζήτητη περιοχή, η οποία βασανίζεται από πολλά προβλήματα, περιβαλλοντικά και πολιτικά, ενώ χώρες όπως η Γαλλία και η Ρωσία προβάλλουν σε αυτή τα συμφέροντά τους και κάνουν τα πάντα για να ασκήσουν την επιρροή τους.
Πηγές:
Ποια είναι η «ζώνη του Σαχέλ» και γιατί ενδιαφέρει τόσο τη Γαλλία;
Bloomberg: Αυξάνεται το αποτύπωμα της Ρωσίας στην Αφρική καθώς η Γαλλία εγκαταλείπει την Μπουρκίνα Φάσο
Tim Marshall, Η δύναμη της γεωγραφίας, Εκδόσεις Διόπτρα, 2021, σελ. 258-271
