Το tiktok είναι το μέσο κοινωνικής δικτύωσης με μεγαλύτερη απήχηση στην νέα γενιά (Generation Z ή Gen Z). Άτομα αυτής της γενιάς περνούν ένα σημαντικό κομμάτι του ελεύθερού τους χρόνου στην εφαρμογή είτε κάνοντας απλό scroll, είτε στέλνοντας βίντεο στους φίλους τους είτε ακόμα δημιουργώντας οι ίδιοι βίντεο μικρού μήκους αναπαραραγόμενοι τις τρέχουσες τάσεις.

Πρόκειται για έναν ιστοχώρο που συστάθηκε ως ένα μουσικό app, όπου για κάποιο χρονικό διάστημα οι χρήστες κυρίως παρήγαγαν και εκτελούσαν χορογραφίες ή κατασκεύαζαν βίντεο κωμικού περιεχομένου με μουσική υπόκρουση. Ωστόσο στη συνέχεια εξελίχθηκε σε έναν ασφαλή χώρο κυρίως για τις νέες ηλικίες να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους σε μία πληθώρα θεμάτων, να διηγούνται προσωπικές τους εμπειρίες, να μοιράζονται διάφορες γνώσεις και τεχνικές και πολλά άλλα.

Σχέση tiktok και πολιτικής.

Η ευκαιρία που δίνεται μέσα από το tiktok για ελευθερία έκφρασης διαφορετικών απόψεων επεκτείνεται και στον τομέα της πολιτικής. Έχει, λοιπόν, δημιουργηθεί ένας ασφαλής χώρους για τους νέους να παρουσιάσουν την πολιτική -και κάποιες φορές κομμάτική- τους άποψη και επιπλέον δίνεται ευκαιρία στους υπόλοιπους χρήστες να σχολιάζουν τις απόψεις που συναντούν. Θα μπορούσε να πει κανείς πως λειτουργεί ως ένας χώρος δημόσιας διαβούλευσης, μιας σύγχρονης Εκκλησίας του Δήμου όπου οι πολιτικοποιημένοι νέοι εκφέρουν την άποψή τους.

Πολλά ακτιβιστικά κινήματα επίσης ξεκίνησαν ή διαδόθηκαν μέσω της εφαρμογής, όπως το Black Lives Matter, τα οποία μπορούν να ενημερώσουν τους νεαρούς χρήστες για την επικαιρότητα, να καλλιεργήσουν την πολιτική τους συνείδηση και να τους δώσουν έναυσμα να είναι πιο ενεργοί πολίτες. Αποτελεί, επίσης, μία νέα μορφή πολτικής επικοινωνίας όχι μόνο μεταξύ των νέων αλλά και ανάμεσα στους νέους και στους πολιτικούς αρχηγούς.

Κομβικά συμβάντα σύζευξης των δύο.

Στην προεκλογική εκστρατεία που προηγήθηκε της πρόσφατης εκλογικής αναμέτρησης οι πολιτικοί αρχηγοί χρησιμοποίησαν το tiktok για να τραβήξουν την προσοχή των νέων αλλά και να επικοινωνήσουν μαζί τους. Τα media το χαρακτήρισαν ως μια χαλαρή επικοινωνιακή στρατηγική που αποτελεί την κατάλληλη κίνηση για την προσέγγιση των νέων ηλικιακών ομάδων.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις Ηνωμένες Πολιτείες, μία από τις προεκλογικές συγκεντρώσεις του Donald Trump το 2020 εμφάνισε σημαντικά λιγότερους παρευρισκόμενους από αυτούς που όντως είχαν δηλώσει συμμετοχή (RSVP). Σύμφωνα με ισχυρισμούς πρόκειται για μία “φάρσα” που οργανώθηκε και διαδόθηκε μέσω του tiktok από ομάδα ανθρώπων του αντίθετου πολτικού στρατοπέδου.

Τα θετικά στοιχεία του φαινομένου.

Το φαινόμενο σύζευξης του χώρου της πολιτικής και του tiktok έχει θετικές πλευρές. Το πιο σημαντικό είναι πως συμμετέχουν ενεργά οι νέοι στην πολιτική, κάτι που δεν ήταν ούτε συχνό αλλά ούτε και δεδομένο μέχρι τώρα. Είναι ίσως η πρώτη φορά που τόσο μεγάλη μερίδα των νέων έχουν σχηματίσει απόψεις και έιναι τόσο ενεργοί στην πολιτική.

Επιπλέον τους δίνεται η ευκαιρία να εξερευνήσουν και να αξιολογήσουν διαφορετικές απόψεις και ιδεολογίες και ταυτόχρονα να συμμετέχουν σε έναν ενεργό διάλογο εκφράζοντας και οι ίδιοι την άποψή τους αλλά και συζητώντας τη με τους υπόλοιπους.

Μπορεί αυτό το φαινόμενο να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην πολιτική σκηνή;

Πολλοί μελετητές παρατηρώντας αυτό το φαινόμενο αναρωτιούνται μήπως υπάρχουν ορισμένοι κίνδυνοι και αν ναι ποιοι είναι αυτοί. Πράγματι δεν είναι αμελητέος ο αριθμός των φορών που υπήρξε συμβαν παραπληροφόρησης.

Σε έναν χώρο που ο καθένας μπορεί να δημοσιεύει ό,τι θέλει, είναι πιθανό να δημοσιευτούν είτε ψευδείς είτε ελλιπείς πληροφορίες σχετικά με κάποιο συγκεκριμένο γεγονός ή κάποιες καταστάσεις. Και στα δύο αυτά σενάρια εγκυμονεί ο κίνδυνος της επιφανειακής ενημέρωσης που μπορεί να οδηγήσει στο σχηματισμό λανθασμένης άποψης η οποία σε περίπτωση διαμοιρασμού της ενέχει τον κίνδυνο δημιουργίας μιας χιονοστοιβάδας επιφανειακής ενημέρωσης.

Ακόμα, με αυτές τις συγκυρίες είναι δύσκολο να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον αντικειμενικότητας και αποστασιοποίησης όχι μόνο των νεαρών χρηστών του tiktok μεταξύ τους αλλά και μεταξύ των νέων και των πολιτικών αρχηγών που πλέον φαίνεται όχι απλά να χρησιμοποιούν το tiktok αλλά εν μέρει να βασίζονται σε αυτό. Αυτό μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην άνθιση μιας υγιούς πολτικής διαδικάσίας καθώς όπως διατύπωσε ο Oscar Wilde: “η οικειότητα μπορεί να φέρει περιφρόνηση”. Πολλοί νέοι, δηλαδή, μπορεί αντί να δραστηριοποιηθούν, να αποστασιοποιηθούν περισσότερο εκλαμβάνοντας την όλη διαδικασία με κωμικό τρόπο.

Τέλος, είναι αρκετες οι φορές όπου ο “διάλογος” που πραγματοποιείται είναι μη παραγωγικός. Σε ένα βίντεο μικρού μήκους που παρουσιάζεται μία πολιτική άποψη είναι σχεδόν δεδομένο πως θα υπάρχουν υβριστικά και υποτιμητικά σχόλια όχι μόνο προς το περιεχόμενο του βίντεο αλλά και προς τον ίδιο τον δημιουργό επικαλώντας την ηθική και τις αξίες του. Δυστυχώς η υποβάθμιση όχι μόνο διαφορετικών απόψεων αλλά και των ατόμων που τις με αυτές δεν επιτρέπει την δημιουργία υγιούς διαλόγου.