Γράφει η Ιωάννα Τσαγιούπη Τεκμήριο Αθωότητας
Το Τεκμήριο Αθωότητας συνιστά μια εκ των σημαντικότερων εγγυήσεων του δικαϊκού μας συστήματος. Αυτή η υψίστης σημασίας νομική κατάκτηση κατοχυρώνεται ρητώς σε υπερεθνικό επίπεδο στο αρ. 6 παρ 2 της ΕΣΔΑ, ενώ σε εθνικό επίπεδο βρίσκει έρεισμα τόσο στη συνταγματική διάταξη του αρ.20 – αποτελώντας ειδική έκφανση του δικαιώματος σε «δίκαιη δίκη» – ,όσο και στο αρ.71 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
Σύμφωνα με τον τελευταίο, το τεκμηριο αθωότητας προβλέπει ότι «οι ύποπτοι και οι κατηγορούμενοι τεκμαίρονται αθώοι μέχρι να αποδειχθεί η ενοχή τους σύμφωνα με τον νόμο». Συνιστά ένα από τα σημαντικότερα δικαιώματα του κατηγορουμένου, ενώ συνδέεται άρρηκτα τόσο με το δικαίωμα προστασίας της προσωπικότητας, όσο και της τιμής – υπόληψης του ατόμου.
Σημαντικές αλλαγές στη νομική βάση του τεκμηρίου αθωότητας επέρχονται με τον ν.4596/2019. Ειδικότερα, σύμφωνα με το οικείο νομοθέτημα, το τεκμήριο αθωότητας ισχύει «μέχρις αμετάκλητου δικαστικής αποφάσεως ή αμετάκλητου βουλεύματος», ρήτρα που εξασφαλίζει την προστασία του κατηγορουμένου σε όλα τα στάδια της ποινικής δίκης.
Κατά το αρ.7 του ίδιου νόμου και σε συνδυασμό με τα αρ. 4 & 1 της Οδηγίας 2016/343, η προαναφερόμενη προστασία συνίσταται αποκλειστικά στην μη προσβολή του εν λόγω τεκμηρίου από Δημόσιες Αρχές, και όχι από ιδιώτες. Προκύπτει έτσι, ότι ο κατηγορούμενος δύναται να επικαλεστεί την προσβολή του τεκμηρίου αθωότητας μονάχα σε περίπτωση που κάποια Δημόσια Αρχή, είτε παροτρύνει το κοινό να πιστέψει στην ενοχή του προσώπου, είτε προβαίνει στην εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών, προδικάζοντας έτσι την δικαστική κρίση της υπόθεσης.
Αξιοσημείωτη σε αυτό το σημείο είναι η αναγκαιότητα ύπαρξης αιτιώδους συνάφειας μεταξύ κρατικής παρανομίας και ζημιάς του κατηγορουμένου σε περίπτωση θεμελίωσης αστικής ευθύνης του κράτους.
Όσον αφορά στους ιδιώτες, το σχετικό δικαίωμα καταρχήν δεν τριτενεργεί. Ο ιδιώτης, στον οποίο και αναγνωρίζεται νομίμως το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης( Σ5, αρ.10 ΕΣΔΑ) κατέχει την δυνατότητα – πάντοτε εντός του πεδίου εφαρμογής των σχετικών διατάξεων – να ασκήσει κάθε είδους κριτική (εγγραφή,προφορική) στον φερόμενο ως κατηγορούμενο και ιδίως, στον πρωτοδίκως καταδικασθέντα, όταν πρόκειται περι δημοσίου και δη, πολιτικού προσώπου.
Κατά το αρ.367ΠΚ μάλιστα, ευρεά όρια νόμιμης έκφρασης έχουν ειδικότερα και οι δημοσιογράφοι, οι οποίοι επιτρέπεται να προβαίνουν σε σχετικές «δυσμενείς κρίσεις για επαγγελματικές εργασίες», δρώντας συγχρόνως εντός του πεδίου εφαρμογής του Σ14.
Αξιολογικές κρίσεις κατά του υπόπτου / κατηγορούμενου ωστόσο, τόσο εκ μέρους των πολιτών όσο και των εκπροσώπων του Τύπου και των ΜΜΕ, μπορεί να μην οριοθετούνται από το τεκμήριο αθωότητας, όμως δεν παραμένουν απεριόριστες. Δύναται να προσβληθούν εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις των αρ. 362-365ΠΚ, 57ΑΚ και Σ9 που αφορούν αντιστοίχως αξιώσεις σχετικές με δυσφήμηση-συκοφαντική δυσφήμηση, προσβολή προσωπικότητας και προσβολή προσωπικών δεδομένων.
Οι περιπτώσεις των «λαϊκών δικαστηρίων» ,των «αυτόκλητων τιμωρών» που παραστρατούν και μπαίνουν εσφαλμένα στα παπούτσια της Ανεξάρτητης Δικαιοσύνης μπορούν να παταχθούν και με την επίκληση του αρ.25 του συνταγματικού νομοθετήματος. Τόσο η αρχή της αναλογικότητας, όσο και η απαγόρευση της καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος θέτουν όρια στη δράση των τηλεοπτικών υπαλλήλων. Λειτουργούν ως βάση για τον έλεγχο της αναγκαιότητας και της επαχθούς βαρύτητας του εκάστοτε δημοσιεύματος, ενώ συγχρόνως αποτελούν τον γνώμονα για την εξέταση της επίτευξης ή μη, του σκοπού της δημόσιας πληροφόρησης -ενημέρωσης.
Συνάγεται λοιπόν, το συμπέρασμα ότι το τεκμήριο αθωότητας συνιστά ένα από τα κρισιμότερα μέσα προστασίας του κατηγορουμένου από τυχόν αυθαιρεσίες εκ μέρους της κρατικής εξουσίας. Ωστόσο, και λόγω του γεγονότος ότι ο «κοινωνικός θάνατος» του κατηγορουμένου είναι εξίσου κρίσιμος, η Δικαιοσύνη διαθέτει μηχανισμούς προστασίας του κατηγορουμένου και απ’αυτή τη κοινωνική παθογένεια. Διότι, η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων βρίσκεται πάντοτε στο επίκεντρο της έννομης τάξης, και αυτό ισχύει δίχως καμία εξαίρεση.
Οι απόψεις των αρθρογράφων δεν απηχούν την άποψη της συντακτικής ομάδας ούτε του Pnyka Org.
Διαβάστε περισσότερα: Τεκμήριο Αθωότητας
Θα προκαλέσει ο πόλεμος στην Ουκρανία Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο;
Από τον Φεβρουάριο του 2022, η Ευρώπη αλλά και ο κόσμος βρίσκονται κάτω από τη σκιά της ρωσικής εισβολής στην Ανατολική Ουκρανία.
Ψυχική Υγεία: Μια από τις προκλήσεις του 21ου αιώνα
Σίγουρα, υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης όλων αυτών τον παροχών από την Πολιτεία, καθώς και η ίδια η επιστήμη της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής έχουν ακόμα και αυτές μεγάλο περιθώριο να εξελιχθούν.
Απανωτά χτυπήματα δίχως δυνατότητα αντίστασης δέχονται οι “κοινοί θνητοί ” από τα κλιμάκια της ενεργειακής ακρίβειας, της αισχροκέρδειας, των δολιοφθορών και των ιθυνόντων που κρίνονται ανεπαρκείς στην ανάσχεση της οικονομικής λαίλαπας.
Βρετανία: Παραιτήθηκε η πρωθυπουργός Λιζ Τρας
Μετά τη συνάντησή της με τον πρόεδρο της Επιτροπής 1922, που είναι αρμόδια για τα εσωκομματικά, Σερ Γκράχαμ Μπρέιντι, η Τρας ανακοίνωσε στους πολίτες την αποχώρησή της από το αξίωμα.
Δύο χρόνια μετά την εφαρμογή αυτού του νόμου, τον Αύγουστο του 2022, η WWF αναρτά μια έκθεση αξιολόγησής και αναδεικνύει την παταγώδη αποτυχία της χώρας μας στην απαρέγκλιτη εφαρμογή του.
Η Λευκορωσία μπαίνει στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας
Ραγδαίες είναι οι εξελίξεις από το μέτωπο των πολεμικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία.
Τι είναι η Διπλωματία του Twitter;
Η αυξημένη χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης δεν αφήνει ανεπηρέαστα τα πεδία της πολιτικής και της διπλωματίας.
Τεκμήριο Αθωότητας Τεκμήριο Αθωότητας Τεκμήριο Αθωότητας
