Γράφει η Μύριαμ Αρναουτάκη συναινετικό διαζύγιο

Η κρίση του γάμου, που συνήθως εκδηλώνεται με τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης, κορυφώνεται με το διαζύγιο. Το διαζύγιο, όπως και ο θάνατος, λύνει το γάμο, τον καταργεί δηλαδή για το μέλλον. Στις μέρες μας, το διαζύγιο έχει καταστεί μία «συνήθης» διαδικασία, καθώς από την αρχή της οικονομικής κρίσης και την “έκρηξη” της πανδημίας ολοένα και περισσότερα ζευγάρια φθάνουν στον χωρισμό. Εν αντιθέσει, το προϊσχύσαν δίκαιο του διαζυγίου χαρακτηριζόταν από μία υπέρμετρη αυστηρότητα τόσο για τους δύο συζύγους που επιθυμούσαν να διακόψουν τον έγγαμο βίο τους, όσο και για την κοινωνία.

Βασικό μέλημα του τότε νομοθέτη ήταν η προστασία του θεσμού της οικογένειας, περιορίζοντας ασφυκτικά τη βούληση των συζύγων, αφού οι ίδιοι δεν είχαν το δικαίωμα να λύσουν τον γάμο τους με συμφωνία. Αργότερα, όμως, ο νόμος 1329/1983 αποτέλεσε σταθμό για το Αστικό Δίκαιο και εισήγαγε ρηξικέλευθες αλλαγές στον χώρο του Οικογενειακού Δικαίου. Θεσμοθετήθηκε το συναινετικό διαζύγιο, καταργήθηκε ο θεσμός της προίκας και καθιερώθηκε η ισότητα των φύλων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο εκσυγχρονίστηκε το δίκαιο του διαζυγίου και εδραιώθηκε η ιδιωτική αυτονομία.

Πριν τον νόμο 4509/2017, το συναινετικό διαζύγιο συνιστούσε μια χρονοβόρα διαδικασία και δεν εξυπηρετούσε τους συζύγους που επιθυμούσαν να τερματίσουν άμεσα την έννομη σχέση του γάμου τους. Ειδικότερα, για την συναινετική λύση του γάμου απαραίτητη προϋπόθεση ήταν η έγγραφη συμφωνία των συζύγων για τη λύση του γάμου αλλά και η έγγραφη συμφωνία για την επιμέλεια των τέκνων (εάν υπήρχαν), ο γάμος έπρεπε να είχε διάρκεια τουλάχιστον 6 μηνών πριν την κατάρτιση της έγγραφης συμφωνίας, και, τέλος, η υποβολή αυτής στο Μονομελές Πρωτοδικείο για συζήτηση. Ήταν, δηλαδή, αναγκαία η αμετάκλητη δικαστική απόφαση για την επικύρωση των συμφωνιών και την κήρυξη της λύσης του γάμου, εφ’ όσον συνέτρεχαν και οι νόμιμες προϋποθέσεις.

Σήμερα, στον χώρο του οικογενειακού δικαίου έχουν σημειωθεί θαρραλέα βήματα προσαρμογής του στις σύγχρονες συνθήκες. Με την θέσπιση του νόμου 4509/2017, η έννοια της ιδιωτικής αυτονομίας έχει ενισχυθεί ακόμη περισσότερο. Το συναινετικό διαζύγιο δεν απαγγέλλεται πλέον με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, αλλά μόνο με συμβολαιογραφικό έγγραφο. Ο γάμος λύνεται με απλούστερο τρόπο, χωρίς τη μεσολάβηση του δικαστηρίου, ενώ έχει εξαλειφθεί ο όρος του ελάχιστου χρόνου προηγούμενης διάρκειας του γάμου που είχε οριστεί κατά το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς στους έξι μήνες.

Έτσι, αντιμετωπίζεται πλέον ο γάμος και η οικογένεια κυρίως ως ιδιωτικές υποθέσεις, που απαιτούν τη μικρότερη δυνατή παρέμβαση από μέρους του κράτους. Οι προϋποθέσεις του νέου συναινετικού διαζυγίου είναι οι κάτωθι: συναινετικό διαζύγιο

Έγγραφη συμφωνία των συζύγων για τη λύση του γάμου τους
Έγγραφη συμφωνία των συζύγων για την επιμέλεια και την επικοινωνία με τα ανήλικα τέκνα τους
Συμβολαιογραφική πράξη που επικυρώνει τις συμφωνίες περί λύσεως του γάμου και ρύθμισης των ζητημάτων επιμέλειας, επικοινωνίας και διατροφής.

Αφετηρία της διαδικασίας αποτελεί η έγγραφη συμφωνία των συζύγων για τη λύση του γάμου, η οποία υποβάλλεται στον συμβολαιογράφο, χωρίς την εμπλοκή του δικαστηρίου. Η συμφωνία αυτή συνάπτεται εγγράφως μεταξύ των συζύγων με την παρουσία του πληρεξουσίου δικηγόρου του καθενός από αυτούς και υπογράφεται από τους ίδιους και από τους πληρεξουσίους δικηγόρους τους. Μπορεί να υπογραφεί μόνο από τους δικηγόρους με την απαραίτητη προϋπόθεση ότι έχει χορηγηθεί προηγουμένως σε αυτούς η ειδική πληρεξουσιότητα με συμβολαιογραφικό έγγραφο, στο οποίο πρέπει να περιέχεται οπωσδήποτε η κοινή συμφωνία των συζύγων.

Να τονιστεί πως η συμφωνία των συζύγων, δεν πρέπει να εξαρτάται από όρους, προθεσμίες ή αιρέσεις, που, αν τυχόν περιληφθούν στο κείμενο αυτής, την καθιστούν ανύπαρκτη, διότι θεωρείται ότι αίρουν τη συναίνεση. Επίσης, όταν υπάρχουν ανήλικα τέκνα, απαραίτητη προϋπόθεση για τη συναινετική λύση του γάμου αποτελεί η σύναψη συμφωνίας μεταξύ των γονέων-συζύγων για την επιμέλεια, τη διατροφή και την επικοινωνία μαζί τους, που καθορίζεται εγγράφως με το ίδιο ή ξεχωριστό έγγραφο από εκείνο για τη συμφωνία της λύσης του γάμου.

Κατόπιν, ο συμβολαιογράφος συντάσσει τη σχετική πράξη, στην οποία ενσωματώνει τις συμφωνίες των συζύγων και τις προσαρτά, βεβαιώνει τη λύση του γάμου και επικυρώνει τις συμφωνίες τους. Την πράξη την υπογράφουν οι σύζυγοι και οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους ή μόνο οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους, οι έχοντες ειδικό συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο. Τέλος, αντίγραφο της συμβολαιογραφικής πράξης κατατίθεται στο ληξιαρχείο όπου έχει καταχωριστεί ο γάμος και κατά αυτόν τον τρόπο επέρχεται η λύση του.. Αν ο γάμος είναι θρησκευτικός, επιβάλλεται και η πνευματική λύση αυτού την οποία παραγγέλλει ο αρμόδιος Εισαγγελέας Πρωτοδικών προς τη Μητρόπολη που ανήκει ο ναός όπου έγινε η τελετή.

Όπως γίνεται φανερό από τη διάταξη 1441 ΑΚ, το συναινετικό διαζύγιο, πλέον, μπορεί να εκδοθεί και ηλεκτρονικά. Με τον νόμο 4800/2021 θεσπίστηκε το λεγόμενο «άυλο» συναινετικό διαζύγιο. Πρόκειται για μία διαδικασία εξαιρετικά απλή και γρήγορη, αφού το διαζύγιο εκδίδεται με τη χρήση της τεχνολογίας, μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, με ένα «κλικ» από το σπίτι. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα είναι πως δεν χρειάζεται ούτε ειδικό πληρεξούσιο των συζύγων προς τους δικηγόρους τους ούτε η επικύρωση του γνησίου της υπογραφής των συζύγων στο συμφωνητικό στο κατά τόπο αρμόδιο Ειρηνοδικείο.

Με τον τρόπο αυτό, ένα ζευγάρι έχει την άνεση και την ευκολία να τερματίσει το γάμο του χωρίς τα εμπόδια της γραφειοκρατίας που αντιμετωπίζει η δικαιοσύνη σήμερα και κυρίως χωρίς αυτό το συναισθηματικό βάρος της δια ζώσης έκδοσης του συναινετικού διαζυγίου. Συγκεκριμένα, η συμφωνία μεταξύ των συζύγων για τη λύση του γάμου γίνεται με κοινή ψηφιακή δήλωση. Η ηλεκτρονική δήλωση υποβάλλεται από τους δύο συζύγους από κοινού και απαιτείται απλώς η ψηφιακή σύμπραξη του πληρεξουσίου δικηγόρου για καθέναν από αυτούς.

Έπειτα, ο ένας δικηγόρος ανεβάζει στην εφαρμογή το κείμενο της συμφωνίας του συναινετικού διαζυγίου το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει και συμφωνία για τα επιμέρους θέματα της γονικής μέριμνας, επιμέλειας, διατροφής και επικοινωνίας των τέκνων, εφόσον υπάρχουν, και εφόσον επιθυμούν να συμπεριληφθούν στο κείμενο του διαζυγίου και ο άλλος δικηγόρος επιβεβαιώνει το τελικό κείμενο στο οποίο συμφωνεί ο πελάτης του και ο ίδιος και επιβεβαιώνει επίσης τον συμβολαιογράφο που θα αναλάβει την σύνταξη της συμβολαιογραφικής πράξης του συναινετικού διαζυγίου.

Μετά την συναίνεση των συζύγων για την συνέχιση της διαδικασίας, η ηλεκτρονική εφαρμογή ορίζει και εκκινεί την έναρξη της 10ήμερης προθεσμίας που πρέπει να παρέλθει όπως ορίζει ο νόμος, για να ολοκληρωθεί η συμφωνία του διαζυγίου μέσω του συμβολαιογράφου. Τέλος, η λύση του γάμου επέρχεται, όχι μόνο με την κατάθεση αντιγράφου της συμβολαιογραφικής πράξης στο ληξιαρχείο όπου έχει κατατεθεί η σύσταση του γάμου, αλλά και εναλλακτικά με ενημέρωση του ληξιαρχείου με χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών.

Καταλήγοντας, έχει σημειωθεί αξιόλογη προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό του δικαίου του διαζυγίου στη χώρα μας. Οι νέοι τρόποι έκδοσης του συναινετικού διαζυγίου δίνουν «φως» σε μία ταχύτερη οδό για την λύση του γάμου. Οι σύζυγοι που επιλέγουν να τραβήξουν χωριστούς δρόμους στη ζωή επιλέγουν συνήθως το συναινετικό διαζύγιο, όταν χωρίζουν με περισσότερη ωριμότητα και νηφαλιότητα. Μάλιστα, οι ίδιοι διακρίνονται από ψυχική ηρεμία και διαύγεια σχετικά με τα θέματα της επιμέλειας των τέκνων που πρέπει να ρυθμιστούν, ενώ οι συμφωνίες που συνάπτουν λαμβάνουν χώρα χωρίς έριδες και μίσος, σε αντίθεση με ότι επικρατεί στο διαζύγιο με αντιδικία.

Πηγές: συναινετικό διαζύγιο συναινετικό διαζύγιο