Γράφει ο Αντώνιος Γιαννακόπουλος κυρώσεις

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έκλεισε τον πρώτο της μήνα. Ευτυχώς, μέχρι στιγμής ο πρόεδρος των ΗΠΑ αλλά και το ΝΑΤΟ έχουν αρνηθεί να επιβάλουν μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων που θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την έναρξη μιας γενικευμένης σύρραξης με τη Ρωσία . Αντίθετα, όπως και στο παρελθόν, η Δύση έχει επιλέξει τον δρόμο του οικονομικού πολέμου, μόνο που αυτή τη φορά με έναν άνευ προηγουμένου τρόπο, προκαλώντας τεράστιο σοκ όχι μόνο στις ρωσικές αλλά και στις παγκόσμιες αγορές. Οι ρωσικές τράπεζες έχουν αποκοπεί από το διεθνές σύστημα τραπεζικών επικοινωνιών (SWIFT), οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει εμπάργκο στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, οι εταιρείες πετρελαίου σταματούν τις δραστηριότητές τους στο ρωσικό έδαφος και οι πολυεθνικές εταιρείες αποχωρούν από τη Ρωσία. Το ρούβλι αν και δείχνει σημάδια σταθεροποίησης τις τελευταίες μέρες, υποτιμήθηκε σημαντικά , Ο πληθωρισμός εκτοξεύτηκε , ενώ υπάρχει πλέον σοβαρός κίνδυνος αθέτησης του χρέους .

Δυστυχώς , οι κυρώσεις έχουν ήδη γυρίσει μπούμερανγκ . Η Ρωσία δεν είναι μόνο ένας σημαντικός προμηθευτής ενέργειας, ειδικά για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά είναι επίσης εξαγωγός στρατηγικών πόρων: σιτάρι, μέταλλα, λιπάσματα κ.λπ. Επιπλέον, η ιστορία έχει δείξει ότι οι κυρώσεις σπάνια είναι επιτυχείς όσον αφορά την επίτευξη των στόχων τους, που στην προκειμένη περίπτωση είναι η έξοδος του ρωσικού στρατού από την Ουκρανία και ίσως η μελλοντική αλλαγή καθεστώτος στη Ρωσία. Στο παρελθόν, οι ΗΠΑ επέβαλαν βαριές κυρώσεις σε χώρες όπως η Κούβα, το Ιράν, η Βενεζουέλα, Βόρεια Κορέα για πολλές δεκαετίες αλλά τα αποτελέσματα ήταν δυστυχώς τα ίδια κάθε φορά: εξαθλίωση των απλών πολίτων που είναι θύματα του κυβερνώντος καθεστώτος, ενώ οι κυβερνούσες ελίτ δεν αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα .Το κουβανικό καθεστώς για παράδειγμα είναι ακόμα σε ισχύ εδώ και δεκαετίες , παρά το γεγονός ότι είναι υπεύθυνο για οικονομικό χάος και τεράστια διαφθορά. Το ίδιο ισχύει για όλα τα υπόλοιπα αυταρχικά καθεστώτα που βρίσκονται στην παρακάτω λίστα.

Για να είναι αποτελεσματικές οι κυρώσεις υπάρχει ανάγκη για παγκόσμια συνεργασία . Οι περισσότερες δυτικές χώρες έχουν λάβει σκληρή στάση απέναντι στην Ρωσία, από την άλλη όμως σημαντικοί γεωπολιτικοί παίκτες δεν έχουν κάνει το ίδιο, αποφασίζοντας αντ’ αυτού να παραμείνουν ουδέτεροι ή να μην επιβάλουν κυρώσεις.

Ρωσική λίστα με «μη φιλικές» χώρες

Μακροπρόθεσμα, η Ρωσία μπορεί να βασιστεί στις αναδυόμενες αγορές(emerging markets) ως αγοραστές των πόρων της. Ήδη από το 2014, έψαχνε εναλλακτικές λύσεις σε οικονομικό επίπεδο για να την καταστήσει λιγότερο εξαρτημένη από τις ΗΠΑ και το δολάριο. Οι συναλλαγές που δομούνται γύρω από τις ανταλλαγές νομισμάτων δεν απαιτούν πρόσβαση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ, επομένως η πλήρης οικονομική απομόνωση της Ρωσίας δεν είναι ένα πιθανό σενάριο.

Ακόμα κι αν ο Πούτιν δεν ήταν δημοφιλής , οι Ρώσοι πολίτες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα συλλογικής δράσης ώστε να τον ανατρέψουν. Σύμφωνα με την ακαδημαϊκή βιβλιογραφία , οι κυρώσεις μπορούν να δημιουργήσουν ένα φαινόμενο που ονομάζεται «συσπείρωση γύρω από την σημαία» (rally around the flag effect ) , καθώς επιτρέπουν στο Κρεμλίνο να ρίξει την ευθύνη για άλλη μια φορά στην Δύση για την οικονομική ύφεση και τις κακουχίες που αντιμετωπίζει ο ρωσικός λαός. Μέχρι στιγμής, τα άτομα που έχουν πληγεί περισσότερο από μέτρα όπως η αποκοπή των ρωσικών τραπεζών από το SWIFT είναι οι Ρώσοι πολίτες που πληρώνονται από το εξωτερικό και Ρώσοι με ρωσικούς τραπεζικούς λογαριασμούς που έχουν καταφύγει σε γειτονικές χώρες. Η συγκεκριμένη κατηγορία πολιτών αποτελείται από φιλελεύθερα άτομα τα οποία έχουν οργανώσει αντιπολεμικές διαδηλώσεις κατά του Προέδρου Πούτιν σε όλη τη Ρωσία ρισκάροντας συλλήψεις, βαριές ποινές και φυλάκιση .Οι νέες κυρώσεις έχουν ουσιαστικά παγώσει τις πηγές εισοδήματος αυτών των ανθρώπων, οδηγώντας τους στη φτώχεια και τερματίζοντας τις πιθανότητές τους να οργανώσουν αποτελεσματική αντίσταση κατά του Κρεμλίνου. Το να τιμωρούμε τους αθώους με αυτόν τον τρόπο δεν είναι μόνο ανήθικο, αλλά ουσιαστικά τους κάνουμε θύματα δύο φορές. Οι κυρώσεις βγάζουν νόημα μόνο από την οπτική της πολιτικής ψυχολογίας και λόγω της πίεσης να «κάνουμε κάτι» που υπάρχει για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στρατιωτικών επιθέσεων . Ουσιαστικά πρόκειται για μια ενδιάμεση λύση μεταξύ στρατιωτικής παρέμβασης και το να μην κάνουμε τίποτα.

Ωστόσο, υπάρχουν πράγματα και πολιτικές που μπορεί να εφαρμόσει η Δύση(άμεσα) για να ασκήσει πίεση στη Μόσχα, στοχεύοντας τη ρωσική κυβέρνηση και όχι τον ρωσικό λαό. Μια πρώτη λύση είναι εκείνη του οικονομολόγου Scott Sumner η οποία περιλαμβάνει την επιστροφή του Ιράν στο SWIFT. Αυτό θα επιτρέψει στο Ιράν να ενισχύσει ραγδαία τις εξαγωγές πετρελαίου του, βλάπτοντας έτσι το Κρεμλίνο μέσο χαμηλότερων τιμών πετρελαίου . Η συγκεκριμένη επιλογή δεν θα ωφελούσε μόνο τους ευρωπαίους καταναλωτές, αλλά θα προωθούσε την απεξάρτηση των ευρωπαϊκές χωρών από τη ρωσική ενέργεια. Κάτι που ενισχύει την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια, σε αντίθεση με τις κυρώσεις. Δεύτερον, τα κράτη μέλη της ΕΕ, ο Καναδάς και οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να προσφέρουν green cards ή βίζα σε Ρώσους με πτυχία τεχνικών επαγγελμάτων (technical degrees). Η Ρωσία αντιμετωπίζει ήδη ένα πρόβλημα ‘’brain drain’’ και με αυτή την κίνηση η Δύση θα μπορούσε να χτυπήσει σημαντικά τη ρωσική στρατιωτική μηχανή. Θα ενθάρρυνε επίσης τα φιλελεύθερα στοιχεία της ρωσικής κοινωνίας, τα οποία θα επωφελούνταν από τις οικονομικές ευκαιρίες, διεθνής διασυνδέσεις κ.λπ. Σε περίπτωση που ο Πούτιν επέβαλε περιορισμούς εμποδίζοντας τη μετανάστευση θα μείωνε σημαντικά τη δημοτικότητά του τοποθετώντας την χώρα του σε παρόμοια θέση με αυτή των χωρών του ανατολικού μπλοκ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Συμπέρασμα

Οι κυρώσεις θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως υποστήριξη σε ένα μεγαλύτερο σχέδιο/στρατηγική. Όταν συνδέονται με μη ρεαλιστικούς στόχους, προκύπτουν καταστάσεις από τις οποίες δεν υπάρχει κάποιο όφελος. Θα πρέπει να παρέχουν κίνητρα, συμπεριλαμβάνοντας σαφή μέτρα που πρέπει να ληφθούν τα οποία είναι πολιτικά βιώσιμα για το κράτος που στοχεύουμε. Ενώ θα πρέπει να αρθούν αμέσως μόλις ληφθούν αυτά τα μέτρα και τηρηθούν οι συμφωνίες . Αν και χρήσιμο εργαλείο, οι κυρώσεις έχουν συχνά σημαντικό κόστος, αθώοι πολίτες, επιχειρήσεις στη Δύση και στη Ρωσία αντιμετωπίζουν μεγάλο μέρος της οικονομικής επιβάρυνσης, ενώ οι μη δυτικές κυβερνήσεις θα αναζητήσουν τρόπους να τις παρακάμψουν. Αντί να σκεφτόμαστε νέους τρόπους να τιμωρήσουμε τον μέσο Ρώσο πολίτη, θα πρέπει να αναζητήσουμε τρόπους να βοηθήσουμε την Ουκρανία και τους Ουκρανούς. Ένας 2^ος ψυχρός πόλεμος με μια πυρηνική δύναμη δεν πρέπει να είναι ο στόχος μας. Αντίθετα, θα πρέπει να επιδιώξουμε διπλωματία και συμβιβασμό για να τον αποφύγουμε. Ο οικονομικός πόλεμος είναι μορφή προστατευτισμού και στέκεται ενάντια στις αρχές του φιλελευθερισμού. Δεν είναι μια μακροπρόθεσμη λύση. Ο ορισμός της παραφροσύνης είναι να κάνεις το ίδιο πράγμα και να περιμένεις διαφορετικό αποτέλεσμα. Αυτή τη φορά, πρέπει να βάλουμε τα αποτελέσματα πάνω από τις εγχώριες πολιτικές διαμάχες .

Πηγές :

https://www.cato.org/sites/cato.org/files/articles/ashford-foreign-affairs-v95n1.pdf

https://www.cato.org/sites/cato.org/files/2019-12/Sanctions_2019_EG_0.pdf

Lessons from the Economic Sanctions Against Russia

https://mises.org/wire/steep-cost-sanctions-europe-and-russia

https://www.cato.org/commentary/punish-russian-government-not-russian-people

https://www.econstor.eu/bitstream/10419/83668/1/769324819.pdf

Tο άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην brusselsreport.eu

Διαβάστε Περισσότερα: Κυρώσεις

Κικίλιας: Επανεκκίνηση για τον ελληνικό τουρισμό.

Όσα μας προκάλεσαν αηδία τις τελευταίες ημέρες

Οι ευαίσθητοι και ψυχοπονιάρηδες αλληλέγγυοι με το καταγγελτικό ύφος τώρα κρύβονται πίσω από λέξεις που τις έχουν κάνει σημαία της εμετικής τους ουδετερότητας.