Το κοινό περί δικαίου αίσθημα είναι και το ηθικό;

Γράφει η Νένα Πεταλά

Πασιφανές αποτέλεσε το γεγονός ότι το μήνυμα της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, στην δεξίωση για την 48η επέτειο για την Αποκατάσταση της Δημοκρατίας έγινε αφετηρία συζήτησης και προβληματισμού για ολόκληρο το πανελλήνιο. «Η Δικαιοσύνη δεν απονέμεται με βάση το κοινό περί δικαίου αίσθημα».

Στην ομιλία της έθιξε θέματα που έχουν συγκλονίσει το παγκόσμιο κοινό, όπως ο ρεβιζιονισμός του απολυταρχικού καθεστώτος της Ρωσίας αλλά και το ‘’δράμα’’ της Ουκρανίας .Επιπλέον η επίκληση στο κοινό περί δικαίου αίσθημα και η υπενθύμιση γι’ αυτό ως κατώτερο του νόμου και του Συντάγματος, αποτέλεσε μια γενική διαπίστωση προερχόμενη από συγκεκριμένα γεγονότα που προκάλεσαν την οργή του ελληνικού λαού το 2022. 

Τι εννοεί όμως η Πρόεδρος της Δημοκρατίας με αυτή την δήλωση; Περιφρονεί την λαϊκή πλειοψηφία,τον πυρήνα του δημοκρατικού πολιτεύματος; Ποιος κατέχει τα πρωτεία, ο Έλληνας πολίτης ή ο απρόσωπος νόμος; Τι είναι το κοινό περί δικαίου αίσθημα, η ιδέα της απαλλαγής από ‘’κακούς νόμους’’ και την δημιουργία μιας κοινωνίας καλύτερης και πιο δίκαιης ή αλλού ένα μέσο απελευθέρωσης καταπιεσμένου μίσους επηρεασμένου από ανακριβείς δηλώσεις χωρίς τεκμηριωμένα στοιχεία και νομικές γνώσεις;

Ιστορικά, η δικαιοσύνη είναι θέμα με μεγάλες διαστάσεις το οποίο ανέδειξαν ιδιαίτερα Έλληνες φιλόσοφοι, ιστορικοί και κοινωνιολόγοι ως κοινωνικό πρόταγμα, το οποίο οδήγησε αρχικά στη δημιουργία του γραπτού νόμου και εν συνεχεία σε σημαντικές κοινωνικές και πολιτικές κατακτήσεις. Δυο γεγονότα στάθηκαν οι πυλώνες για την γέννηση του δικαίου στην ελληνική ιστορία.

Πρωταρχικά, ο Σόλων, νομοθέτης, φιλόσοφος της κλασσικής εποχής και ένας από τους επτά σοφούς, θέσπισε ένα σύνολο μεταρρυθμίσεων (594 π.Χ). Αυτές αποτέλεσαν απόρροια της οργισμένης εξέγερσης των κατώτερων στρωμάτων για διεκδίκηση και επιθυμία υλοποίησης των αιτημάτων τους. Μερικές από τις βασικές τους επιθυμίες αφορούν την απαγόρευση της δουλείας αλλά και την κατάργηση υπέρογκων χρεών. Επιπλέον δεν δίστασε ο καταπιεσμένος λαός να εκφράσει την βαθιά του θέληση για συμμετοχή στα κοινά και στην δικαστική εξουσία. Κατά αυτόν τον τρόπο, η εξουσία διανέμεται αναλόγως του κοινωνικό-οικονομικού status των μερών που αποτελούν την πόλη.

Το άλλο αξιοσημείωτο γεγονός για την δημιουργία  του δικαίου ήταν η ίδρυση της δημοκρατίας στην Αθήνα με τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη (508 π.Χ.), που αναδεικνύουν το δημοκρατικό πολίτευμα της Ελλάδας. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές συνδέονται άρρηκτα με τα ‘’θέλω’’ του λαού, ο οποίος για πρώτη φορά κρατάει στα χέρια του την εξουσία σε όλες της τις μορφές, την νομοθετική, την εκτελεστική και την δικαστική.

Η αφηρημένη έννοια της δικαιοσύνης αποκτά έναν χαρακτήρα που φέρεται να ταυτίζεται  με την πολιτική ελευθερία όλων των ανθρώπων ανεξαιρέτως. Η κοινωνική θέση, η καταγωγή, η οικονομική κατάσταση δεν αποτελούν εμπόδια πλέον που διαχωρίζουν τους ανθρώπους σχετικά με τα δικαιώματα τους. Φιλόσοφοι, όπως ο Πλάτωνας που ανέδειξε την δικαιοσύνη ως αξία του φωτεινού κόσμου των ιδεών και ο Αριστοτέλης που ταύτισε το δίκαιο με το ίσο, έδρασαν καταλυτικά στην αναγνώριση της δικαιοσύνης.

Ακόμα, στη διαμόρφωση του Ελληνο-δυτικού πολιτισμού ισχυρή επίδραση άσκησε το κίνημα  της μακράς ευρωπαϊκής Αναγέννησης από τον 12ο αιώνα, η οποία στηρίχθηκε στον αρχαίο ελληνικό δημοκρατικό πολιτισμό. Τέλος, με τις επαναστάσεις στην Αγγλία (1688), στη Β. Αμερική (1776) και στη Γαλλία (1789), ο αυταρχικός χαρακτήρας του Μεσαίωνα, έδωσε την θέση του σε ένα αντιπροσωπευτικό πολίτευμα που προάγει τις ατομικές ελευθερίες, τα φυσικά δικαιώματα του ανθρώπου, την κατάργηση της σωματεμπορίας,την συμμετοχή των ανθρώπων στην εξουσία, συμπεριλαμβανομένων και των γυναικών που από τον 19ο αιώνα που άρχισαν να διεκδικούν τα διακαιώματά τους.

Μπορούμε να συμπεράνουμε πως υπάρχει ένας κοινός άξονας μεταξύ όλων αυτών των συμβάντων και αυτός δεν είναι άλλος από τις εξεγέρσεις του λαού και την επιθυμία του να υπάρχει και να αποφασίζει ουσιαστικά. Χωρίς αυτά τα συμβάντα δεν υφίσταται η δυτική ταυτότητα. Επομένως, η έννοια της δικαιοσύνης αποτελεί πρόταγμα του Ελληνικο-δυτικού πολιτισμού και της δημοκρατίας.

‘’Δεν γίνεται να είσαι υπέρ της δικαιοσύνης για κάποιους ανθρώπους και να μην είσαι υπέρ της δικαιοσύνης για όλους τους ανθρώπους.’’

Τι είναι εν τέλει το κοινό περί δικαίου αίσθημα; Είναι αυτό που παρουσιάζεται στα χρόνια της κλασσικής Ελλάδας, στην εποχή των επαναστάσεων, του Διαφωτισμού; Έχουμε δημοκρατία, το πολίτευμα αντιπροσώπευσης στηριζόμενο στον ελεύθερο λόγο και έκφραση;

Το κοινό περί δικαίου αίσθημα, φαίνεται ότι είναι μια έκφραση που επικοινωνεί με τις παλιές ιδέες της δικαιοσύνης, που φέρνει στο προσκήνιο τις ηθικές αξίες, την άποψη και τα συναισθήματα των πολιτών να κρίνουν μια κατάσταση ως εξωτερικοί παρατηρητές, παραγκωνίζοντας τον απρόσωπο νόμο.Το κοινό περί δικαίου αίσθημα που απεικονίζει το λαϊκό συναίσθημα, άλλες φορές αθωώνει τον κατηγορούμενο, άλλες φορές καταδικάζει κάποιον πιο στυγνά και απάνθρωπα από τον πιο βάναυσο νόμο. Πολλές φορές καταργεί τεκμήρια αθωότητας αλλά και υποστηρίζει την θανατική ποινή, τακτική που απέρριψε ο νόμος πολλά χρόνια πριν.

Υποστηρίζεται ότι αυτή η άγραφη άτυπη δικαιοσύνη όπως χαρακτηρίζεται από πολλούς έρχεται να καλύψει την ανεπάρκεια των δικαστικών αποφάσεων και το απρόσωπο των νόμων. Δεν αποτελεί όμως μια αμερόληπτη, αντικειμενική οπτική της κατάστασης, μια τεκμηριωμένη κριτική, αλλά μια τάση μεγάλης η μικρής μερίδας των πολιτών να ‘’φορέσουν μια ταμπέλα’’ σε μια κατάσταση. Κρίνουν πολύ περιφερειακά όσα βλέπουν στην τηλεόραση, όσα διαβάζουν στον τύπο, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσα ακούν, όσα γενικότερα μεταδίδονται χωρίς πραγματική γνώση της αλήθειας. Ωστόσο όσα και αν πιστεύουν, το Σύνταγμα, το σύνολο των νόμων, οι τυπικοί και ουσιαστικοί κανόνες αμερόληπτα και ουδέτερα καταδικάζουν ή αθωώνουν κάποιον ή κάτι.

Επομένως το κοινό περί δικαίου αίσθημα έρχεται να δημιουργήσει μια πιο ανθρωπιστική καλοκάγαθη κοινωνία ή έρχεται να εκφράσει το μίσος, την οργή με σκοπό την ανελέητη τιμωρία του θεωρημένου κακού και προαγωγή του θεωρημένου ως δικαίου και σωστού;

Πόσες φορές σήμερα ακούμε, «να πεθάνει», «να τον κρεμάσουν», «να τον σκοτώσουν»; Πόσες φορές καταδικάζουμε κάποιον που λέει κάτι στο οποίο διαφωνούμε κάθετα; Πώς υποστηρίζουμε τις ατομικές ελευθερίες, την έκφραση, το συναίσθημα, τον λόγο όταν καταδικάζουμε κάποιον που έχει διαφορετική άποψη; Είμαστε υποστηρικτές της δημοκρατίας; Και αν ναι, είμαστε υπέρ της δικαιοσύνης κάποιων ή όλων;

Η κατωτερότητα του κοινού περί δικαίου αισθήματος σε σχέση με τις αποφάσεις του δικαστικού σώματος και τον νόμο δεν πρόκειται για μια φράση της Προέδρου της Δημοκρατίας που ματαιώνει την εξέγερση της πλειοψηφίας και μειώνει την αξία του λαϊκού αισθήματος. Πρόκειται για την ανάγκη να κατευναστούν οι εμφύλιες συρράξεις, οι βίαιες διαθέσεις που έρχονται σε αντιπαράθεση με την δικαιοσύνη. Δεν πρόκειται για μια δήλωση αντιδημοκρατική που ασπάζεται απόψεις ολοκληρωτικών καθεστώτων. Κάθε άλλο, η έκφραση της αποσκοπούσε στο σεβασμό των δημοκρατικών αρχών, στο έργο της δικαιοσύνης, στην προάσπιση της πολιτική ελευθερίας και ισότητας.

Οι απόψεις των αρθρογράφων δεν απηχούν την άποψη της συντακτικής ομάδας ούτε του Pnyka Org. 

Μάθετε περισσότερα εδώ

Διαβάστε περισσότερα: δικαίου δικαίου αίσθημα αίσθημα

πόλεμος


Ποιος μας κυβερνά;

Ποιος είναι εκείνος που τελικά έχει αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας; Το κυβερνών κόμμα; Οι κατευθυντήριες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Ή μήπως ο νόμος;


Brain drain Vs Brain gain

Το φαινόμενο της φυγής ανθρώπινου κεφαλαίου δεν είναι ξένο για τα ελληνικά δεδομένα, αλλά αντιθέτως γνωρίζει αυξητική τάση.

Το αιματοβαμμένο Μουντιάλ

Κυριακή απόγευμα. Για κάποιους οι λέξεις αυτές αποπνέουν μια αύρα ραστώνης. Οι τελευταίες πινελιές χαλάρωσης που πρέπει να τοποθετηθούν επιμελώς, πρώτου ο λευκός καμβάς της νέας εβδομάδας λάβει θέση. 

Κόκκινα δάνεια: Μια σκληρή Ελληνική πραγματικότητα

α κόκκινα δάνεια των τραπεζών αποτελούν ένα φλέγον ζήτημα, το οποίο ταλαιπωρεί την ελληνική κοινωνία έντονα, ιδίως την τελευταία δεκαετία. 

Οι νέες εναλλακτικές μορφές τουρισμού

Με τον ορό εναλλακτικές μορφές τουρισμού αναφερόμαστε σε ένα νέο είδος τουρισμού που προσελκύει τουρίστες με ειδικά ενδιαφέροντα.

κυβερνά

Ρωσικοί πύραυλοι έπληξαν Πολωνικό έδαφος – 2 νεκροί

Δύο πύραυλοι έχουν χτυπήσει πολωνικό έδαφος, πολύ κοντά στα σύνορα με την Λβιβ στη δυτική Ουκρανία – Το Πεντάγωνο δεν επιβεβαιώνει ότι ρωσικοί πύραυλοι έπεσαν στο έδαφος της Πολωνίας.

Ελληνικό Σοβιέτ: Ο μεγάλος ασθενής

Πλησιάζοντας στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, κανένας δεν μπορεί να διανοηθεί πως η Ελλάδα αποτελεί μια φιλελεύθερη χώρα, όπως κάποιοι την οραματίστηκαν.

Avatar photo
Ελένη Πεταλά
Άρθρα: 1