Τι είδαμε στις πρώτες φωτογραφίες του James Webb Telescope;

Τι είδαμε στις πρώτες φωτογραφίες του James Webb Telescope;

Γράφει ο Στέλιος Μπόλμπασης

Το NASA/ESA/CSA James Webb Telescope εκτοξεύτηκε στις 25 Δεκεμβρίου του 2021. Προκειμένου να βρεθεί στην σημερινή του θέση, στο σημείο Λαγκράνζ 2 (L₂ ), διένυσε 1,5 εκατομμύρια χιλιόμετρα από την Γη, σε αντίθετη κατεύθυνση από τον ήλιο. 

Το τηλεσκόπιο αυτό διαθέτει έναν καθρέπτη διαμέτρου 6,5 μέτρων, ο οποίος απαρτίζεται από δεκαοκτώ επιχρυσωμένα εξαγωνικά τμήματα Βηρυλλίου και η μάζα εκτόξευσης του είναι ίση με 6.500 κιλά. Επίσης, περιλαμβάνει μια μεγάλη ηλιακή ασπίδα (20,197 m × 14,162 m), ώστε να διατηρεί τον καθρέπτη του και τα επιστημονικά του όργανα σε θερμοκρασίες κάτω από τους -223.2 βαθμούς Κελσίου για την αποφυγή θερμικών παρεμβολών, κατά την διάρκεια παρατηρήσεων στο υπέρυθρο.

«Κάθε εικόνα είναι και μια νέα ανακάλυψη», ανέφερε χαρακτηριστικά ο διευθυντής της NASA Μπιλ Νέλσον. «Η καθεμιά από αυτές θα δώσει στην ανθρωπότητα μια άποψη του σύμπαντος, την οποία δεν είχαμε δει ποτέ στο παρελθόν». Τι βλέπουμε λοιπόν στις φωτογραφίες που δημοσιεύθηκαν;

Αρχικά έχουμε την πρώτη φωτογραφία που δημοσιοποίησε η NASA, η οποία μας δείχνει τη βαθύτερη και ευκρινέστερη υπέρυθρη εικόνα του μακρινού σύμπαντος μέχρι σήμερα, η οποία αντιστοιχεί περίπου στο μέρος του ουρανού που καλύπτει ένας κόκκος άμμου.

Το τηλεσκόπιο εστίασε στο σημείο, όπου βρίσκεται το σμήνος γαλαξιών SMACS 0723. Το SMACS 0723 προκαλεί ένα φυσικό φαινόμενο, γνωστό κι ως «βαρυτικός φακός», σύμφωνα με το οποίο η διαδρομή του φωτός καμπυλώνεται από την πηγή μέχρι τον παρατηρητή, όταν ενδιάμεσα υπάρχει σώμα μεγάλης μάζας. Μάλιστα, εκεί οφείλεται και η «παραμόρφωση»  ορισμένων γαλαξιών που βλέπουμε. Στη φωτογραφία τα άστρα είναι αυτά με τις ακτίνες-δέσμες και όλα τα υπόλοιπα αποτελούν γαλαξίες. 

Το σμήνος γαλαξιών, που προαναφέρθηκε, βρίσκεται στο κέντρο της φωτογραφίας με έντονο λευκό χρώμα, κάτω από το πολύ φωτεινό άστρο, και το παρατηρούμε όπως ήταν πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια. Πρόκειται για απόσταση, η οποία δεν αντιπροσωπεύει την πραγματική του θέση σήμερα, καθώς το σμήνος αυτό, όπως και κάθε τι στο σύμπαν, δεν παραμένει σταθερό, αλλά απομακρύνεται, εκτός από τα αντικείμενα που είναι βαρυτικά συνδεδεμένα μεταξύ τους. 

Επίσης στην φωτογραφία υπάρχουν κάποιοι από τους αρχαιότερους και πιο απομακρυσμένους γαλαξίες που ξέρουμε.

Στην συνέχεια βλέπουμε το φάσμα του WASP-96 b, ενός πολύ θερμού αέριου γίγαντα πλανήτη με μάζα 0,48 μάζες Δία, που βρίσκεται σε απόσταση 1.150 ετών φωτός από την Γη και σε 0,045 αστρονομικές μονάδες (AU) από τον αστέρα του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ολοκληρώνει μια περιφορά γύρω από το άστρο σε μόλις 3,4 γήινες ημέρες, έχοντας μία θερμοκρασία που κυμαίνεται στους 725 βαθμούς κελσίου. 

_{*AU = Μέση απόσταση Γης ηλίου}

Παραπάνω βλέπουμε τη ποσότητα του φωτός που «μπλόκαρε» η ατμόσφαιρα και διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν κάποιες πλατιές κορυφές, οι οποίες οφείλονται στην παρουσία νερού στον πλανήτη.   

Παρακάτω, βλέπουμε το Νότιο Δακτυλιοειδές Νεφέλωμα.

Στη προκειμένη περίπτωση, η αριστερή εικόνα του νεφελώματος είναι τραβηγμένη στο κοντινό υπέρυθρό ενώ η δεξιά στο μέσο υπέρυθρο.

Το εν λόγω πλανητικό νεφέλωμα δεν είναι ορατό από το βόρειο ημισφαίριο, αλλά μόνο από το νότιο. Βρίσκεται σε θέση 2.000 ετών φωτός μακριά από εμάς · τα πλανητικά νεφελώματα δημιουργούνται στο τέλος της ζωής των άστρων -σε άστρα που δεν προβαίνουν σε εκρήξεις supernova- στη φάση του κόκκινου γίγαντα, όταν ο αστέρας «χάνει» τα εξωτερικά του στρώματα, καθώς η πίεση που δημιουργεί ο πυρήνας τα ωθεί προς τα έξω δημιουργώντας αστάθεια. 

Το νεφέλωμα στο κέντρο έχει ένα διπλό αστρικό σύστημα, που αποτελείται από έναν φωτεινό αστέρα και έναν λευκό νάνο, οι οποίοι βρίσκονται σε τροχιά, ο ένας γύρω από τον άλλο, κάτι το οποίο προκαλεί ασυμμετρίες στα στρώματα του νεφελώματος και δίνει την αίσθηση ότι περιστρέφεται και αυτό.

Παρακάτω, εμφανίζεται το Κουιντέτο του Στεφάν: συνιστά μία ομάδα πέντε γαλαξιών, που οριοθετούνται στην ίδια περιοχή του ουρανού.

Η φωτογραφία αυτή αποτελεί συνδυασμό του κοντινού και του μέσου υπέρυθρου και απεικονίζονται πέντε γαλαξίες οι οποίοι βρίσκονται σε μία απόσταση περίπου 280-290 εκατομμυρίων ετών φωτός εκτός του πάνω αριστερά γαλαξία όπου βρίσκεται στα 40 εκατομμύρια έτη φωτός· οι άλλοι τέσσερις γαλαξίες είναι βαρυτικά συνδεδεμένοι και πρόκειται να συγκρουστούν, δύο μάλιστα εξ αυτών έχουν ήδη προχωρήσει στην συγκεκριμένη φάση.  Στην εικόνα παρατηρούμε επίσης περιοχές έντονης αστρογένεσης (έντονο κόκκινο χρώμα, πάνω δεξιά, μεταξύ των τριών γαλαξιών) λόγω των αλληλεπιδράσεων που προκαλούνται μεταξύ τους. 

Εάν παρατηρήσουμε τη φωτογραφία στο μέσο υπέρυθρο, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι αποκαλύπτεται, στον πάνω γαλαξία, μία περιοχή έντονης λαμπρότητας, στην οποία εκλύονται τεράστιες ποσότητες ενέργειας. Όμως, γιατί συμβαίνει αυτό;

Σε αυτή την περιοχή του συγκεκριμένου γαλαξία βρίσκεται μία γιγάντια μαύρη τρύπα, η οποία έχει έναν μεγάλο δίσκο προσαύξησης και μία μάζα 24 εκατομμυρίων ηλιακών μαζών! Όταν η μαύρη τρύπα που βρίσκεται στο δικό μας γαλαξιακό κέντρο ανέρχεται σε 4 εκατομμύρια ηλιακές μάζες, παράλληλα διαθέτει μία φωτεινότητα λόγω της ακτινοβολίας των υλικών που εγκλωβίζει, αντίστοιχη 40 δισεκατομμυρίων ήλιων.

Τέλος έχουμε το Νεφέλωμα της Τρόπιδος ή αλλιώς το Carina Nebula 

Σε απόσταση 7.600 ετών συναντάμε αυτή τη σχετικά κοντινή, νεαρή περιοχή γέννησης άστρων και σχηματισμού πλανητικών συστημάτων, την οποία απεικόνισε το James Webb σε μία εικόνα που σου κόβει την ανάσα! Τα λόγια περισσεύουν μπροστά στο μεγαλείο της φύσης. Αυτές οι ατελείωτες εκτάσεις σκόνης και αερίων συνθέτουν ένα μοναδικό οπτικό δημιούργημα και, ταυτόχρονα, μια κοιτίδα, ένα λίκνο αστέρων…  

Οι εικόνες αυτές είναι αποτέλεσμα έργου επτά ημερών του James Webb. Ας προσπαθήσουμε μονάχα να φανταστούμε τι θα ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια, εάν μόλις σε επτά ημέρες είχαμε αυτό το ασύλληπτο αποτέλεσμα.     

James Webb James Webb James Webb James Webb James Webb James Webb James Webb James Webb

Διαβάστε περισσότερα: