Γράφει η Μαίρη Μπάλλα
Στη χώρα που καταδικάζει τον κατηγορούμενο πριν την τελεσίδικη απόφαση του δικαστηρίου, γεννάται το ερώτημα αν τελικά υπάρχει το τεκμήριο αθωότητας ή πλέον έχει αντικατασταθεί από το τεκμήριο ενοχής των κατηγορουμένων.
Παίρνοντας ως αφετηρία τον χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το άρθρο 48 σύμφωνα με το οποίο κάθε κατηγορούμενος τεκμαίρεται ότι είναι αθώος μέχρι αποδείξεως της ενοχής του σύμφωνα με το νόμο, εύλογα μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι κάτι τέτοιο δεν υφίσταται στην ελληνική καθημερινότητα. Πιο συγκεκριμένα, η νοοτροπία του Έλληνα είναι τέτοια ώστε να τον “εκλύει” περισσότερο η ενοχή και η καταδίκη ενός κατηγορούμενου παρά η αθώωσή του.
Τηλεοπτικές εκπομπές παρομοιάζονται με μη ορκωτά λαοδικεία καθώς σπουδαίες υποθέσεις εκδικάζονται σε τηλεοπτικά πάνελ παρά σε δικαστικές αίθουσες. Πρωτοσέλιδα εφημερίδων τονίζουν με μεγάλα κόκκινα γράμματα την καταδίκη του εναγομένου ενώ όταν πρόκειται για την αθώωσή του δεν αφιερώνουν σχεδόν καθόλου χώρο και χρόνο για αυτό. Το ερώτημα λοιπόν είναι γιατί να “πουλάει” περισσότερο η ενοχή και όχι η αθώωση;
Ζούμε σε μία χώρα που δυστυχώς τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες αποτρόπαιων εγκλημάτων τα οποία προβάλλονται και μπαίνουν στο στόχαστρο των τηλεοπτικών εκπομπών όπου εκεί θα συζητηθούν για ολόκληρες μέρες. Είναι στην φύση του νεοέλληνα να καταδικάζει και να απονέμει ευθύνες στον πρώτο κι όλας ύποπτο. Ίσως να έχει την ανάγκη να το κάνει αυτό για να νιώσει ασφάλεια, ίσως να έχει την ανάγκη να κατηγορήσει κάποιον μόνο και μόνο για να ικανοποιήσει τον εγωισμό του. Υπάρχουν πολλά ίσως σε αυτό το αμφιλεγόμενο θέμα, το οποίο όπως φαίνεται δεν πρόκειται να αλλάξει σύντομα.
Είμαστε γεννημένοι και μεγαλωμένοι σε μία κοινωνία η οποία ρίχνει στα σκουπίδια κάθε ευκαιρία του κατηγορούμενου να αποδείξει την αθωότητά του και αντιθέτως προσπαθεί να τον πολεμήσει με ό,τι μέσα μπορεί. Τόσο τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όσο και ο λαός δεν μπορεί πλέον να αντιληφθεί την πίεση που προκαλούν στον κατηγορούμενο φορτώνοντας του ένα αδίκημα που ίσως να μην έχει διαπράξει.
Συνεχίζοντας στο ίδιο μονοπάτι, ο μέσος Έλληνας νιώθει την ανάγκη να αποδώσει ευθύνες στον πρώτο τυχόντα αλλά όταν ο ίδιος ή κάποιο συγγενικό του πρόσωπο βρεθεί στην αντίστοιχη θέση τότε, όπως είναι φυσικό, δεν πρόκειται να προδικάσει την απόφαση εις βάρος του όπως θα έκανε με κάποιον τρίτο. Αυτό συμβαίνει γιατί η νοοτροπία του είναι τέτοια ώστε να μπορεί να κατηγορήσει εύκολα κάποιον εναγόμενο αλλά όχι τον ίδιο του τον εαυτό. Και αυτό γιατί οι έλληνες είμαστε ευθυνόφοβοι. Δεν μπορούμε να αναλάβουμε τις ευθύνες μας αλλά μας είναι εύκολο να “τα ρίξουμε” σε τρίτους.
Οι σκέψεις αυτές συγκλίνουν στο γενικότερο συμπέρασμα ότι σαν λαός ή θα πρέπει να αντιληφθούμε και να αποδεχτούμε το τεκμήριο της αθωότητας όπως προκύπτει από τη νομική φύση ή θα συνεχίσουμε να κινούμαστε στα ίδια βήματα όπως κάνουμε εδώ και τόσα χρόνια κατηγορώντας και προδικάζοντας αθώους ανθρώπους.
