Τα funds, το σχέδιο Ηρακλής και η διάσωση των ελληνικών τραπεζών

Γράφει ο Γιώργος Παπαδόπουλος

Τελευταία και με αφορμή την υπόθεση Πάτση, πολύς λόγος έχει αρχίσει να γίνεται για τα περίφημα funds, ιδιωτικές εταιρείες διαχείρισης οφειλών που αγοράζουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια από τις ελληνικές τράπεζες καθώς και τον ρόλο που διαδραματίζουν στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Οι γνώμες διίστανται για το τι πραγματικά συμβαίνει με αυτές τις εταιρείες, αν το κοινωνικό αποτύπωμά τους είναι θετικό ή η δράση τους κοινωνικά επιζήμια.

Για να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε σωστά πρέπει να δούμε το πρόβλημα των ελληνικών τραπεζών στη ρίζα του. Ειδικότερα τις δεκαετίες 90’ και 00’, το κυνήγι των μεγάλων αποδόσεων από τις τράπεζες αλλά και ο ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών οδήγησαν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στη χορήγηση μαζικών πιστώσεων χωρίς κατάλληλο προληπτικό έλεγχο του δανειολήπτη (screening) με αποτέλεσμα, να επιμετράται λανθασμένα ο πιστωτικός κίνδυνος για τα δάνεια που κατείχαν στα χαρτοφυλάκιά τους ενώ, τον κίνδυνο διόγκωνε και το είδος των χορηγήσεων (καταναλωτικά, διακοποδάνεια κτλ.).

Ο κοιμώμενος γίγαντας, που η επιφανειακή οικονομική ευμάρεια κρατούσε σε λήθαργο, ξύπνησε και μάλιστα απότομα το 2009 με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης στη χώρα. Η πτώση των εισοδημάτων αλλά και η πτώση των αξιών των περιουσιακών στοιχειών που ακολούθησε άλλαξε προς το δυσμενέστερο τα δεδομένα στο ήδη σαθρό ελληνικό τραπεζικό σύστημα.

Πιο συγκεκριμένα, η πτώση των εισοδημάτων αύξανε τις πιθανότητες αθέτησης (Probability of default) ενώ, η πτώση των αξιών των περιουσιακών στοιχείων που είχαν τεθεί ως εγγύηση ή αυτών που μπορούσε η τράπεζα να διεκδικήσει, νομικά, μείωνε την κάλυψη σε περίπτωση αθέτησης, δηλαδή αύξανε την πιθανή ζημιά για τις τράπεζες (loss given default).

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναγκαστούν οι τράπεζες σε μαζικές απομειώσεις των αξιών των χαρτοφυλακίων καταγράφοντας ζημίες που μείωναν κατά πολύ την καθαρή θέση τους. Ταυτοχρόνως, μείωναν το δικό τους credit score με αποτέλεσμα την αύξηση των επιτοκίων με τα οποία χρηματοδοτούνταν οι ίδιες. Με τις ζημιές αυτές να συνεχίζονται και τις αθετήσεις να αυξάνονται όλο ένα και περισσότερο οι ελληνικές τράπεζες έφτασαν πολλές φορές στα όρια κεφαλαιακής ανεπάρκειας και κινδύνεψαν ακόμη και με χρεοκοπία.

Τέλος, σε όλο αυτό ήρθε να δώσει το 2018 ένα σχέδιο για την εξυγίανση των ισολογισμών των ελληνικών τραπεζών, το σχέδιο Ηρακλής. Το σχέδιο προέβλεπε την πώληση των κόκκινων δανείων σε ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες θα αναλάμβαναν την διαχείριση των οφειλών. Αυτό έδινε επιτέλους, σχεδόν μια δεκαετία μετά, την δυνατότητα στις τράπεζες να απαλλαγούν από αυτά τα παθογόνα στοιχεία και τα υπέρογκα κόστη που απαιτούσε η διαχείριση τους. Το όφελος που προέκυπτε εκείνη την στιγμή ήταν τεράστιο για την ελληνική οικονομία συνολικά.

Οι τράπεζες απαλλαγμένες από τα βάρη αυτά και έχοντας ανακτήσει την χαμένη αξιοπιστία τους μπορούσαν να αντλήσουν φθηνότερη χρηματοδότηση και έτσι μετά από μια μακροχρόνια ύφεση υπήρχε πλέον ξανά η δυνατότητα διοχέτευσης ρευστότητας στην αγορά, πράγμα που λίγο αργότερα οδήγησε στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Σε ότι αφορά την κατηγορία περί κερδοσκοπίας κάτι τέτοιο δεν είναι αληθές αν σκεφτεί κανείς το ρίσκο που ενέχει η αγορά τέτοιων δανείων κάτι που εξηγεί απόλυτα και την τιμής αγοράς αυτών των χαρτοφυλακίων που είναι κατά πολύ μειωμένη σε σχέση με την ονομαστική τους αξία.

Κλείνοντας, θα έλεγε κανείς πως αν κάτι έσωσε την ελληνική οικονομία και το τραπεζικό σύστημα ήταν τα funds και το σχέδιο Ηρακλής και κάθε άλλο παρά αρνητικό ήταν το αποτύπωμα τους. Ας μην προσπαθούμε να δαιμονοποιήσουμε τα funds εξάλλου, στο οικονομικό σύστημα που ζούμε το καλό των τραπεζών είναι και καλό για το κοινωνικό σύνολο. Ας εμπιστευτούμε την οικονομία η οποία σε τέτοιες δύσκολες συγκυρίες ξέρει να δίνει μόνη της τις σωστές απαντήσεις.

Διαβάστε περισσότερα: Funds Funds Funds Funds Funds Funds