Γράφει ο Γιώργος Καμπάκης

Το πρώην Γιουγκοσλαβικό κράτος της Σερβίας συνιστά αναμφιβόλως ένα ιδιαίτερο μέλος των αναπτυσσόμενων χωρών του 21^ου αιώνα, με την πολιτική και οικονομική του υπόσταση να έχουν καθοριστεί – και σίγουρα, ταλανιστεί – από πλήθος γεγονότων και αποφάσεων που χρονολογούνται από την κυβέρνηση του Josip Broz Tito και την Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας από το 1945, μέχρι την κατάρρευσή της το 1992.

Η σημερινή Σερβία, η οποία απέκτησε την σημερινή της μορφή διακυβέρνησης με την ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβουνίου το 2006, κατέχει την 66^η θέση στην κατάταξη των χωρών με βάση τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI), μια θέση χαμηλή για τα δεδομένα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με χαρακτηριστικά παραδείγματα το επίσης πρώην Γιουγκοσλαβικό κράτος της Σλοβενίας στην θέση 22 και την Τσεχική Δημοκρατία στην θέση 27, χώρες που στο παρελθόν παρομοίως με την Σερβία και μάλιστα συγχωνευμένες κάτω από μια ενιαία κυβέρνηση στην περίπτωση της Σλοβενίας, αποτελούσαν μέλη του Ανατολικού μπλοκ επιρροής.

Η σημερινή Σερβική διαδικασία παραγωγής πολιτικής χαρακτηρίζεται από αμφιταλαντευόμενες μεθόδους προάσπισης των πολιτικών και οικονομικών της συμφερόντων. Απόρροια αυτής της συμπεριφοράς είναι η δήλωση του καθεστώτος της στρατιωτικής ουδετερότητας. Παράλληλα, η Βαλκανική αυτή χώρα έχει συνάψει διμερείς οικονομικές και διπλωματικές σχέσεις τόσο με τους θιασώτες της ελεύθερης αγοράς και της πολιτικής σταθερότητας της Δύσης, όσο και με την εντυπωσιακά ανερχόμενη οικονομικά Κίνα, και την ομόθρησκη Ρωσία.

Η “στενή” σχέση του Βελιγραδίου με την Ρωσική Ομοσπονδία έχει διαχρονικά εδραιωθεί όχι μόνο στην αντίληψη των οικονομολόγων, των κοινωνιολόγων και των πολιτικών επιστημόνων, αλλά και στο σύνολο του λαού, τόσο στην Σερβία όσο και στην Ρωσία. Αδιαμφισβήτητα, το στοιχείο της Ορθόδοξης Χριστιανικής πίστης είναι το κλειδί για την αλληλοϋποστήριξη και συνεργασία των δύο κρατών.

Η αρνητική απάντηση της Ρωσίας στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου, εδραιώνει – ή μάλλον, ενισχύει – μια συμμαχία, με την Σερβία να οραματίζεται μια εγγυημένη και απαραίτητη για αυτήν ασφάλεια, παρεχόμενη από έναν θεμελιώδη παίκτη του διεθνούς συστήματος.

Η Ρωσική επιρροή είναι εμφανής στην καθημερινότητα. Σε συνδυασμό με την παροχή του Ρωσικού εμβολίου κατά του COVID-19, συγκαταλέγονται χρηματοδοτήσεις για έργα υποδομής και εκκλησίες, στρατιωτικές δωρεές, η διδασκαλία της ρωσικής γλώσσας στις σχολικές μονάδες, μα πάνω από όλα, η νομιμοποίηση και ο ενστερνισμός της επιρροής αυτής από τον λαό.

Ένα αξιόλογο ποσοστό των Σέρβων πολιτών αλλά και πολλών πολιτικών τοποθετεί την Ρωσική υποστήριξη στην κορυφή της πυραμίδας των συμφερόντων της Σερβίας, με μεγαλύτερο επιχείρημα την προαναφερθείσα υποστήριξη του Κρεμλίνου για το Κόσοβο. Δε χωράει αμφιβολία ωστόσο το γεγονός ότι η συνδρομή της Μόσχας δεν θα αποκτούσε την σημερινή της διάσταση, αν δεν εξυπηρετούνταν τα φλέγοντα πολιτικά και οικονομικά της συμφέροντα στην περιοχή των Βαλκανίων , στην οποία η διείσδυση της ΕΕ έχει ήδη εδραιωθεί με την εισχώρηση άλλων Βαλκανικών λαών σε αυτήν, όπως η Ρουμανία, η Κροατία, η Βουλγαρία και η Ελλάδα.

Ενώ το Ρωσικό στοιχείο αποτελεί σημαντική παράμετρο για το πολιτικοοικονομικό σύστημα της Σερβίας, οι σημερινές εξελίξεις στο Ουκρανικό μέτωπο σε συνδυασμό με τα εμφανή στοιχεία πολιτικής διαφθοράς στην Ρωσία, αποτελούν ένδειξη της αδυναμίας της τελευταίας να εκφέρει μια ώθηση ενός καθεστώτος εντατικής οικονομικής μεγέθυνσης και κοινωνικοπολιτικής σταθερότητας στην Σερβία.Αποτέλεσμα αυτού αποτελεί η αναζήτηση από την μεριά της Σερβίας ενός εναλλακτικού συμμάχου, μέλη του οποίου είναι ήδη 4 γείτονες χώρες και δεν είναι άλλος από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η χώρα βρίσκεται από το 2012 σε διαπραγματευτικές διαδικασίες με την ΕΕ, με στόχο την ένταξη της και την περαιτέρω διεύρυνση του sui generis οργανισμού. Το Ευρωπαϊκό όραμα υψηλής ποιότητας ζωής γίνεται σταδιακά όλο και πιο ηχηρό στην ενδοχώρα, με ένα μέρος της πρωτεύουσας να βρίθει από υψηλού επιπέδου εγκαταστάσεις, απόρροια του πρόσφατου ανοίγματος στις διεθνείς αγορές και στην προσέλκυση ξένων επενδυτών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη κατασκευή ενός εργοστασίου ανταλλακτικών αυτοκινήτων, ιδιοκτησία της Γερμανικής εταιρείας ZF Friedrichschafen AG -η οποία έχει κατασκευάσει άλλες δύο ανάλογες εγκαταστάσεις στην χώρα-, σε έναν επαρχιακό δρόμο στην αυτόνομη επαρχία της Βοϊβόντινας, γνωστή για τις κολοσσιαίες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης καλαμποκιού και ηλιοτρόπιου, οι οποίες περιτριγυρίζουν αυτήν την ένδειξη βιομηχανικής προόδου.

Παράλληλα, το πρόγραμμα της ΕΕ για την πραγματοποίηση διάφορων ευρωπαϊκών Projects, το λεγόμενο #ЕУЗАТЕБЕ (ΕΕ για εσένα) επενδύει σε πάνω από 300 Projects μεταξύ 17 τομών, μεταξύ άλλων η εκπαίδευση, το περιβάλλον, η πολιτική προστασία και οι μεταφορές. Πέρα από τις διακριτές ωφέλειες που έχει επιφέρει η εκπόνηση του προγράμματος σε αυτοκινητοδρόμους και σε ενεργειακές εγκαταστάσεις, η μεταλαμπάδευση των ενεργειών του προγράμματος επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση σημαντικού αριθμού μονάδων παροχής πληροφοριών σε όλη την χώρα, με το χαρακτηριστικό συνθηματικό να αναγράφεται στην έξω πλευρά.

Τέλος, αξιόλογο βήμα προς την εδραίωση του Ευρωπαϊκού κεκτημένου, συνιστά το καθεστώς της νόμιμης μεταφοράς πολιτών από τις χώρες της ΕΕ στην Σερβία, επιδεικνύοντας μονάχα την εθνική ταυτότητα του κράτους μέλους.

Αφενός μεν η Σερβία έχει θεμελιώσει μια δυτικών προδιαγραφών οικονομία της αγοράς με ανοιχτούς οικονομικούς θεσμούς, αφετέρου δε τα δεινά της κολεκτιβοποίησης της καλλιεργήσιμης γης και γενικότερα των κλειστών οικονομικών και πολιτικών θεσμών του παρελθοντικού Σοσιαλιστικού καθεστώτος, μπορούν να σκιαγραφηθούν σε πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής.

Παρόλο που η αρχιτεκτονική της οικονομίας της Γιουγκοσλαβίας διέφερε από την επαχθή κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία της Σοβιετικής Ένωσης, για τον λόγο ότι περιείχε και στοιχεία της οικονομίας της αγοράς του Δυτικού μπλοκ, η κληρονομιά της πολιτικής διαφθοράς και της έλλειψης στιβαρών υποδομών, ειδικά στο νότιο τμήμα της σημερινής Σερβίας, λειτουργούν ως τροχοπέδη στην ανάδειξη μιας ισχυρής πολιτικής δομής και μιας ανταγωνιστικής οικονομικής διπλωματίας στο διεθνές σύστημα.

Η ίδια παρατήρηση αντλείται και από τους Daron Acemoglu και James Robinson στο βιβλίο τους Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη, δικαιολογώντας την πολιτικοοικονομική σταθερότητα ή αστάθεια των σημερινών χωρών στους ανοιχτούς ή κλειστούς οικονομικούς και πολιτικούς θεσμούς αντίστοιχα που έλαβαν χώρα διαχρονικά στην ιστορία του εκάστοτε κράτους.

Πως όμως μπορεί να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα της Σερβικής οικονομίας και η εξάλειψη των -ολιγάριθμων- κλειστών πολιτικών θεσμών, όταν η ίδια υιοθετεί ένα είδος συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από αναποφασιστικότητα και αφερεγγυότητα όσον αφορά την πολιτική και οικονομική της γραμμή;

Μπορεί η υποστήριξη της κυβέρνησης Πούτιν να χαρακτηριστεί αδιάλειπτη, ή υπάρχει πιθανότητα παραμέλησης της; Η ένταξη της Σερβίας στην ΕΕ θα αποτελούσε ένα σημαντικό βήμα προς την ανασυγκρότηση και ενίσχυση της οικονομίας της, ενώ παράλληλα θα εξασφάλιζε όλα τα ωφελήματα της εκπροσώπησης της στον οργανισμό μέσω της διακυβερνητικής συνεργασίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο. Επιπροσθέτως, το καθεστώς της κοινής αγοράς και όλων των εκφάνσεων της στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, των κεφαλαίων και των εμπορευμάτων θα συνεπικουρούσε στην ευδοκίμηση του πολιτικού, πολιτιστικού και κοινωνικοοικονομικού της υπόβαθρου.

Διαβάστε περισσότερα: Σερβία

MILAN εργάνη προπονητης ολυμπιακου bbc penelope cruz σαντορινη ισπανια nations league