Πότε θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία;

Γράφει ο Κωστής Παπακώστας

Παρατηρείται συχνά, από το ξέσπασμα της ένοπλης σύρραξης στην Ουκρανία και μετά, να επαναλαμβάνεται μονότονα στον δημόσιο διάλογο η ερώτηση: «Πότε θα τελειώσει ο πόλεμος;». Φυσικά, η εύλογη αυτή απορία δεν προκύπτει τόσο από την ανάγκη του κόσμου να υπάρξει ειρήνη στην Ουκρανία, αλλά κυρίως από το ότι οι οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου έχουν εδώ και καιρό αρχίσει να επηρεάζουν τις τσέπες των Ευρωπαίων, χωρίς να πρέπει να παραγνωρίζουμε προφανώς τις καλές προθέσεις του οποιουδήποτε.

Την ερώτηση αυτή του «ενός εκατομμυρίου δολαρίων», σπεύδουν συχνά να απαντήσουν ειδικοί και μη, μετατρέποντας τους εαυτούς τους από αναλυτές σε χαρτορίχτρες και από καθηγητές σε μάντεις. Η απάντηση στην ερώτηση είναι εκ πρώτης εύκολη: «Δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει». Η μόνη πειστική και υπεύθυνη απάντηση είναι η αυτή.

Η εξέλιξη κάθε ένοπλης σύρραξης καθορίζεται από τα τεκταινόμενα στο πεδίο όπου διεξάγονται οι επιχειρήσεις. Την έκβαση καθορίζουν οι οπλίτες, οι αξιωματικοί και οι υπαξιωματικοί που συμμετέχουν στις επιχειρήσεις, τα επιτελεία και κυρίως οι λαοί.
Είναι λοιπόν αδύνατο να καταλάβει κανείς πώς γίνεται κάποιος, ο οποίος δεν ανήκει στα στρατιωτικά επιτελεία των δυο αντιμαχόμενων πλευρών ή δεν εργάζεται για τις μυστικές υπηρεσίες τρίτης χώρας, να μιλά με τόση βεβαιότητα για το πότε θα σταματήσουν οι εχθροπραξίες.

Στο παρόν άρθρο θα επιχειρηθεί μια προσπάθεια να αναλυθούν ορισμένα σενάρια και μόνο με τα οποία θα ήταν πιθανό να λήξει ο πόλεμος. Τα σενάρια θα παρουσιαστούν βασισμένα πάντοτε στις μέχρι τώρα εξελίξεις στο πεδίο των επιχειρήσεων και τις μέχρι τώρα εξελίξεις σε διπλωματικό επίπεδο.

Σενάριο 1^ο: «Η Ουκρανία νικά»

Ο τίτλος και μόνο αυτού του σεναρίου θα έμοιαζε ανεδαφικός κάποιους μήνες πριν και όμως την στιγμή που το παρόν γράφεται, το ενδεχόμενο νίκης του ουκρανικού Στρατού μοιάζει αρκετά πιθανό.

Τους τελευταίους μήνες, ο ουκρανικός Στρατός, έχει να επιδείξει φοβερά επιτεύγματα. Εξαπολύοντας μια φοβερή αντεπίθεση, η οποία κορυφώθηκε με την ανακατάληψη της Χερσώνας πριν λίγο καιρό, όχι απλά «κοιτάει στα μάτια» τον «δεύτερο δυνατότερο στρατό του κόσμου», αλλά φαίνεται να υπερτερεί κιόλας σε σημεία κρίσιμα για την έκβαση των επιχειρήσεων.

Η βύθιση του πλοίου «MOSKVA» και η ανατίναξη της γέφυρας του Κερτς, μολονότι δεν είχαν να προσφέρουν κάτι εξαιρετικά σπουδαίο από στρατηγικής άποψης, προκάλεσαν εσωτερική αναταραχή στην πολιτική σκηνή της Ρωσίας και αποτέλεσαν μεγάλο πλήγμα για το ηθικό των Ρώσων στρατιωτών. Μπορούν όμως όλα αυτά να οδηγήσουν τον ουκρανικό Στρατό στη νίκη;

Και τι θα σήμαινε νίκη για τους Ουκρανούς; Το μόνο ρεαλιστικό σενάριο νίκης για τους Ουκρανούς, είναι η αποχώρηση κάθε Ρώσου στρατιώτη από την ουκρανική επικράτεια, πλην της Κριμαίας. Η λήξη δηλαδή των εχθροπραξιών, χωρίς απώλεια εδαφών και χωρίς την κατοχή μέρους της Ουκρανίας από την Ρωσία. Κάθε άλλο ενδεχόμενο ενός σεναρίου που ευνοεί την ουκρανική πλευρά δεν φαίνεται με τα σημερινά δεδομένα να αποτελεί ρεαλιστική εναλλακτική.

Επιστρέφοντας όμως στη ρεαλιστική εκδοχή ενός ευνοϊκού για την Ουκρανία σεναρίου, με ποιόν τρόπο θα μπορέσει να πετύχει η Ουκρανία αυτή τη νίκη;  Με το να αντέξει. Οι Ουκρανοί λαμβάνουν με τη μορφή βοήθειας οπλικά συστήματα δισεκατομμυρίων δολαρίων. Με κάποια από αυτά να αποτελούν game changers. Επιπλέον, Ουκρανοί στρατιώτες εκπαιδεύονται σε τρίτες χώρες στον χειρισμό των οπλικών αυτών συστημάτων – κάτι το οποίο ότι ερίζεται αν παραβιάζει το Δίκαιο της ουδετερότητας σε μια ένοπλη σύρραξη ή όχι.

Το φρόνιμα τους είναι, ακόμη και μετά από τόσους μήνες, ισχυρό, ενώ όσο ο καιρός περνά, οι κυρώσεις που έχουν επιβάλλει ΕΕ και ΗΠΑ στην Ρωσία, θα φέρνουν ολοένα και πιο σημαντικά αποτελέσματα. Συμπερασματικά, είναι ένα ασφαλές συμπέρασμα ότι ο χρόνος κυλά υπέρ των Ουκρανών, αρκεί να συνεχίσουν να πολεμούν με την ίδια αυταπάρνηση και κυρίως, να βρουν τη σωστή στιγμή που θα αφήσουν τα Javelin με τα οποία πολεμούν και θα πιάσουν τις πένες με τις οποίες θα υπογράψουν την καλύτερη δυνατή συνθήκη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Σενάριο 2^ο: «Η Ρωσία νικά»

Η Ρωσία ήταν η χώρα που ξεκίνησε την ένοπλη σύρραξη με την εισβολή της στο έδαφος της Ουκρανίας την 24^η Φεβρουαρίου του 2022. Τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, κάτω από τις έντονες δηλώσεις καταδίκης κρυβόταν στην πλειονότητα των σχολιαστών η βεβαιότητα ότι η Ρωσία θα έχει εύκολη «δουλειά» στην Ουκρανία. Έκαναν λάθος. Η προέλαση των Ρώσων ήταν αργή και η αποφασιστική στήριξη των Ευρωπαίων και των Αμερικανών προς τους Ουκρανούς, άλλαξε τις ισορροπίες της σύρραξης.

Μέχρι σήμερα, η Ρωσία δεν έχει κάτι σπουδαίο να επιδείξει στο πεδίο. Οι αιτίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να αποτελούν αντικείμενο ενός ξεχωριστού άρθρου. Πάμε όμως στα ουσιώδη. Μπορεί η Ρωσία να κερδίσει; Και τι θα σήμαινε νίκη για τη Ρωσία;
Φυσικά η Ρωσία μπορεί να κερδίσει, εμπλέκοντας περισσότερες δυνάμεις στις επιχειρήσεις και χρησιμοποιώντας σύγχρονα οπλικά συστήματα. Αλλάζοντας στρατηγική –και όχι απλά στρατηγούς– θα μπορούσε να επιφέρει σημαντικά πλήγματα στην ουκρανική άμυνα, καταλαμβάνοντας περιοχές στρατηγικής σημασίας.

Νίκη για τους Ρώσους θα ήταν η κατάληψη και κατοχή του Ντονέντσκ και του Λουγκάνσκ με την παράλληλη υπογραφή συνθήκης με την οποία η Ουκρανία θα τεθεί σε καθεστώς μόνιμης ουδετερότητας στα πρότυπα πχ. της Ελβετίας. Σε ένα πιο προωθημένο σενάριο, λιγότερο πιθανό, η Ρωσία καταλαμβάνει την Οδησσό και αποκόπτει με τον τρόπο αυτό την Ουκρανία από την πρόσβαση στη θάλασσα.

Φυσικά για να πετύχει οτιδήποτε από τα παραπάνω η Ρωσία χρειάζεται χρόνο –τον οποίο δεν έχει– και μετρήσιμα κέρδη στο πεδίο. Ωστόσο, κάθε τι από όσα αναφέρθηκαν θα κινούνταν σε μια θετική κατεύθυνση για τη Ρωσία. Εντούτοις, μετά από τόσες κυρώσεις, τέτοια διεθνή περιθωριοποίηση, τόσα δισεκατομμύρια ρούβλια και τέτοια αναταραχή σε εσωτερικό και εξωτερικό, η λέξη «νίκη», μάλλον δεν μπορεί να γραφτεί πειστικά.

Σενάριο 3^ο: «Εμπλοκή τρίτων χωρών στη σύρραξη»

Πρόκειται για το ενδεχόμενο που με τα σημερινά δεδομένα, συγκεντρώνει τις λιγότερες πιθανότητες. Έχει καταστεί σαφές ότι τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η Ρωσία, δεν επιθυμούν μια κατά μέτωπο σύγκρουση με αφορμή την Ουκρανία, όσο και αν η τελευταία μπορεί να προσεύχεται για αυτό. Έχουν υπάρξει ήδη αρκετές αφορμές που θα μπορούσαν δυνητικά να οδηγήσουν σε εμπλοκή τρίτης χώρας στην ένοπλη σύρραξη ως μέρος αυτής.

Οι ΗΠΑ έχουν θέσει ως κόκκινη γραμμή το ΝΑΤΟϊκό «έδαφος», δηλώνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι θα υπερασπιστούν κάθε σπιθαμή του, ενώ η Ρωσία αν και απειλεί ανοιχτά τη Δύση, δεν ρισκάρει με κανένα τρόπο μια εχθρική ενέργεια εναντίον της. Παρόλα αυτά, ο πόλεμος είναι απρόβλεπτος και πολλές φορές ένα ατύχημα μπορεί να παραγκωνίσει τους ψυχραιμότερους και να επικρατήσει το χάος. Είναι όμως σαφές ότι σε αυτό το ενδεχόμενο δεν υπάρχουν νικητές.

Εν κατακλείδι, ο πόλεμος όλα δείχνουν ότι δεν θα σταματήσει σύντομα. Για να λήξει μια σύγκρουση, πρέπει μια από τις δύο πλευρές να επιτύχει ορισμένους από τους αντικειμενικούς στρατηγικούς της σκοπούς. Τη δεδομένη χρονική στιγμή κανένα από τα δύο μέρη δεν είναι έτοιμο να αφήσει τα όπλα.  

Ο Β. Πούτιν δεν έχει καμία επιτυχία να «πουλήσει» στο εσωτερικό της χώρας του ως νίκη, για να δικαιολογηθούν τα φέρετρα που επιστρέφουν πίσω και η φτωχοποίηση από τις κυρώσεις. Αν μαγικά σήμερα υπέγραφε μια συνθήκη, αύριο τίποτα δεν μας λέει ότι θα ήταν Πρόεδρος. Ίσως να μην ήταν καν ζωντανός. πόλεμος πόλεμος πόλεμος πόλεμος πόλεμος πόλεμος πόλεμος πόλεμος πόλεμος πόλεμος

Από την άλλη, ο Β. Ζελένσκι αν υπέγραφε αυτή τη στιγμή μια συνθήκη ειρήνης, αυτή θα συνεπάγονταν απώλεια εδαφών και κατ’ επέκταση και απώλεια εθνικής κυριαρχίας. Δεν έχει κανένα λόγο να το πράξει αυτό, τη στιγμή που ο ουκρανικός Στρατός μετρά επιτυχίες, κι ενώ η Δύση συνεχίζει να τον προμηθεύει με πανάκριβα οπλικά συστήματα. Θα ήταν πολιτική αυτοκτονία να υπογράψει απώλεια εδαφών τώρα και η ουκρανική κοινή γνώμη δεν θα το συγχωρούσε αυτό.

Η ειρήνη είναι ακόμα μακριά.

Διαβάστε περισσότερα: πόλεμος