Πανεπιστημιακή αστυνομία και ελεύθερα πανεπιστήμια: Σχήμα οξύμωρο;

Γράφει ο Χρήστος Μιχίδης Πανεπιστημιακή αστυνομία

Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών και ο νέος κύκλος επεισοδίων στο ΑΠΘ, κατά τη διάρκεια των οποίων σημειώθηκε σοβαρός τραυματισμός φοιτητή, εξόχως δύσκολα μπορούν να αφήσουν κάποιον αδιάφορο, τοσούτω, δε, μάλλον το σύνολο της πανεπιστημιακής κοινότητας εν αναμονή και της επικείμενης εφαρμογής του νομοσχεδίου περί πανεπιστημιακής φύλαξης. Οι πρώτοι 400 εκπαιδευμένοι «ειδικοί φρουροί» θα ξεκινήσουν τον Ιούνιο τις περιπολίες τους στα campus του ΑΠΘ, του ΕΚΠΑ και του ΕΜΠ, σύμφωνα με τον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη, Τάκη Θεοδωρικάκο.

Η ίδρυση πανεπιστημιακής αστυνομίας αποτέλεσε μια προεκλογική δέσμευση της κυβέρνησης αποσκοπούσα στην πάταξη της ανομίας εντός των πανεπιστημιακών χώρων. Το πρώτο βήμα για την ίδρυσή της έγινε με την κατάργηση του νόμου περί Πανεπιστημιακού Ασύλου, ο οποίος δημιουργούσε ένα ιδιόρρυθμο καθεστώς απαγόρευσης αυτεπάγγελτης επέμβασης της δημόσιας δύναμης στους χώρους των πανεπιστημίων για αδικήματα και παραβάσεις πλην εκείνων που αφορούσαν εγκλήματα κατά της ζωής και άλλα κακουργήματα.

Η σχετική νομοθεσία βασίστηκε στην αντίληψη ότι τα πανεπιστήμια συνιστούν χώρους ανεξάρτητους και αυτοδιοίκητους, χώρους ελεύθερης διακίνησης ιδεών μη υποκείμενους σε εξωτερικές πιέσεις και παρεμβάσεις. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο καθηγητής του Πολυτεχνείου του Ντόρτμουντ, Παναγιώτης Σπυρίδης, σε παλαιότερη συνέντευξή του στο ethnos.gr, «το άσυλο ιδεών είχε καταλήξει σε άσυλο άνομων πράξεων».

Έτσι, το 2021 η Υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως και ο τότε Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, προχώρησαν στην πρόσληψη 1000 «ειδικών φρουρών» για την προστασία των πανεπιστημίων. Αντιπολίτευσή και πολίτες εξέφρασαν τη δυσαρέσκεια και την έντονη αντίθεσή τους στην απόφαση αυτή με συγκεντρώσεις και πορείες διαμαρτυρίας. Διαδήλωσαν κατά της πανεπιστημιακής αστυνομίας θεωρώντας την ως ένα μέσο καταστρατήγησης των ακαδημαϊκών ελευθεριών.

Ελευθερίες που σε βάθος χρόνου είχαν ήδη καταπατηθεί από βανδαλισμούς, καταλήψεις, διακίνηση ναρκωτικών εντός των πανεπιστημίων, επιθέσεις σε καθηγητές και πρυτάνεις, ως επί το πλείστον, από εξωπανεπιστημιακούς, διενέργεια επεισοδίων και άλλες παντός είδους μικροπαραβάσεις και παράνομες πράξεις. Σε τελική ανάλυση, με την τροπή που πήραν τα πράγματα, μάλλον επρόκειτο για μια άστοχη αντίληψη της έννοιας της ελευθερίας και, ως εκ τούτου, για μια δυσλειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος παρά για μια πραγματική ελευθερία που έχρηζε συνταγματικής κατοχύρωσης.

Στο ίδιο μοτίβο σκέψης κινήθηκε και το Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο όχι μόνον απέρριψε τις ενστάσεις αναφορικά με την αντισυνταγματικότητα του νόμου για την πανεπιστημιακή αστυνομία, αλλά έκρινε μάλιστα απαραίτητη την ίδρυσή της για λόγους δημοσίου συμφέροντος και προστασίας της δημόσιας τάξης και ασφάλειας. Εν άλλοις λόγοις, το ΣτΕ έκρινε ότι η αστυνομία – έστω η πανεπιστημιακή αστυνομία – δύναται και πρέπει να αναλάβει το ρόλο του προστάτη των ακαδημαϊκών ελευθεριών. Το αν η συγκεκριμένη απόφαση θα ευοδώσει και θα φέρει αποτέλεσμα κανείς δεν είναι σε θέση να το γνωρίζει.

Τουναντίον, ενδέχεται τα προβλήματα που θα δημιουργήσει να υπερισχύουν σε αριθμό και ένταση εκείνων που καλείται να επιλύσει. Άπαντες επιφυλάσσονται για την έκβαση του όλου εγχειρήματος και εκφράζουν ανησυχίες για μια ενδεχόμενη κλιμάκωση των εντάσεων και αύξηση της συχνότητας των βίαιων περιστατικών μεταξύ αστυνομικών και φοιτητών ή λοιπών εξωπανεπιστημιακών. Δυστυχώς, βέβαια, δίνεται από μέρους των ιθυνόντων η εντύπωση της παγίωσης στις τάξεις τους της ιδέας και της πίστης ότι η αύξηση του αστυνομικού δυναμικού είτε στους δρόμους είτε στους χώρους των πανεπιστημίων συνιστά πανάκεια για την αντιμετώπιση κάθε προβλήματος. Πανεπιστημιακή αστυνομία Πανεπιστημιακή αστυνομία

Σε πρόσφατες, πάντως, δημοσκοπήσεις, όπως σε αυτή της Marc για τον τηλεοπτικό σταθμό του ΑΝΤ1, φαίνεται πως 6 στους 10 Έλληνες πολίτες τάσσονται υπέρ της αστυνομίας στα πανεπιστήμια. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως «ναι» στην πανεπιστημιακή αστυνομία λένε 4 στους 10 ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. ενώ «όχι» λέει το 50% των ατόμων της ηλικιακής ομάδας 17 – 34 ετών, από όπου και προέρχεται η πλειοψηφία του φοιτητικού δυναμικού της χώρας. Πανπιστημιακή αστυνομία Πανεπιστημιακή αστυνομία Πανεπιστημιακή αστυνομία

Τα ευρήματα της δημοσκόπησης καταδεικνύουν πως ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας θεωρεί τα πανεπιστήμια χώρους μη ασφαλείς ενώ παράλληλα κρίνει πως η αστυνομία μπορεί να σταθεί εγγυητής αυτής της ασφάλειας. Εκείνο όμως που πραγματικά χρήζει εγγύησης είναι η αποφυγή χρήσης άσκοπης και περιττής βίας από πλευράς των ΟΠΠΙ (Ομάδες Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων), οι οποίες, σημειωτέον, σύμφωνα με δηλώσεις των αρμόδιων υπουργών, θα φέρουν ελαφρύ οπλισμό (γκλοπ και χειροπέδες).

Αναντίλεκτα, βέβαια, τα πανεπιστήμια πρέπει να συνιστούν χώρους ελεύθερης διακίνησης ιδεών, ανεξάρτητους και αυτοδιοίκητους. Η εξασφάλιση της ελευθερίας θα έλθει ως απότοκο της απεμπόλησης από αυτά τόσο της πανεπιστημιακής αστυνομίας όσο και των φοιτητικών παρατάξεων με τον τρόπο που λειτουργούν έως σήμερα. Η αποκομματικοποίηση των πανεπιστημίων επανέρχεται στο προσκήνιο ως αδήριτη ανάγκη και προϋπόθεση για την υγιή πολιτικοποίηση των νέων εντός των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων καθώς και για την κατοχύρωση της πραγματικής ακαδημαϊκής Ελευθερίας.

Εν κατακλείδι, στα επεισόδια και τα βίαια περιστατικά, περί ων και έγινε λόγος στο παρόν κείμενο, είναι άμεσα εμπλεκόμενες δύο πλευρές εκ των οποίων – ας μην εθελοτυφλούμε – καμία δεν είναι άμοιρη ευθυνών. Η βία ανατροφοδοτεί τη βία και το πρόβλημα και η κρίση που έχει αναδυθεί είναι βαθιά πολιτικοκοινωνική. Μια κρίση μεταφυσική, θα μπορούσε κανείς να πει, η οποία απαιτεί, ενδεχομένως, μία επίσης μεταφυσική επίλυση και την εναπόθεση στον κάλαθο των αχρήστων κάθε είδους παρωπίδων.

Διαβάστε περισσότερα: Πανεπιστημιακή αστυνομία