Γράφει Ματίνα Οικονομοπούλου
Τα γρήγορα αντανακλαστικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε) στην αντιμετώπιση των προσφύγων από την Ουκρανία προκάλεσαν έκπληξη σε όλους όσοι είχαν συνηθίσει σε μία γραφειοκρατική Ένωση. Η αντίδραση ήταν πρωτοφανής και άμεση στην μεγαλύτερη μεταναστευτική κρίση που βιώνει η Ευρώπη μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σχεδόν 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία μέσα σε ένα μήνα από το ξέσπασμα του πολέμου και το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών είναι παιδιά. (εδω πηγη 1) Ένας αριθμός που ενδέχεται να διπλασιαστεί στο άμεσο χρονικό διάστημα, εφόσον οι εχθροπραξίες συνεχίζουν να υφίστανται.
Ο πόλεμος βρίσκεται αυτή τη φορά στα σύνορα της Ευρώπης και οι γειτονικές χώρες της Ουκρανίας, Πολωνία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Ρουμανία που είναι κράτη μέλη της Ε.Ε, αλλά και η Μολδαβία έχουν δεχθεί μεγάλο κύμα προσφύγων και έχουν επιδείξει τεράστια ανθρωπιά. Η Πολωνία έχει υποδεχθεί τη μεγαλύτερη μερίδα του πληθυσμού.
Είναι πολύ σημαντικό ότι τα σύνορα παραμένουν ανοιχτά και οι άνθρωποι δεν εγκλωβίζονται στις εμπόλεμες περιοχές, κάτι που δεν είδαμε να συμβαίνει σε προηγούμενες προσφυγικές κρίσεις. Εξάλλου, βασική αρχή του διεθνούς δικαίου είναι ότι οι πρόσφυγες απαγορεύεται να παραμένουν ή να επιστρέφουν εκεί όπου κινδυνεύει η ζωή τους. Όπως ορίζεται ο όρος πρόσφυγας, πρόκειται για άτομα που αναγκάστηκαν να αφήσουν το σπίτι τους εξαιτίας ένοπλων συρράξεων με σκοπό να γλυτώσουν από καταστάσεις που περιορίζουν την ελευθερία τους και κινδυνεύει άμεσα η σωματική τους ακεραιότητα.
Η Ε.Ε προσφέρει αξιοσημείωτη ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία, αλλά και στις χώρες υποδοχής των προσφύγων με αποτέλεσμα να γίνεται λόγος για την εντονότερη προσπάθεια της για να αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση. Ίσως η αδράνεια στην μεταχείριση άλλων προσφυγικών ροών την προετοίμασε και μπορούσε να προβλέψει το μέγεθος του προβλήματος που αναφυόταν. Φάνηκε αδύναμη και μάλλον απρόθυμη να διαχειριστεί τα γεγονότα από το 2015 κι ύστερα και τις έκρυθμες καταστάσεις στα ελληνικά νησιά που ασφυκτιούν.
Τί είναι όμως τελικά αυτό που άλλαξε την συμπεριφορά της; Είναι ικανή η ουκρανική κρίση να μεταβάλει την πολιτική της Ένωσης; Τα σημάδια δείχνουν πως τουλάχιστον σ’ αυτήν την περίπτωση ο μηχανισμός αλληλεγγύης βρίσκεται σε πλήρη εφαρμογή και η στήριξη είναι ουσιαστική. Πέρα από την χρηματοδότηση, ενεργοποιείται η Οδηγία Προσωρινής Προστασίας ως το καταλληλότερο μέσο που τους εξασφαλίζει την απαραίτητη προστασία και δικαιώματα. Αντίστοιχη διαδικασία υπήρξε μόνο στην περίπτωση του Κοσόβου (1999).
Οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να κυκλοφορούν ελεύθερα σε 24 χώρες – μέλη της Ε.Ε (η Ελλάδα δεν είναι ανάμεσα σε αυτές) και να έχουν πλήρη πρόσβαση στα νοσοκομεία ευρωπαϊκών χωρών. Είναι εμφανές ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε τις προκλήσεις και τα δεδομένα. Τα δυτικά κράτη συσπειρώθηκαν απέναντι σε έναν κοινό εχθρό και βλέπουμε να πραγματοποιείται η πολυσυζητημένη ευρωπαϊκή εξέλιξη.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι όχι μόνο η Ε.Ε, αλλά και τα διαφορά κράτη δεν έδειξαν την ίδια ανθρωπιά στους πρόσφυγες που δεν προέρχονταν από «ευρωπαϊκό» έδαφος. Φαίνεται πως παίζει καθοριστικό ρόλο το χρώμα ή το θρήσκευμα και όχι ο άνθρωπος. Μπορεί τώρα να υπάρχουν περισσότερα κοινά πολιτισμικά χαρακτηριστικά και να τους θεωρούμε ευρωπαίους, αλλά ας μην παραβλέψουμε τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι άνθρωποι από μη ευρωπαϊκές χώρες που ήθελαν να φύγουν από την Ουκρανία.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η αλληλεγγύη προσφέρεται χωρίς προϋποθέσεις και είναι υποχρεωτική. Άλλωστε, στο Άρθρο 3 της Σύμβασης για το Καθεστώς των Προσφύγων (1951) αναφέρεται ρητά ότι όλοι οι πρόσφυγες δικαιούνται ίση μεταχείριση, ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας ή χώρας. Η πολιτική του ασύλου οφείλει να είναι σύμφυτη με τα ανθρώπινα δικαιώματα και όχι να βασίζεται στη γεωγραφία.
Ταυτόχρονα, η δράση της Ε.Ε αποδεικνύει πως είναι ζήτημα πολιτικής βούλησης και όχι ικανοτήτων, καθώς όταν θέλει, είδαμε ότι μπορεί. Στο παρελθόν, όταν η διεθνής κοινότητα βρέθηκε μπροστά σε μια πρωτόγνωρη εισροή προσφύγων σε ευρωπαϊκά εδάφη, η Ένωση δεν λειτούργησε μεθοδευμένα και οργανωμένα για την προστασία των προσφύγων. Το 2015 στα ελληνικά νησιά επικρατούσε μια χαοτική συνθήκη ενώ δεν υπήρχε ούτε στο ελάχιστο ο έλεγχος που πραγματοποιείται αυτή την περίοδο στα σύνορα της Ουκρανίας.
Στην Ελλάδα, ως το κύριο πέρασμα στην Ευρώπη, βρέθηκαν χιλιάδες άνθρωποι χωρίς να υπάρξει καταγραφή των προσωπικών τους στοιχείων, γεγονός που συνδέθηκε και με την μετακίνηση τρομοκρατών, προκαλώντας έντονες επικρίσεις εναντίον της χώρας. Στον αντίποδα, στα ουκρανικά σύνορα βρίσκονται μέχρι και ψυχολόγοι για να εξετάζουν τους εκτοπισμένους ανθρώπους.
Από την άλλη πλευρά, ας μην παραλείπουμε ότι ένας πόλεμος δημιουργεί συνεχώς νέα προβλήματα. Είναι γεγονός ότι η Ουκρανία αποτελεί τον σιτοβολώνα της Ευρώπης, παράγοντας και εξάγοντας μεγάλα ποσοστά σιτηρών και καλαμποκέλαιου. Κατα συνέπεια, η έλλειψη αυτών δημιουργεί τον φόβο επισιτισμού, ο οποίος με τη σειρά του θα προκαλέσει νέα κύματα προσφύγων. Είναι αναγκαίο λοιπόν, να υπολογιστούν όλες οι παράμετροι που προκύπτουν εξαιτίας του πολέμου και να δημιουργηθεί μια ενιαία ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική που θα περιλαμβάνει ταχύτερες διαδικασίες στα σύνορα και παράλληλα, να μην στηρίζεται σε προκαταλήψεις.
Πηγή 1: https://data2.unhcr.org/en/situations/ukraine
Διαβάστε Περισσότερα: Ουκρανία
Όσα μας προκάλεσαν αηδία τις τελευταίες ημέρες
Οι ευαίσθητοι και ψυχοπονιάρηδες αλληλέγγυοι με το καταγγελτικό ύφος τώρα κρύβονται πίσω από λέξεις που τις έχουν κάνει σημαία της εμετικής τους ουδετερότητας.
Ελλάδα και προεδρική δημοκρατία: ένας ανέφικτος συνδυασμός
Ανέκαθεν οι Έλληνες διακατέχονταν έντονα από την επιθυμία ενασχόλησης με τα κοινά.
Λένε ότι όλοι οι άνθρωποι υποφέρουν το ίδιο σε ένα πόλεμο
‘’ Τώρα όσοι μου επιτίθεντο έχουν μια δικαιολογία για να ασκήσουν πάνω μου το μίσος και τη βία τους.’’
