Γράφει η Νικολέτα Κανέλλου κλιματική αλλαγή

Άνευ προηγουμένου αλλαγή στο καθεστώς των πυρκαγιών στον χάρτη της Ευρώπης και κυρίως στον Μεσογειακό χώρο λόγω της κλιματικής αλλαγής, καταδεικνύει διεθνής μελέτη που συντονίστηκε από το Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης με τη συμμετοχή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και συγκεκριμένα του διευθυντή Ερευνών στο Ινστιτούτο ΙΕΠΒΑ, Δρ. Χρήστο Γιαννακόπουλο, και την ερευνήτρια Άννα Κάραλη.

Τα αποκαλυπτικά ευρήματα της συγκεκριμένης μελέτης εστιάζουν στην μαζική αλλαγή θερμοκρασίας για τη Νότια, Κεντρική, και Βόρεια Ευρώπη, με τη Μεσόγειο να βρίσκεται στο επίκεντρο, ενώ οι αυξημένες πιθανότητες κινδύνου πυρκαγιάς θα επηρεάσουν τις περιοχές της Νότιας Ευρώπης.

Σύμφωνα με τη μελέτη εντοπίστηκαν τα τελευταία χρόνια, πρωτοφανείς τιμές μετεωρολογικού κινδύνου πυρκαγιάς τόσο για την καλοκαιρινή, όσο για την ανοιξιάτικη περίοδο του χρόνου. Ταυτόχρονα, οι ακραίες καιρικές συνθήκες και βαθμοί θερμοκρασίας, που ευνοούν την έναρξη των πυρκαγιών, γίνονται όλο και πιο συχνές στην περιοχή της Μεσογείου, λόγω των αυξημένων περιόδων καύσωνα και υδρολογικής ξηρασίας.

Αξίζει να σημειωθεί πως σε πολλές επικείμενες πυρκαγιές, οι δυνατότητες πυρόσβεσης εμφανίζονται ήδη από την αρχή ελάχιστες και περιορισμένες συγκριτικά με τον ακραίο κίνδυνο  που ελλοχεύει. Ακόμη, για πρώτη φορά η μελέτη συνδέει  τον αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς με τις αυξημένες εκπομπές CO2 που εντοπίστηκαν ύστερα από πυρκαγιές, με δορυφορικές μετρήσεις σε ολόκληρη την ήπειρο. 

Παράλληλα ανάμεσα στα στοιχεία της έρευνας εντοπίζεται μία μετατόπιση της ιστορικής τάσης που επικρατούσε από το 1950-2000, όπου οι καμένες εκτάσεις και συνεπώς οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα λόγω πυρκαγιών έχουν σταθεροποιηθεί, ή και μειωθεί σε πολλές περιοχές της Μεσογείου. Ακόμη, παρουσιάζεται η αύξηση κινδύνου πυρκαγιάς που συνδέεται με την κλιματική αλλαγή στη Μεσόγειο από το 1980 μέχρι σήμερα, καθώς και μελλοντικές προβολές του κινδύνου πυρκαγιάς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Υπάρχουν συνοπτικά μερικά συμπεράσματα και παρατηρήσεις που προκύπτουν από την μελέτη σύμφωνα με τον Jofre Carnicer, (Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης) και τους Έλληνες συγγραφείς Χρήστο Γιαννακόπουλο (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών), Άννα Κάραλη (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών) και Νίκο Κούτσια (Πανεπιστήμιο Πατρών).

Τα συμπεράσματα σε συνοπτική μορφή είναι τα εξής:

1. Το καθεστώς πυρκαγιών ενδέχεται να μεταβληθεί με ταχύ ρυθμό σε πολλές περιοχές της γης, που επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή, όπως η Μεσόγειος και η Βόρεια Ευρώπη. Εντοπίζεται η έξαρση μη γραμμικών και ταχέως μεταβαλλόμενων σχέσεων μεταξύ πυρκαγιών και κλιματικής αλλαγής, προειδοποιώντας για τις επιπτώσεις αυτής της ασύμμετρης σχέσης στις ανθρώπινες κοινωνίες.
2. Η μεγαλύτερη αύξηση κινδύνου πυρκαγιάς θα επηρεάσει περιοχές της Νότιας Ευρώπης. Τα ευρωπαϊκά δάση και οι καταβόθρες άνθρακα  που θα επηρεαστούν από αυτόν τον αυξημένο κίνδυνο έχουν κομβικό ρόλο στην ομαλή ρύθμιση και λειτουργία του κλιματικού συστήματος. Επίσης, τα ευρωπαϊκά δάση απορροφούν περίπου το 10% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ετησίως (δεσμεύοντας 360 εκατομμύρια τόνους CO2 ετησίως, αριθμός μεγαλύτερος από τις εκπομπές μίας ολόκληρης χώρας, όπως η Ισπανία, οι οποίες εκπέμπουν 214εκατομμύρια τόνους). Η μελέτη αναφέρει πως ο κίνδυνος θα επηρεάσει κυρίως δασικές και ορεινές περιοχές της κεντρικής και νότιας Ευρώπης, οι οποίες αποτελούν δεξαμενές άνθρακα που κινδυνεύουν. Παραδείγματα αποτελούν οι περιοχές: Πυρηναία, Ιβηρικός και Κανταβριανός ορεινός όγκος στην Ισπανία, οι Άλπεις, ο γαλλικός κεντρικός ορεινός όγκος, τα ιταλικά Απέννινα όρη, τα Καρπάθια Όρη, τα Βαλκάνια και ο Καύκασος στη νοτιοανατολική Ευρώπη.
3. Η υπερδιόγκωση του κινδύνου για πυρκαγιές σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο αποτελεί πρόκληση για την εφαρμογή της νέας Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα Δάση, η οποία προτείνει τη διατήρηση της ετήσιας μείωσης τουλάχιστον 310 εκατομμυρίων τόνων CO2 από τον δασικό και γεωργικό τομέα το 2030 στην Ευρώπη. Έτσι τίθενται σε κίνδυνο οι στρατηγικές απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα που βασίζονται σε δασικές και γεωργικές χρήσεις γης, αν δεν υιοθετηθούν στρατηγικές μείωσης και περιορισμού του κινδύνου αυτού.
4. Η δραστική μείωση των εκπομπών κατά τις δύο επόμενες δεκαετίες (2030-2040) είναι το κλειδί για την μείωση του κινδύνου των πυρκαγιών τόσο στην Ευρώπη, όσο σε παγκόσμια κλίμακα. Οι μετριοπαθείς πορείες θέρμανσης κάτω των 2 βαθμών, όπου οι κοινωνίες και οι χώρες καταβάλουν υπέρογκες προσπάθειες για την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, θα συμβάλλουν από κοινού στην μείωση του αρχικού κινδύνου.
5. Τέλος, ο αυξανόμενος κίνδυνος πυρκαγιών θα μπορούσε να λειτουργήσει καταλυτικά για  την όξυνση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής, με προοδευτικούς κύκλους θέρμανσης και αυξημένες ποσότητες απελευθέρωσης CO2.

Χρήζει ιδιαίτερης προσοχής το σχόλιο του ερευνητή του Εθνικού αστεροσκοπείου ,κ. Γιάνναρου, ο οποίος ξεκαθαρίζει και επεξηγεί πως: «Η κλιματική αλλαγή δεν ευθύνεται άμεσα για τις πυρκαγιές. Δεν είναι η κλιματική αλλαγή που βάζει φωτιές, αλλά ο άνθρωπος (αμέλεια, εμπρησμός) ή η φύση (π.χ. κεραυνοί). Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή δημιουργεί το απαραίτητο πυρομετεωρολογικό υπόβαθρο, ώστε αν εκδηλωθεί φωτιά, αυτή να λάβει ευκολότερα διαστάσεις και να καταστεί δυνητικά καταστροφική».

Συμπερασματικά, διανύοντας το μεγαλύτερο μέρος του 2022 έχει καταστεί σαφές πως η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα και επιδρά στην ζωή και την καθημερινότητά μας αφήνοντας το δικό της ανεξίτηλο σημάδι και για τις μετέπειτα γενιές. Οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες, η απότομη άνοδος της θερμοκρασίας και γενικώς ακραία καιρικά φαινόμενα, δεν αφήνουν περιθώριο αμφισβήτησης της κλιματικής κρίσης, την οποία διανύουμε. Κοινός παρονομαστής του μεγάλου αριθμού πυρκαγιών που έχουν σημειωθεί και σημειώνονται παγκοσμίως, είναι η κλιματική κρίση.

Παρ’ όλα αυτά, αυτό το γεγονός δεν θα πρέπει να λειτουργεί σαν μία «στάση» για παθητικότητα και αδιαφορία από την πλευρά της ανθρωπότητας, καθώς η ίδια η κλιματική κρίση είναι παιδί των ανθρώπων και της αλόγιστης δραστηριότητάς τους πάνω σε αυτόν τον πλανήτη. Αποτελεί λοιπόν, μία διπλή πρόκληση αλλά και μία διπλή ευθύνη η αντιμετώπιση των κλιματικών δοκιμασιών και η εξυγίανση του τρόπου λειτουργίας του κλιματικού και πλανητικού συστήματος.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Οι φωνογραφίες ανακτήθηκαν από: unsplash.com

Διαβάστε περισσότερα: κλιματική αλλαγή