Γράφει η Μυρσίνη Σπύρου
Εδώ και χρόνια οι οικοδομικές αυθαιρεσίες και η διαφθορά ενδημούν στη Μύκονο και παρά την προσπάθεια που γίνεται για να υπάρξει πολεοδομική οργάνωση στον μεγαλύτερο τουριστικό πόλο της χώρας, η σύγκρουση συμφερόντων εμποδίζει την δρομολόγηση και την υλοποίηση του συγκεκριμένου εγχειρήματος.
Το ζήτημα αυτό επανήλθε στο προσκήνιο την Τρίτη 7/3, όταν ο 53χρονος Μανώλης Ψαρρός , ο οποίος εργάζεται ως αρχαιολόγος και υπάλληλος στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, διακομίστηκε αιμόφυρτος στον Ευαγγελισμό μετά τον άγριο ξυλοδαρμό του.
Τα καθήκοντά του Μανώλη Ψαρρού περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τον αρχαιολογικό έλεγχο του νησιού, ώστε να εκδοθούν εγκρίσεις για οικοδομικές άδειες. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων έχει τονίσει επανειλημμένα ότι οι Κυκλάδες είναι ένα ιδιαίτερα εύθραυστο τοπίο. Ειδικά στην Μύκονο, υπάρχουν αρκετά αρχαιολογικά μνημεία, όπως ο μυκηναϊκός θολωτός τάφος στα Αγγελικά, ο νεολιθικός οικισμός της Φτελιάς και τα οικιστικά λείψανα στα Διβούνια. Συνεπώς, η έκδοση των αδειών πρέπει να γίνεται με στόχο την αποτελεσματική προστασία των νησιών και των αρχαιολογικών τους χώρων.
Στο ίδιο πλαίσιο, το ΣτΕ έχει υιοθετήσει σε πολλές αποφάσεις του την θέση ότι η οικοδομική δραστηριότητα πρέπει να γίνεται με γνώμονα την «φέρουσα ικανότητα» των νησιών, δηλαδή την δυναμική του οικιστικού περιβάλλοντός τους και την ανάγκη προστασίας του νησιωτικού τοπίου. Πιο πρόσφατη απόφαση προς αυτήν την κατεύθυνση ήταν η απόφαση υπ’ αριθμόν 196/2021 με την οποία εμποδίστηκε μία στρατηγική επένδυση οικοδόμησης τουριστικής μονάδας. Η τουριστική μονάδα είχε προσδιοριστεί ως «στρατηγική επένδυση», χαρακτηρισμός που επέτρεπε την παράκαμψη της ισχύουσας αναστολής δόμησης τα προηγούμενα χρόνια.
Το μέτρο της αναστολής δόμησης ισχύει στην Μύκονο από τον Αύγουστο του 2020 και παρατάθηκε στις 10 Αυγούστου του 2022 για ένα ακόμη έτος. Στις 8 Αυγούστου του 2022 ανατέθηκε στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος η σύμβαση για την εκπόνηση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) για την Μύκονο. Προκειμένου να επιτευχθεί η πολεοδομική τάξη όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, το Υπουργείο Περιβάλλοντος επέλεξε την εκπόνηση Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, τα οποία πρέπει να ολοκληρωθούν εντός 14 μηνών, αντί των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, για τα οποία ο αντίστοιχος χρόνος ολοκλήρωσης είναι τα 2,5 έτη.
Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει ότι μέχρι την έγκριση του ειδικού πολεοδομικού σχεδιασμού δεν θα εκδοθεί καμία καινούργια πολεοδομική άδεια για εκτός σχεδίου περιοχές. Όμως, ακόμα και την στιγμή που ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας προέβαινε από το βήμα της Βουλής σε αυτές τις εξαγγελίες, μία άλλη αρχαιολόγος, επίσης υπάλληλος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, δεχόταν ένα απειλητικό SMS στο κινητό της. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει πως η νοοτροπία της ατιμωρησίας είναι πλέον παγιωμένη, ενώ ταυτόχρονα ξένα μέσα ενημέρωσης αποδίδουν στην Μύκονο τον χαρακτηρισμό «κράτος εν κράτει».
Τα περίπου 400 πρόστιμα που επιβλήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια δεν συνέβαλαν στην πρόληψη του φαινομένου καθώς αντιστοιχούν σε ποσά πολύ μικρότερα των κερδών των επιχειρήσεων αυτών. Άλλωστε, εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, ανεστάλησαν οι κατεδαφίσεις και αποφασίστηκαν διαδοχικές παρατάσεις της αναστολής. Η τελευταία παράταση ισχύει μέχρι τις 31 Μαρτίου 2023. Παρ’ όλ’αυτά, τα πρωτόκολλα κατεδάφισης που εκκρεμούν στη Μύκονο λόγω της αναστολής δεν υπερβαίνουν τα δέκα.
Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί πυροδότησε την αντίδραση της κυβέρνησης. Μετά την σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου στις 22 Μαρτίου αποφασίστηκε η κυβερνητική παρέμβαση σε δύο επίπεδα: διατάχθηκε αφενός η μετάβαση μεικτού κλιμακίου για πολεοδομική επιθεώρηση και αφετέρου η περαιτέρω αστυνομική θωράκιση του νησιού. Οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος, ξεκινώντας τους ελέγχους από τα κτίρια που επιθεωρούσε το τελευταίο διάστημα ο Μανώλης Ψαρρός, θα έχουν την ευχέρεια να επιβάλλουν πρόστιμα για την ανέγερση και την διατήρηση αυθαίρετου σε οποιοδήποτε μέρος του νησιού.
Το ιδιοκτησιακό τοπίο του νησιού είναι δαιδαλώδες και έχει δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος ασυδοσίας. Χαρακτηριστική είναι και η δήλωση του Μανώλη Ψαρρού ότι «οι αυθαιρεσίες βρίσκονται πάντα σε αναλογία με την ανοχή της πολιτείας». Ορισμένοι εκπρόσωποι του βιομηχανοποιημένου τουρισμού θεωρούν ότι είναι υπεράνω του νόμου, και η ιδιότυπη ασυλία που αξιώνουν εκφράζεται ακόμη και σε βάρος της ασφάλειας των εργαζομένων στις αρχαιολογικές υπηρεσίες. Τέτοιες πρακτικές δεν έχουν θέση σε μία ευνομούμενη κοινωνία και γι’ αυτό, τα ήδη ληφθέντα μέτρα είναι καλοδεχούμενα, πρέπει όμως να συνοδευτούν και από συστηματική εφαρμογή και μηδενική ανοχή.
