Για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε την εξέλιξη του μετασχηματισμού του πλούτου από την Δύση στην Ανατολή είναι ορθό να συλλογιστούμε την ανόρθωση των δύο διαφορετικών οικονομικών συστημάτων όπου επικράτησαν εκατέρωθεν. Δηλαδή, το χρηματιστηκοποιημένο καπιταλισμό της δύσης σε αντιπαράθεση με τον εκβιομηχανοποιημένο καπιταλισμό της ανατολής. Πιο κατανοητά, την ανάπτυξη αξιών και υπηρεσιών από την μία, και την δημιουργία και παραγωγή προϊόντων ως μέτρο ανάπτυξης από την άλλη.

Όπως ο διακεκριμένος οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν έχει αναφέρει “το χρήμα γεννάει χρήμα και είναι εμπόρευμα “.

Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι όπου σιγά σιγά από το 1971 και ύστερα άρχισε να εδραιώνεται στην νοοτροπία των ιθύνοντων της οικονομικής σκέψης και πολιτικής στην Δύση.

Πρώτη περίοδος (1971-1991)

Ύστερα της κατάρρευσης του συστήματος του Bretton Woods και της ενεργειακής κρίσης της δεκαετίας του 70′ , οι ΗΠΑ, οι οποίες είχαν φτάσει στο σημείο να διαθέτουν ελλειματικά ισοζύγια (δημοσιονομικό και εμπορικό) επέλεξαν με σκοπό την διόγκωση της κατανάλωσης να μετατρέψουν την οικονομία τους σε οικονομία των χρηματαγορών. Ειδικότερα, το 1978, ο κεντρικός τραπεζίτης της fed , Paul Volcker, επέλεξε να ανεβάσει τα επιτόκια σε ύψος ακόμη και 25%.

Με σκοπό να μετατρέψει την οικονομία των ΗΠΑ σε μια οικονομία όπου τα μεγάλα κεφάλαια του παγκόσμιου καπιταλισμού να επενδύονται στην αγορά Αμερικανού χρέους (ομολόγων) όπου η απόδοση αυτή των ομολόγων θα ήταν και ελκυστική. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι αυτό μπορούσε να εξελίσσεται εφόσον υπήρχε πίστη στην αμερικανική οικονομία. Κάτι το οποίο συνέβαινε καθώς οι ΗΠΑ έχουν την δυνατότητα να κόβουν ατέρμονα νέο χρήμα.

Με αυτόν τον τρόπο, το δολάριο μετατράπηκε οριστικά στο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Ενώ ο παγκόσμιος καπιταλισμός παρείχε συνεχή ρευστότητα στο Αμερικανικό δημόσιο. Ο δρόμος πρός την λεγόμενη “αποσύνθεση της παγκόσμιας οικονομίας” είχε ξεκινήσει να χτίζεται.

Δεύτερη περίοδος (1991-2010)

Για να μπορέσουν οι ΗΠΑ να συντηρούν αυτό το οικοδόμημα έπρεπε όλο και περισσότερες οικονομίες να “δεθούν” ουσιαστικά στο χρηματοπιστωτικό της σύστημα. Αυτό ήταν κάτι όπου έπειτα της κατάρρευσης της σοβιετικής ένωσης μπορούσε να υλοποιηθεί στο έπακρο. Η δημιουργία της ευρωζώνης με σκοπό ένα ισχυρό γερμανικό μοντέλο παραγωγής, η ενσωμάτωση της Κίνας στον παγκόσμιο εμπορικό οργανισμό, ο Περσικός κόλπος και γενικότερα το άνοιγμα των αγορών είχε σκοπό την διόγκωση των επενδύσεων του παγκόσμιου καπιταλισμού σε Αμερικανικά ομόλογα.

Δηλαδή, ήταν δυνατή όλο ένα και περισσότερη παροχή ρευστότητας. Ενώ συνάμα οι μεγάλες βιομηχανίες της δύσης με σκοπό να εκμεταλλευθούν τα φθηνά εργατιά χέρια των αναπτυσσόμενων οικονομιών μετέφεραν τις βιομηχανίες τους στις ασιατικές κυρίως αγορές. Το άνοιγμα όμως των αγορών ενώ από τη μια έδινε ζωή και ρευστότητα στο νεοφιλελεύθερο σύστημα, υποχθόνια υπέγραφε και την καταδίκη του. Καθώς από τη μία ,η επένδυση στα Αμερικανικά ομόλογα και η μεταφορά των βιομηχανιών σήμαινε και δυνατές οικονομίες στην Ανατολή(άρα στήριξη της κινεζικής, ινδικής οικονομίας, καθώς και των χωρών του OPEC).

Ενώ συνάμα το χρηματοπιστωτικό σύστημα εδραιώθηκε σε δημιουργία τραπεζικών υποπροϊόντων και “στοιχημάτων “όπου σκοπό δεν είχαν την παραγωγή προϊόντων στην πραγματική οικονομία αλλά στην δημιουργία αξιών και παροχή υπηρεσιών στις χρηματαγορές. Οι χάρτινοι αυτοί τίτλοι, οι οποίοι δημιούργησαν οικονομικές φούσκες, μπορούσαν να συντηρούνται εφόσον η πίστη στην οικονομία είναι εμφανής. Καθώς το 2008 ,ο κτηματομεσιτικός τομέας κατέρρευσε, μαζί και με την πίστη στην οικονομία, οι φούσκες έσκασαν και το δυτικό οικονομικό μοντέλο δέχθηκε ένα θανάσιμο χτύπημα.

Ένα χτύπημα όπου αντιθέτως η Ανατολή δεν δέχθηκε στον ίδιο βαθμό καθώς η έκθεση των τραπεζών τους στα “παίγνια των χρηματαγορών” ήταν ισχνή. Μια Ανατολή όπου με τις συνειδήτες αποφάσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ είχε ορθωθεί σε μια μεγάλη, δυνατή και πάνω από όλα πραγματική οικονομία.

Τρίτη περίοδος(2010-2022)

Το δυτικό οικονομικό μοντέλο έπρεπε να βαστήξει. Οι τράπεζες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη βρίσκονταν σε τεντωμένο σκοινί με τον φόβο για οικονομική ύφεση και κρίση ολοένα και να φαντάζει πραγματικός. Η απόφαση πάρθηκε. Οι τράπεζες έπρεπε να σωθούν. Έτσι στην Δύση αποφασίστηκε η δημιουργία πακέτων διάσωσης των τραπεζών αξίας δισεκατομμυρίων και τρισεκατομμύριων ευρώ δολαρίων κλπ.. ‘Οπου ουσιαστικά θα εκκαθάριζαν τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών και εκείνες ξανά, σε δρόμο φερεγγυότητας θα μπορούσαν να επιτελέσουν το οντολογικό τους έργο.

Ενώ η αντίδραση ήταν άμεση, ενώ οι τράπεζες γέμισαν με επαρκή ρευστότητα, και σώθηκαν, αυτό δεν συνέβησε και με όσους ήταν οι παραλήπτες των δανείων. Στις ΗΠΑ, ο κόσμος εξαιτίας της κρίσης έχασε τα σπίτια του. Η ύφεση ρήμαξε τα εισοδήματα. Παρομοίως, στην Ευρώπη συντελέστηκε μια ανακεφαλαιοποίηση Bottom-up των τραπεζών. Κατακερματίζοντας την καταναλωτική δυναμική των Ευρωπαίων.

Ενώ οι τράπεζες ήταν καθαρές, με μεγάλες ποσότητες ρευστότητας, οι καταναλωτές ήταν σε δεινή θέση. Οι εταιρείες όπου μέχρι πρότινος παρήγαγαν σημαντικές ποσότητες εμπορευμάτων, γνώριζαν πως δεν υπήρχε η ζήτηση ανάλογη με την πρό κρίση εποχή. Έτσι, με σκοπό την συντήρηση και διόγκωση των κερδών τους, επιχειρήσεις, τράπεζες, επιδίωξαν τη επένδυση της άφθονης ρευστότητας ακόμα περισσότερο στις χρηματαγορές. Αγορές και πωλήσεις μετοχών της ίδιας της εταιρίας, σε αντίθεση με την παραγωγή προϊόντων από την εκάστοτε εταιρία έγινε ο κανόνας.

Είναι γεγονός, ότι την δεκαετία όπου μας πέρασε, είχαμε ιστορικά τις λιγότερες επενδύσεις στην Δύση σε σχέση με τη διαθέσιμη ρευστότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της.
Με το σύστημα να επιβιώνει χάρις τον φθηνό κόστος δανεισμού (ακόμα και αρνητικά επιτόκια σημειώθηκαν στην Ευρώπη). Σε συνδυασμό με την συνεχόμενη διάσωση του τραπεζικού συστήματος από τις κεντρικές τράπεζες.

Μέσα σε αυτό το κλίμα (μιας δηλαδή μηχανικής υποστήριξης-συντήρησης του δυτικού καπιταλισμού), η Ανατολή όλο ένα και διόγκωνε την πραγματική της οικονομία. Εκμεταλλευόμενη τα οφέλη όπου οι ίδιες οι πολιτικές της δύσης της είχαν προσφέρει. Παρατηρούμε την αργή μεν, αλλά συνεχιζόμενη αποσύνθεση της μεσαίας τάξης στη δύση. Ενώ εντοπίζουμε την άνοδο των εισοδημάτων στην Ανατολή. Όλα αυτά τα προβλήματα οξύνθηκαν με την έλευση της πανδημίας. Η πανδημία και η διαχείριση της κατάφεραν τον διαμελισμό των αλυσίδων μεταφοράς και της παραγωγικής διαδικασίας στην Δύση.

Η Ανατολή, με πραγματική οικονομία μπορούσε να αντέξει περισσότερο το σοκ όπου τα lockdowns προκάλεσαν. Τα φαινόμενα αυτά, άρχισαν ήδη από το καλοκαίρι του 2020 να δημιουργούν έναν εξελισσόμενο πληθωρισμό. Με τις κεντρικές τράπεζες στην Δύση να προχωρούν σε νέα παροχή ρευστότητας. Με σκοπό να συντηρηθεί το οικοδόμημα. Ειναι γεγονός ότι από το 2008 έως το 2021 κόπηκαν πάνω από 40 τρις δολάρια και ευρώ ώστε να σωθεί το τραπεζικό σύστημα. Με τους ισολογισμούς των κεντρικών τραπεζών ολοένα και να μεγαλώνουν επικίνδυνα. Τα χρέη όλο ένα και αναπτύσσονταν.

Και μέσα σε αυτήν την ανησυχητική κατάσταση, στις 24 Φλεβάρη του 2022, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι δυτικές κυρώσεις ήρθαν να εκτροχιάσουν τον ήδη ανοδικό πληθωρισμό. Με σκοπό την αντιμετώπιση αυτού, οι κεντρικές τράπεζες αποφάσισαν τον τερματισμό (σταδιακά) των προγραμμάτων στήριξης και την άνοδο των επιτοκίων.

Τέταρτη περίοδος (2022- Σήμερα)

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και ο οικονομικός πόλεμος κατά αυτής από την Δυση συνέβαλε στην αύξηση του κόστους διαβίωσης. Η απεξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο έγινε ο νούμερο ένα στόχος της ΕΕ. Δίχως να υπάρχει διαθέσιμη παραγωγή στις αγορές ώστε να το αντικαταστήσει ή διάθεση ώστε η ΕΕ να γίνει παραγωγός ενέργειας. Έτσι ο ενεργειακός και διατροφικός πληθωρισμός αποφασίστηκε να αντιμετωπισθει με την άνοδο των επιτοκίων.

Η οποία όμως συνάμα διογκώνει το ιδιωτικό χρέος. Φέροντας μια επικείμενη ύφεση στον δυτικό οικονομικό σύστημα. Το Γερμανικό παραγωγικό μοντέλο διαταράχθηκε. Καθώς η Ευρώπη αρχίζει και αποβιομηχανοποείται. Στον απόηχο της προσπάθειας των ΗΠΑ να ασκήσουν έναν νέο οικονομικό πόλεμο στην Κίνα. Αποσκοπώντας στην δική της επαναβιομηχανοποίηση. Ο πόλεμος, όπως και οι νέες τεχνολογίες , έδωσαν την δυνατότητα στην ανεπτυγμένη οικονομία της Κίνας (μέσω του ψηφιακού Γουαν ) να διεκδικεί την θέση της απέναντι στο παγκόσμιο αποθεματικο νόμισμα ,το δολάριο.

Ενώ αρκετές χώρες της Ευρασίας σχεδιάζουν την απαγκίστρωσή τους από το δυτικό σύστημα πληρωμών. Επενδύοντας στην δημιουργία ενός νέου αποθεματικού νομίσματος. Βασισμένο σε προϊόντα(χρυσός, ασημί κλπ.). Στην Δύση, η τραπεζική κρίση βρίσκεται στα σπάργανα. Με τις πρώτες τράπεζες σε ΗΠΑ, Ευρώπη να αρχίζουν να καταρρέουν. Με την ΕΕ να έχει δηλώσει την επιστροφή των πολιτικών λιτότητας το 2024. Και τις ΗΠΑ να ετοιμάζονται για έναν νέο ψυχρό πόλεμο με την Κίνα. Η Δύση δείχνει να μην έχει κατανοήσει τις παθογένειες όπου, συνειδητά, έχει εξελίξει στο οικονομικό της μοντέλο.

Συμπεράσματα

Το Δυτικό οικονομικό σύστημα αποτελεί ένα οικοδόμημα όπου ενδογενώς αναπαράγει κρίσεις. Η μετατόπιση της οικονομικής ισχύος από την Δυση στην Ανατολη πραγματοποιείται εξαιτίας των συνειδητών, εγώκεντρικών και μυωπικων εκτιμήσεων και πολιτικών της ιδιας της δύσης. Με το ρολόι να δείχνει 5 λεπτά πριν τα μεσάνυχτα.

Με μια Δυτική οικονομία – κοινωνία όπου ακόμα έχει την δυνατότητα να αλλάξει το πως προσεγγίζει τα μέσα για την βιωσιμότητα της. Αρκει να το θελήσει. Αρκει να θυμηθεί τα όπλα όπου πάντοτε την έκαναν να ανακάμπτει από τα δεινά. Και τα όπλα αυτά ακούν στο όνομα Αυτοκριτική ,Αυτογνωσία. Ατομική συνείδηση. Η οποία θα οδηγήσει στην αμερόληπτη-διαφανή διάγνωση της κατάστασης. Και εσχάτως θα οδηγήσει σε μια κοινωνική-ουμανιστική συνείδηση.

Καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η οικονομική κρίση και κατάρρευση δεν είναι το αίτιο, αλλά το αποτέλεσμα μιας ανορθολογικής προσέγγισης του ρόλου της κοινωνίας, της πολιτείας. Αποτέλεσμα της ίδιας της νοοτροπίας μας. Η οποία είναι και η πρώτη ύλη στην δόμηση ενός πολιτισμού. Στην σφηριλάτηση μίας κατ’ επέκτασης κόσμο- αντίληψης, κοσμοθεωρησης και θέασης.