Γράφει η Χριστίνα Λιάνη
Ήταν 15 Ιουνίου του 1215 όταν ο Βασιλιάς Ιωάννης της Αγγλίας υπέγραψε την Magna Carta, γνωστή κι ως «Μεγάλη Χάρτα των Ελευθεριών».
Η Magna Carta είναι αγγλικός καταστατικός χάρτης και απετέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα νομικά κείμενα , ίσως «το μεγαλύτερο συνταγματικό έγγραφο όλων των εποχών – το θεμέλιο της ελευθερίας του ατόμου έναντι της αυθαίρετης εξουσίας του μονάρχη», όπως την χαρακτήρισε ο βρετανός δικαστής Λόρδος Denning. Η επιρροή που άσκησε στα συγκαιρινά κράτη δικαίου έγκειται στο γεγονός ότι «χάραξε» τον «μαραθώνιο» για την κατάκτηση των σύγχρονων ελευθεριών, καθώς και τον σεβασμό απέναντι στα ανθρώπινα δικαιώματα. Γεννάται , λοιπόν, ένα εύλογο ερώτημα: Ποιοι ήταν οι λόγοι που ώθησαν τον Βρετανό Βασιλιά στην επικύρωση της Magna Carta;
Η υπογραφή της ανωτέρω συμφωνίας ήταν αποτέλεσμα της εξέγερσης των ισχυρών τοπικών παραγόντων της Αγγλίας έναντι της καταπάτησης των φεουδαρχικών νόμων και των εθίμων από μέρους του Βασιλιά. Ωστόσο, η αιτία που «πυροδότησε» την διαμάχη δεν σχετίζεται μόνον με τη κατάχρηση της εξουσίας του Βασιλιά Ιωάννη σε βάρος του λαού, αλλά και με την αδυναμία του να διαχειριστεί την πολιτική κατάσταση της εποχής.
Ειδικότερα, η άνοδος του στον θρόνο κι η περίοδος της βασιλείας του χαρακτηρίστηκε αποτυχημένη, αφενός εξαιτίας της ήττας του στη Βόρεια Γαλλία, συνέπεια της οποίας ήταν η απώλεια των κτήσεων της Αγγλίας στην ηπειρωτική Ευρώπη κι η επιβολή επαίσχυντων φόρων για την εξομάλυνση των επιπτώσεων, αφετέρου η αντιπαράθεση του με τον Πάπα Ιννοκέντιο ΙΙΙ κι η πώληση των εκκλησιαστικών οφφίκιων ( δηλαδή, των εκκλησιαστικών τιμητικών τίτλων ) για την ενίσχυση των βασιλικών ταμείων.
Οι προαναφερθέντες λόγοι σε συνδυασμό με τις αλλεπάλληλες πιέσεις που δέχτηκε η βασιλεία, πιέσεις που κορυφώθηκαν με την βίαιη εισβολή των βαρόνων στην Αυλή του Βασιλιά τη 10η Ιουνίου του 1215 , είχαν ως απόρροια την ικανοποίηση των αιτημάτων των φεουδαρχών. Η στιγμή κατά την οποία ο λαός ήρθε σε ρήξη με το παρελθόν του, θέτοντας τέλος στην απόλυτη κι αυθαίρετη εξουσία του μονάρχη, έλαβε χώρα στο Runnymede, ένα λιβάδι στις όχθες του ποταμού Τάμεση. Πλέον, «Τα άρθρα των Βαρόνων» – επρόκειτο για την αρχική ονομασία της Magna Carta – αποκήρυτταν ένα μεγάλο μέρος της εξουσίας του Βασιλιά και εγγυούνταν την τήρηση των υποχρεώσεων του, οι οποίες απέρρεαν από τα 63 άρθρα του εγγράφου, ενώ συγχρόνως παρείχαν δικαιώματα και προνόμια στους εξεγερμένους.
Παρά το γεγονός ότι η Magna Carta διεπόταν από βραχύχρονη διάρκεια, καθώς ακολούθησε η ακύρωση της από τον Πάπα κι ο εμφύλιος πόλεμος, εντούτοις είχε αξιοσημείωτο αντίκτυπο σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν απετέλεσε απλώς ένα σύμβολο ελευθερίας κι αγώνα απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης, αλλά έθεσε και τις βάσεις για την σύνταξη της Οικουμενικής Διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου από τον ΟΗΕ ( Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών ).
Η σπουδαιότητα της αναδεικνύεται κι από το γεγονός ότι θεωρήθηκε πηγή έμπνευσης για την Αναφορά του Δικαίου το 1628, τη Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 1791, καθώς και τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη το 1789, ενώ η συμβολή που άσκησε, εντοπίζεται και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα το 1953.
Σήμερα, σχεδόν 807 χρόνια από τη θέσπιση του εμβληματικού αυτού κειμένου , 3 εκ των 63 ρητρών του εξακολουθούν να παραμένουν σε ισχύ στο Βρετανικό Δίκαιο, ενώ τέσσερα πρωτότυπα αντίγραφα του έχουν διατυπωθεί έκτοτε. Η αναγνώριση της Magna Carta ως ιστορικής τομής μάς επιτρέπει να αντιληφθούμε την αξία της ελευθερίας και ποια η συμβολή του πρώτου συνταγματικού κειμένου στην γέννηση των μεταγενέστερων συνταγμάτων ανά τον κόσμο.
Πηγές: www.historic-uk.com – www.tvxs.gr – www.ot.gr
Θες να γίνεις μέλος της ομάδας μας; Μάθε περισσότερα!
