Γράφει η Μαριάννα Ξενικάκη Λαϊκισμός
Πολλές φορές έχουμε αναρωτηθεί τη σημασία του «λαϊκισμού» και πως αυτός συνδέεται με το λαό, την πολιτική και τη δημοκρατία, γενικότερα. Πολλοί είναι οι πολιτικοί ηγέτες που έχουν χαρακτηριστεί λαϊκιστές, όπως η Μαρίν Λεπέν, ο Ντόναλντ Τράμπ, ο Βίκτορ Ορμπάν, ο Νικολάς Μαδούρο, ο Μπέπε Γκρίλο και ο Αλέξης Τσίπρας. Τι κοινό έχουν αυτοί μεταξύ τους και γιατί χαρακτηρίζονται «λαϊκιστές»; Οι πολίτες και η κυβέρνηση μιας χώρας έρχονται κοντά μέσω του λαϊκισμού, ή, μήπως τελικά, αποτελεί απειλή για τη δημοκρατία; Ποια, ακριβώς, είναι η διαφορά ανάμεσα στο δεξιό και στον αριστερό λαϊκισμό; Πως συνδέεται ο λαϊκισμός με την Αριστερά στην Ελλάδα;
Τι είναι λαϊκισμός και πως απειλεί τη δημοκρατία;
Για να κατανοήσουμε καλύτερα την έννοια του λαϊκισμού, πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή. Τι είναι, λοιπόν, «λαϊκισμός»; Λαϊκισμός είναι μια έκφραση που χρησιμοποιείται, κυρίως, στο χώρο της πολιτικής, για να περιγραφεί μια κατάσταση στην οποία κάποιος εκπροσωπεί και υποστηρίζει το λαό, αλλά με σκοπό το προσωπικό του κέρδος. Πιο συγκεκριμένα, είναι μια πράξη στην οποία κάποιος προσποιείται πως είναι κοντά στο λαό και ενεργεί προς όφελος του, αλλά στην πραγματικότητα, λειτουργεί με βάση το δικό του ατομικό συμφέρον.
Επίσης, πολλές φορές, αυτός που χρησιμοποιεί την τακτική του λαϊκισμού, μιλάει με τρόπο υπερβολικό και έντονο, με αποτέλεσμα να μη φαίνεται αυθεντικός και, εν τέλει, αξιόπιστος. Γενικότερα, είναι αυτός που λέει αυτό που θέλει να ακούσει ο λαός, με σκοπό που δεν είναι άλλος από το να τον πάρει με το μέρος του και να αρπάξει την ψήφο και την υποστήριξη του στις επερχόμενες εκλογές. Έννοια κοντινή με τον λαϊκισμό είναι η δημαγωγία, μια ‘’ψευδαίσθηση’’ κολακείας του λαού, ακριβώς για να τον ωφελήσει βραχυπρόθεσμα, αλλά να τον βλάψει μακροπρόθεσμα.
Γι΄αυτό το λόγο, άλλωστε, ο λαϊκισμός συνδέεται με την πολιτική και γίνεται ιδιαίτερα αισθητός σε προεκλογικές, αλλά και μετέπειτα, περιόδους. Οι λαϊκιστές, άλλωστε, πάντοτε θα υποστηρίζουν πως αυτοί και μόνο αυτοί εκπροσωπούν το λαό- τη «σιωπηλή πλειοψηφία», όπως συνηθίζεται να λέγεται- και τα συμφέροντα του. Η φράση των λαϊκιστών ‘’Εμείς και μόνο εμείς εκπροσωπούμε το λαό’’ έρχεται να μας το επιβεβαιώσει.
Η τακτική των λαϊκιστών ηγετών, θα έλεγε κανείς, στηρίζεται σε μια μορφή αυταρχικού καθεστώτος. Ειδικότερα, επικαλούμενοι την αποκλειστική λαϊκή αντιπροσώπευση, εγκαθιδρύουν ένα καθεστώς αυταρχικό και αυθαίρετο, καθώς είναι πια πάγια τακτική τους η αναξιοπιστία και η αυθαιρεσία στα λεγόμενα τους, το οποίο θα αποκλείει και θα απομακρύνει αυτούς που δεν ανήκουν στον ‘’πραγματικό λαό’’, κάνοντας σαφή αναφορά στις ελίτ και στο κεφάλαιο. Γιατί, όμως, ο λαϊκισμός αποτελεί απειλή για την, ήδη ταραγμένη και εύθραυστη, δημοκρατία; Ακριβώς επειδή οικειοποιείται το ‘’λαό’’, δίνοντας την εντύπωση της άρνησης του διαφορετικού, λέγοντας, πως εκπληρώσει τα συμφέροντα του λαού, αλλά στην πραγματικότητα επωφελείται ο ίδιος ο υπερασπιστής του.
Ποια είναι, ακριβώς, η διαφορά μεταξύ αριστερού και δεξιού λαϊκισμού;
Που, όμως, τοποθετείται καλύτερα ιδεολογικά ο λαϊκισμός στον άξονα Αριστερά- Δεξιά, και ποια είναι, εν τέλει, η διαφορά μεταξύ αριστερού και δεξιού λαϊκισμού; Πολλοί ερευνητές του λαϊκισμού έχουν δηλώσει πως είναι κατεξοχήν ένα φαινόμενο αριστερού χαρακτήρα. Ένα παράδειγμα λαϊκιστή ηγέτη της Αριστεράς είναι ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος σίγουρα μέχρι το 2015 θεωρούταν λαϊκιστής, εκπρόσωπος του λαού και πολέμιος των ελίτ, εγχώριων και ξένων.
Άλλωστε, ο ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηρίζεται ως ένα τέτοιο αριστερό λαϊκιστικό κόμμα. Μάλιστα, η αντιστροφή της απόφασης της πλειοψηφίας (61,31% ) στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015, έκανε τον τότε πρωθυπουργό αναξιόπιστο και κλόνισε την εμπιστοσύνη του ελληνικού λαού προς το πρόσωπο του. Ίσως, βέβαια, να αποτέλεσε και μέρος της πολιτικής του, καθώς στις πρόωρες εκλογές του Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, ο κ.Τσίπρας κέρδισε την πλειοψηφία, με τον λαό να δείχνει και πάλι την εμπιστοσύνη του, παρ’όλό το κλίμα που επικρατούσε δύο μήνες πριν.
Ο λαϊκισμός της Αριστεράς ή αριστερός λαϊκισμός κατευθύνεται προς ζητήματα οικονομικής φύσεως και προάγει την ανισότητα των «από πάνω» και των «από κάτω», παρουσιάζοντας το Λαό ως κεντρικό πυρήνα της πολιτικής του.
Από την άλλη, ο λαϊκισμός της Δεξιάς ή δεξιός λαϊκισμός ορίζει το λαό, κυρίως, με όρους εθνοτικούς (φυλή, ιθαγένεια, εθνότητα κλπ) και βασίζεται στην αντίληψη πως ο λαός δεν έρχεται σε αντίθεση μόνο με τους «από πάνω», εννοώντας τις πολιτικές ελίτ, αλλά και με τους «από κάτω», δηλαδή, τους εθνοτικά ξένους και τις κατώτερες ομάδες του πληθυσμού (μετανάστες, πρόσφυγες κλπ). Μάλιστα, στην Ευρώπη, ο δεξιός λαϊκισμός στηρίζεται στην ισχυρή αντίθεση του προς τη μετανάστευση, τη διαφορετικότητα και τον Ευρωσκεπτικισμό. Σίγουρα, η Δεξιά και η Αριστερά, αν και βρίσκονται στα δύο άκρα του ίδιου πολιτικού τόξου, χάρη στο λαϊκισμό, δανείζονται η μια στοιχεία από την άλλη.
Αυτό το ‘’φούσκωμα’’ του μυαλού και η αληθοφανής αλλά ψευδής πραγματικότητα αποτελεί το αγκάθι που τρυπάει το μπαλόνι της αξιοπιστίας των πολιτικών. Άλλωστε τα «έπεα πτερόεντα»- τα λόγια του αέρα- είναι αυτά που οδηγούν τον κόσμο στην αποχή από τις εκλογικές διαδικασίες. Μη μας κάνει εντύπωση το γιατί. Αν ένας πολιτικός δε μας πείθει για την αξιοπιστία και την εγκυρότητα των λεγομένων και των προθέσεων του, τότε δύσκολα να υπάρξει σταθερότητα.
Είναι λογικό πως ο λαϊκισμός έχει υπάρξει τακτική σημαντικών πολιτικών ηγετών, τόσο της Αριστεράς, όσο και της Δεξιάς, οι οποίοι, όμως, δεν άντεξαν για πολύ στο τιμόνι της χώρας. Όταν κυβερνά η αναξιοκρατία, η διαφθορά και η υποκρισία των πολιτικών – ο λαϊκισμός, με λίγα λόγια- απέναντι στον λαό, πώς να μη βουλιάξει το καράβι;
Μη μας κάνει εντύπωση γιατί το 2020 δε βγήκε ξανά ο Τραμπ στην Αμερική ή το 2019 ο Τσίπρας στην Ελλάδα…
Διαβάστε περισσότερα: Λαϊκισμός
Συνέδριο ΟΝΝΕΔ: Η ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη
Πλήρες σχέδιο στεγαστικής πολιτικής για τους νέους, το οποίο θα ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος έστειλε ταυτόχρονα νέο μήνυμα αποφασιστικότητας σε ό,τι αφορά στις μεταρρυθμίσεις στα πανεπιστήμια.
Φοιτητικές Εκλογές: Τελικά ποιος ηττήθηκε;
Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων κάθε εκλογικής διεργασίας αποτελεί το επιστέγασμα μια ιερής δημοκρατικής διαδικασίας.
Νομική Αθηνών: Επίθεση δέχθηκαν 6 κοπέλες, μέλη της ΔΑΠ – ΝΔΦΚ
Μία φοιτήτρια μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο – «Όποιος χτυπάει φοιτητές, χτυπάει το Πανεπιστήμιο, χτυπάει την Παιδεία» αναφέρει σε ανακοίνωση της η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ
Βιβλιοθήκη ΑΠΘ: Με 24ωρη παρουσία ΜΑΤ ξεκίνησαν οι εργασίες
Παρουσία ισχυρής αστυνομικής δύναμης και συγκεκριμένα αστυνομικών των ΜΑΤ θα γίνουν οι εργασίες για την κατασκευή της βιβλιοθήκης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.
