Γράφει η Παυλίνα Σαπαλίδου Κυκλική Οικονομία

Αναμφισβήτητα, ο 21^ος αιώνας, είναι ο αιώνας των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων. Είναι ένα δεδομένο. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου και η κλιματική αλλαγή είναι φαινόμενα που μαστίζουν εδώ και κάποια χρόνια. Είναι ένα δεδομένο. Η απότομη αύξηση της θερμοκρασίας και η κατάχρηση των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι επίσης δεδομένα.

Στη μέση αυτού του κύκλου βρίσκονται οι επιχειρηματίες, τους οποίους κατατρύχει αυτή η κατάσταση που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν, ώστε να κρατήσουν αβλαβείς τις επιχειρήσεις τους. Αυτό όμως δεν είναι ούτε δεδομένο, ούτε αυτονόητο. Την λύση σε αυτόν τον φαύλο κύκλο δυσκολιών, έρχεται να δώσει η Κυκλική Οικονομία.

Ο όρος ‘’κυκλική οικονομία’’ είναι ένας όρος που έκανε την εμφάνισή του τα τελευταία χρόνια στην αγορά και δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος ούτε στο ευρύ κοινό, ούτε στους επιχειρηματίες. Η Κυκλική Οικονομία, λοιπόν, είναι η περιγραφή ενός οικονομικού μοντέλου που στηρίζεται στην αντικατάσταση του τέλους ζωής ενός προϊόντος με την μείωση, εναλλακτική επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανακτηθείσες πρώτες ύλες στην παραγωγική διαδικασία, στην κατανομή και την κατανάλωση. Κυκλική Οικονομία

Η αντικατάσταση αυτή αφορά όλα τα επίπεδα, από το μίκρο-επίπεδο, αυτό δηλαδή το επίπεδο των προϊόντων, των επιχειρήσεων και των καταναλωτών, στο μέσο-επίπεδο, αυτό των βιομηχανιών, έως και το μάκρο-επίπεδο, όπου συμπεριλαμβάνονται οι πόλεις και τα έθνη. Ο σκοπός είναι η δημιουργία μιας βιώσιμης ανάπτυξης, στην οποία αναμένεται μια καλύτερη περιβαλλοντική ποιότητα, οικονομική ευημερία και κοινωνική ισότητα.

Η συγκεκριμένη πρακτική είναι σαφώς πολύ σημαντική αφενός για την προστασία του περιβάλλοντος, με την ανακύκλωση επαναχρησιμοποιούμενων προϊόντων για την δημιουργία νέων και αφετέρου αποτελεί μία πρόκληση για τον επιχειρηματία, ώστε μέσα από τα ανακυκλώσιμα αγαθά να δημιουργήσει νέα, καινοτόμα και ανταγωνιστικά προϊόντα στην αγορά.

Ως προς το πρώτο σκέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι τα περιβαλλοντικά οφέλη από τη μετάβαση στην Κυκλική Οικονομία είναι πολλά και ουσιώδη. Αρχικά, με την επαναχρησιμοποίηση των προϊόντων, των δευτερογενών πόρων καθώς και των πρώτων υλών που ανακτά κανείς από τα απόβλητα, οδηγείται προφανώς στη μείωση της εξάρτησης από τις πρωτογενείς κρίσιμες πρώτες ύλες.

Τελικά αυτό από τη μία πλευρά θα επιβραδύνει και ,από μια πιο αισιόδοξη οπτική, θα αποτρέψει την εξάντληση των φυσικών πόρων ενώ από την άλλη πλευρά θα οδηγήσει στη μείωση της χρήσης μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η μείωση των αποβλήτων είναι ένα πάγιο αίτημα αλλά στο πλαίσιο μιας Κυκλικής Οικονομίας είναι εφικτή.

Σύμφωνη με το εν λόγω εγχείρημα είναι και η Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία στοχεύει με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ, στην μείωση των αποβλήτων. Συγκεκριμένα, ο σκοπός της Οδηγίας αυτής είναι να δημιουργήσει ένα νομικό πλαίσιο για την επεξεργασία των αποβλήτων στην ΕΕ, το οποίο θα αποσκοπεί στην προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας, της ανάκτησης και των τεχνικών ανακύκλωσης, για τη μείωση της πίεσης που ασκείται στους πόρους και τη βελτίωση της χρήσης τους. Κυκλική Οικονομία

Στο πλαίσιο αυτό, η Οδηγία 2008/98/ΕΚ, τροποποιείται από την Οδηγία 2018/851/ΕΕ με την οποία θεσπίζονται οι προϋποθέσεις που θέτει η ΕΕ στα κράτη- μέλη για το συγκεκριμένο θέμα. Αναλυτικότερα, οφείλουν να λάβουν τα εξής μέτρα:

την υποστήριξη μοντέλων βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης
τη στόχευση σε προϊόντα που περιέχουν πρώτες ύλες κρίσιμης σημασίας προκειμένου να μη μετατραπούν τα εν λόγω υλικά σε απόβλητα
τη μείωση της δημιουργίας αποβλήτων τροφίμων, ως συμβολή στην επίτευξη του Στόχου Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για μείωση κατά 50 % της κατά κεφαλήν παγκόσμιας σπατάλης τροφίμων σε επίπεδο λιανικής πώλησης και καταναλωτή, και για μείωση των απωλειών τροφίμων κατά μήκος της αλυσίδας παραγωγής και εφοδιασμού μέχρι το 2030
την ενθάρρυνση του σχεδιασμού, της παραγωγής και της χρήσης προϊόντων που διασφαλίζουν την αποτελεσματική χρήση των πόρων και είναι ανθεκτικά, επαναχρησιμοποιήσιμα και με δυνατότητα αναβάθμισης

Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της Κυκλικής Οικονομίας είναι σκόπιμο να αναφερθεί η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο θέμα της βιωσιμότητας. Έτσι, λοιπόν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει στη διασφάλιση της συνοχής μεταξύ της βιομηχανικής, περιβαλλοντικής, κλιματικής και ενεργειακής πολιτικής για τη δημιουργία ενός βέλτιστου επιχειρηματικού περιβάλλοντος για βιώσιμη ανάπτυξη, δημιουργία θέσεων εργασίας και καινοτομία.

Για να το υποστηρίξει αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θεσπίσει μια φιλόδοξη ατζέντα για τη μετατροπή της οικονομίας της ΕΕ σε κυκλική, όπου η αξία των προϊόντων και των υλικών διατηρείται για όσο το δυνατόν περισσότερο, αποφέροντας σημαντικά οικονομικά οφέλη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει, επίσης, την ευρωπαϊκή βιομηχανία στη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία και βελτιώνει την ενεργειακή αποδοτικότητα των προϊόντων μέσω της νομοθεσίας για τον οικολογικό σχεδιασμό (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2021).

Με αυτό τον τρόπο, η ευρωπαϊκή βιομηχανία μεταβαίνει σε μια ουδέτερη από το κλίμα οικονομία, σηματοδοτώντας μια αλλαγή για τους τομείς της ενέργειας, της μεταποίησης, των μεταφορών και των κατασκευών.

Επιπλέον, η νομοθεσία για τον οικολογικό σχεδιασμό και την ενεργειακή σήμανση είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των προϊόντων. Συγκεκριμένα, βοηθά στην εξάλειψη των προϊόντων με τις χαμηλότερες επιδόσεις από την αγορά, συμβάλλοντας σημαντικά στο στόχο ενεργειακής απόδοσης της ΕΕ για το 2020. Ο οικολογικός σχεδιασμός υποστηρίζει, επίσης, τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία, προωθώντας την καλύτερη περιβαλλοντική απόδοση των προϊόντων σε όλη την εσωτερική αγορά.

Ωστόσο, για να διατηρηθεί η διεθνής ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών, διασφαλίζοντας παράλληλα αυστηρά περιβαλλοντικά πρότυπα, είναι σημαντικό να υφίσταται εργασία για πιο ισότιμους όρους ανταγωνισμού μέσω διαλόγων διεθνούς πολιτικής. Αυτοί οι διάλογοι μοιράζονται ευρωπαϊκές βιώσιμες και χαμηλού άνθρακα λύσεις με άλλες χώρες και παρέχουν την ευκαιρία για την προώθηση των ευρωπαϊκών τεχνολογιών σε σημαντικές εξαγωγικές αγορές.

Έτσι, με αυτόν τον τρόπο, παρατηρείται ότι οι επιχειρήσεις καλούνται να παράγουν νέα προϊόντα στην αγορά, τα οποία θα είναι καινοτόμα και θα προκαλέσουν το ενδιαφέρον των αγοραστών. Ο τελευταίος πέρα από το γεγονός ότι αγοράζει ένα νέο προϊόν, συμβάλλει ταυτόχρονα και στην μείωση των φαινομένων που σχετίζονται με τις αλλαγές στο περιβάλλον. Με λίγα λόγια, ένα νέο προϊόν μπορεί να φέρει την αλλαγή, έστω και σε μικρό βαθμό.

Γίνεται εύλογα, λοιπόν, αντιληπτό ότι η Κυκλική Οικονομία αποτελεί μια πρόκληση για τους νεαρούς επιχειρηματίες σε μια καπιταλιστική και ανταγωνιστική αγορά. Μια πρόκληση όμως που αποτελεί το έναυσμα για μια νέα αρχή, για ένα αύριο καλύτερο, ελπιδοφόρο, πράσινο.

ΠΗΓH: 1 Κυκλική Οικονομία