Κλιματική κρίση και Πλανητική υγεία

Γράφει η Νικολέτα Κανέλλου Κλιματική κρίση

Πρόσφατα, ο επικεφαλής και Γενικός Γραμματέας του Ο.Η.Ε., Αντόνιο Γκουτέρες, τόνισε στην εορταστική εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών (08/06) πως η διασφάλιση ενός υγιούς ωκεανού που εξυπηρετεί ολόκληρο τον πλανήτη, είναι μια «συλλογική ευθύνη» που μπορεί να εκπληρωθεί μόνο μέσω της συνεργασίας των κρατών. Πριν από μία ημέρα, ο Ο.Η.Ε. δήλωσε πως το καιρικό φαινόμενο Λα Νίνια, που ευθύνεται κυρίως για την επιδείνωση της ξηρασίας που είναι σε εξέλιξη στο Κέρας της Αφρικής, μπορεί να διαρκέσει έως το 2023.

Μάλιστα, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό, «Αν οι προβλέψεις αυτές γίνουν πραγματικότητα, η ανθρωπιστική κατάσταση θα καταστεί προφανώς ακόμη κρισιμότερη». Ταυτόχρονα, ας μεταφερθούμε στις εγχώριες εξελίξεις, όπου ήδη πριν την έναρξη των καλοκαιρινών ακόμα μηνών, οι πρώτες σοβαρές πυρκαγιές έχουν ξεκινήσει, προκαλώντας βαθιά ανησυχία και φόβο για τους επακόλουθους μήνες του καλοκαιριού και απειλώντας να επαναφέρουν στη μνήμη τις μαύρες εικόνες των περσινών πυρκαγιών.

Τα παραπάνω παραμένουν άκρως εισαγωγικά και μικρής έκτασης παραδείγματα για τα προειδοποιητικά «μηνύματα» στα οποία ο πλανήτης και η φύση προσπαθούν να μας εμφυσήσουν την προσοχή. Από την Ουκρανική και έπειτα στην επισιτιστική κρίση και την διόγκωση του πληθωρισμού που βιώνει κυρίως η Ε.Ε. σήμερα, οι πολλαπλές απόρροιες της κλιματικής κρίσης δεν σταματούν εκεί. Η πανδημία και η οικονομική κατάρρευση που τη διαδέχτηκε είναι μερικά από τα «παιδιά» της κρίσης που ταλανίζει τον πλανήτη και την κλιματική του ισορροπία σήμερα. Αν κανείς θεωρήσει πως η πανδημία υπήρξε πατρογονική εστία των όσων ακολούθησαν μετά την εμφάνισή της, θα καταλάβει και γιατί είναι άκρως σημαντική η σύνδεσή της με την κλιματική αλλαγή.

Πιο συγκεκριμένα, η μείωση της βιοποικιλότητας και η μαζική αποψίλωση των δασών (πυρκαγιές, πλημμύρες, ακραία καιρικά φαινόμενα) οδήγησαν στην μείωση της ανθεκτικότητας των οικοσυστημάτων και στη βίαιη μετάβαση του ζωικού ιού στον ανθρώπινο οργανισμό. Ουσιαστικά, απομονωμένοι πληθυσμοί ζώων με άγνωστα παθογόνα μικρόβια έρχονται σε εγγύτητα με τις ανθρώπινες ικανότητες, αυξάνοντας τις πιθανότητες μίας νέας λοιμώδους επιδημίας.  Μέσα στο πλέγμα των αρρωστιών που έχουν προκληθεί από την κλιματική κρίση, ανήκουν και η ελονοσία, ο υιός του HIV και οι διάφορες γρύπες που σχετίζονται με τους ζωικούς οργανισμούς.

Η επιτακτική ανάγκη αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης είναι διαυγής αν αναλογιστούμε πόσο καταλυτικά έχει αλλάξει ο ίδιος ο τρόπος με τον οποίο ζούμε κατά την πανδημική περίοδο. Πλέον η ανάγκη για την καλλιέργεια μίας οικολογικής συνείδησης και την προάσπιση της πλανητικής υγείας είναι κάτι που πρέπει να δεχθεί συλλογική παγκόσμια αποδοχή. Λόγω του παγκοσμιοποιημένου συστήματος που έχει εδραιωθεί, η πλανητική υγεία αφορά όλες τις χώρες του χάρτη. Ειδικότερα, από την στιγμή που σχεδόν όλες οι χώρες, το 98%, έχουν πληγεί τουλάχιστον μία φορά από τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και την διατάραξη της ζωικής-διατροφικής αλυσίδας.

Λόγω της αχανούς έκτασης που έχει προσλάβει το ζήτημα αυτό, η αλλαγή που πρέπει να εφαρμοστεί  χαρακτηρίζεται από εύρος χρόνου, πόρου και ανθρώπινου δυναμικού. Σύμφωνα με την Φοίβη Κουντούρη, Καθηγήτρια Οικονομικής Θεωρίας και Πολιτικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, χρειάζεται μία «βαθιά μετασχηματιστική αλλαγή στον τρόπο διαχείρισης του κοινωνικού-πολιτικού-οικονομικού-περιβαλλοντικού οικοσυστήματος και επαφής με τη φύση». 

Χρίζει επίσης, άμεσης αναφοράς, η τακτική πράσινης πορείας που ακολουθούν οι διεθνείς δρώντες για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Καθώς η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος απειλούν την ίδια την ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ε.Ε. υιοθέτησε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Πρόκειται για το «Green Deal» και έχει στόχο να καταστήσει την Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το έτος 2050, να ενισχύσει την οικονομία μέσω της πράσινης τεχνολογίας, να δημιουργήσει βιώσιμη βιομηχανία και να μειώσει την ρύπανση.

Ένα σχέδιο λοιπόν, αποδοτικού, δίκαιου και ισορροπημένου οικονομικού και κοινωνικού μετασχηματισμού εκκολάπτεται στο εσωτερικό της Ε.Ε. Παράλληλα, οι κυρίαρχοι πολιτικοί δρώντες, Η.Π.Α και Κίνα, έχουν υιοθετήσει ένα κλιματικά ουδέτερο στρατηγικό πλάνο. Με την Κίνα να θέτει ως χρονικό όριο κλιματικής ουδετερότητας  το έτος 2060 και τις Η.ΠΑ. να επενδύουν 3 τρισεκατομμύρια στις απαραίτητες προσαρμοστικές αλλαγές για την επίτευξη αυτού του πλάνου.

Η εποχή μας φέρει το στίγμα της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, μια αλλαγή που επήλθε από την αλόγιστη εκμετάλλευση του πλανήτη και των πόρων του. Οι επιπτώσεις είναι τεράστιες και σε καμία περίπτωση λανθάνουσες. Η νέα πραγματικότητα που σκιαγραφείται γύρω μας, κυρίως από την έναρξη της πανδημίας και ύστερα, δεν αφήνει κανένα περιθώριο για την κρισιμότητα της κατάστασης. Η πλανητική υγεία είναι μία άκρως συλλογική υπόθεση.

Ας αναρωτηθούμε λοιπόν, ποιο στάδιο επαρκεί για την αφύπνιση του ανθρώπινου γένους. Αν η πανδημία και οι μαζικές απώλειες ανθρώπων από ακραία καιρικά φαινόμενα δεν επαρκούν, τότε ίσως η ανθρωπότητα οδεύει αποφασιστικά προς ένα δυσοίωνο μονοπάτι. Μόνο όταν καταστεί σαφές πως η κλιματική κρίση είναι η «μητέρα» όλων των άλλων κρίσεων, θα έχει δοθεί η αρμόζουσα σημασία στο ζήτημα της πλανητικής υγείας και της εξασφάλισής της.

Βιβλιογραφικές Αναφορές:

E. Helmore, The Guardian, Climate Crisis is ‘battering our economy’ and driving inflation, new book says, 11/06/2022 ανακτήθηκε από: Link

Γ. Καραπανάγος, LIFO, Πλανητική Υγεία: Πώς ο πλανήτης χάνει την ικανότητά του να μας φροντίζει, 06/06/2022 ανακτήθηκε από: Link Πράσινη Μετάβαση Link

Διαβάστε περισσότερα: Κλιματική κρίση

Κλιματική κρίση Κλιματική κρίση Κλιματική κρίση Κλιματική κρίση Κλιματική κρίση Κλιματική κρίση

Κλιματική κρίση