Γράφει η Θωμαΐς Μερκούρη

Στις διακοπές του Πάσχα είχα την ευλογία και τη χαρά να επισκεφτώ τα ακριτικά μέρη της Δυτικής Μακεδονίας. Βέροια, Έδεσσα, Φλώρινα, Πρέσπες, Καστοριά, τόσο όμορφες περιοχές, που πέρα από την μοναδική τους καταπράσινη φύση -να χορτάσει το μάτι σου!- λειτούργησαν ως καταλύτες για τη συνέχιση και τη διαιώνιση του ελληνισμού στη Βόρεια Ελλάδα. Δυστυχώς όμως πλέον αποτελούν περιοχές παραμελημένες, τόσο από τον ελληνικό λαό, όσο και από το κράτος. παραμεθόριος

Ένα περιστατικό που άκουσα πρόσφατα μάλιστα και με προβλημάτισε είναι πως οι συγγενείς ενός Καλαματιανού, που θα παντρευόταν με μια κοπέλα από τη Φλώρινα, την αποκάλεσαν Βουλγάρα. Το γεγονός πως η Φλώρινα αποτελεί μια ακριτική περιοχή δεν σημαίνει πως χάνει την ελληνικότητά της ή πως αυτή αμφισβητείται. Είναι σοκαριστικό πως οι κάτοικοι της Πελοποννήσου και της Αττικής θεωρούν τόσο μακρυά τις περιοχές αυτές, που οριακά δεν διακρίνουν τα σύνορα τους, ή ακόμη και την ελληνικότητα τους.

Όποιος μελετάει ιστορία, θα γνωρίζει σίγουρα για τις πολεμικές αναμετρήσεις της Ελλάδας του 20^ου αιώνα, όπου οι Έλληνες άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους. Τόσο στον Μακεδονικό Αγώνα (1904-1908), όσο και στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913), η Μακεδονία είχε πρωταγωνιστικό ρόλο με ήρωες, που άφησαν εποχή και που είναι άξιοι θαυμασμού. Ακόμη και πολύ παλαιότερα, δηλαδή 2.400 χρόνια πριν η περιοχή της Βεργίνας, δίπλα στη Βέροια, γέννησε τον Μέγα Αλέξανδρο, όπου και βρίσκονται οι περίφημοι βασιλικοί τάφοι, μεταξύ άλλων και του βασιλιά Φιλίππου του Β’, του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. παραμεθόριος

Από την άλλη πλευρά, η Μεγάλη και η Μικρή Λίμνη των Πρεσπών σαν προορισμός είναι μοναδικός, ιδίως άμα κάνει κανείς βόλτα με σκάφος στη Μεγάλη Πρέσπα, στο ελληνικό κομμάτι, και δει τα ασκητάρια της Βυζαντινής εποχής, που αποτέλεσαν και καταφύγια κατά τη διάρκεια των Μακεδονικών Αγώνων, ή τις αγιογραφίες στα βράχια που έχουν επιβιώσει ακόμη και από τον 11^ο αιώνα! Εκεί νιώθει κανείς και τη περισσότερη συγκίνηση, άμα συνειδητοποιήσει πόσο κοντά βρίσκεται στα σύνορα της Ελλάδας, ότι δηλαδή βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από την Αλβανία και από τα Σκόπια.

Στη λίμνη της Μεγάλης Πρέσπας υπάρχει το λεγόμενο ‘’Τριεθνές’’, το οποίο αποτελεί συμβολικό σημείο όπου συναντώνται τα σύνορα Ελλάδας, Αλβανίας και Σκοπίων. Ίσως κάποιοι να νιώσουν και μια νοσταλγία για τα εδάφη που κάποτε ήταν ελληνικά. Προσωπικά με έπιασε ένα ρίγος θυμούμενη τις αφηγήσεις των πολέμων μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων στους Μακεδονικούς αγώνες (1912-1913) και τα τοπία από τα μυθιστορήματα της Πηνελόπης Δέλτα, όπως ‘’Τα Μυστικά του Βάλτου’’, όπου εκεί διαδραματίζονται αυτά τα γεγονότα. Και το πιο τρομακτικό είναι πως τα περισσότερα, αν όχι όλα, ήταν αληθινά. παραμεθόριος

Κάτι πολύ όμορφο επίσης ήταν η επαφή μας και με τους ντόπιους. Στη Μεγάλη λίμνη των Πρεσπών υπάρχει μόνο ένα χωριό, το οποίο είναι και ελληνικό και λέγεται Ψαράδες. Οι μόνιμοι κάτοικοι που ζουν εκεί είναι 50 με 60 και ζουν απλά, ειρηνικά, δίπλα στη φύση, με τις δυσκολίες της ακριτικής ζωής, διατηρώντας όμως την ελληνικότητα του τόπου.

Στη Καστοριά αντίστοιχα μια μοναδική εμπειρία ήταν το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα, στο οποίο μπορούσε κανείς να ταξιδέψει σε μια άλλη εποχή, μέσω των φωτογραφιών, των αυθεντικών χειρόγραφων και άλλων προσωπικών αντικειμένων των κατοίκων και αγωνιστών της περιοχής από τα τέλη του 19^ου αιώνα μέχρι και τα τέλη του 20^ου αιώνα. παραμεθόριος

Όλα αυτά είναι τρανό δείγμα πως οι Έλληνες, παρά τις πολλές δυσκολίες, όπως τους πολέμους, την οικονομική δυσχέρεια, τη συχνή εκμετάλλευση από τις Δυτικές χώρες, κατάφεραν να διακριθούν για το μεγαλείο του πολιτισμού, όπως αποδεικνύουν και τα αξιοθέατα της Βεργίνας, αλλά και να εξασφαλίσουν το μέλλον της χώρας μας, μέσω της κατοχύρωσης των συνόρων που εμείς θεωρούμε δεδομένα.

Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο πως τόσους αιώνες πριν οι άνθρωποι της Μακεδονικής εποχής είχαν την ευφυία και τη διάθεση να ανακαλύψουν τον κόσμο και να δημιουργήσουν ένα βασίλειο μοναδικό στην ιστορία και φημισμένο παγκοσμίως. Είναι αντίστοιχα αξιοθαύμαστο πόσο διαφορετικά λειτουργούσε η κοινωνία, τόσο τον προηγούμενο αιώνα, όσο και τις προηγούμενες δύο χιλιετίες.

Είναι όμως και χρέος μας εμάς των νεότερων να προστατεύσουμε και να διαφυλάξουμε αυτήν την πολιτιστική κληρονομιά, δίνοντας της την αρμόζουσα σημασία, μαθαίνοντας για αυτήν και προωθώντας την. Είναι κρίμα τόση ομορφιά, πολιτισμική και φυσική, να μην αναδεικνύεται από τους Έλληνες και να μην λαμβάνει την αναγνωρισιμότητα που της αξίζει. Ο τουρισμός της χώρας είναι επιτακτικό να διευρυνθεί και προς εκείνες τις περιοχές, καθώς είναι πλούσιες σε φυσική ομορφιά και σε μνημεία, τα οποία αξίζει κανείς να επισκεφτεί έστω και μία φορά στη ζωή του.

Από προσωπική εμπειρία, είναι εκδρομές και ταξίδια που αξίζει να γίνουν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τους κατοίκους που έχουν μείνει και που μένουν ακόμη σε αυτές τις ακριτικές περιοχές, πόσο μάλλον τους προγόνους μας που θυσιάστηκαν για το σήμερα, σαν ένα ευχαριστώ για ό,τι έκαναν για εμάς. Εξάλλου, ένας λαός μοιάζει με ένα δέντρο. Πως θα μπορέσει να εξελιχθεί και να αναπτυχθεί αν κοπούν οι ρίζες του…; παραμεθόριος