Γράφει η Αθανασία Σαντίκου νομική πτυχή
Το Δίκαιο των Ενόπλων Συρράξεων (ΔΕΣ) ή Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο (ΔΑΔ) αποτελεί κλάδο του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου και συντίθεται από ένα πλέγμα αρχών και κανόνων που οφείλουν να εφαρμόζονται κατά τη διάρκεια μιας ένοπλης σύγκρουσης, δηλαδή το ius in bello. Ένας γενικός ορισμός που τέθηκε στη Σύμβαση της Γενεύης ’I ΄49 (ΣΓ) του 2016 καλεί ως ένοπλη σύρραξη “κάθε διαφορά που ανακύπτει ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα κράτη και οδηγεί στην επέμβαση μελών ενόπλων δυνάμεων τους.” δίχως να προσδιορίζει την απαιτούμενη χρονική διάρκεια και ποσοτική έκταση θυμάτων. νομική πτυχή νομική πτυχή νομική πτυχή νομική πτυχή νομική πτυχή νομική πτυχή
Το ΔΕΣ/ΔΑΔ διέπουν τέσσερις αρχές που ανάγονται σε έθιμο και είναι:
- α) η αρχή της διάκρισης (διαχωρισμό μαχητή και αμάχου)
- β) του ανθρωπισμού
- γ) της επιτακτικής στρατιωτικής ανάγκης (χρήσης απολύτως αναγκαίων μέσων διεξαγωγής πολέμου) και
- δ) της αναλογικότητας (απαγόρευση άνιστων ποσοτικά στρατιωτικών επιχειρήσεων).
Με γνώμονα τις ανωτέρω αρχές το, οι οποίες αποτελούν τροχοπέδη στην αυθαίρετη και ανεμπόδιστη ελευθερία των εμπολέμων να διαλέγουν μεθόδους και μέσα πολέμου, το ΔΕΣ στοχεύει, αφενός, στην προστασία αμάχων από τις συνέπειες εχθροπραξιών, αφετέρου, στην ρύθμιση της διεξαγωγής των στρατιωτικών επιχειρήσεων με επιτρεπτά μέσα και στόχους.
Σύμφωνα με το Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου υφίστανται δύο τύποι ενόπλων συρράξεων, η διεθνής ένοπλη σύγκρουση (IAC / international armed conflict ) και η σύγκρουση μη διεθνούς χαρακτήρα (NIAC / non-international armed conflict ). H εν λόγω νομική διάκριση σχετίζεται με το εφαρμοστέο κατα περίπτωση δίκαιο επηρεάζοντας τόσο τις υποχρεώσεις των εμπόλεμων μερών όσο και το επίπεδο προστασίας των θυμάτων.
Οι μη διεθνούς χαρακτήρα ένοπλες συρράξεις περιγράφονται στο κοινό αρ.3 ΣΓ’49 καθώς και στο αρ.1 του ΠΠ II (πρόσθετου πρωτοκόλλου) ως “οι περιπτώσεις ένοπλων συρράξεων που λαμβάνουν χώρα στην επικράτεια ενός κράτους Μέλους και εμπλέκονται μη κρατικές ένοπλες ομάδες, οι οποίες κάτω από υπεύθυνη διοίκηση, διενεργούν συνεχείς στρατιωτικές επιχειρήσεις και ασκούν έλεγχο στο συγκεκριμένο τμήμα του εδάφους”. Η σημασία του Κοινού αρ.3 έγκειται στο γεγονός ότι αποτέλεσε την αφετηρία για τον καθορισμό κανόνων ανθρωπιστικής συμπεριφοράς προς τους αμάχους, οι οποίοι δεν πρέπει να τυγχάνουν εξευτελιστικής συμπεριφοράς, βασανιστηρίων, δολοφονίας και οποιασδήποτε πρακτικής που θέτει σε κίνδυνο την σωματική τους ακεραιότητα.
Αντίθετα, συρράξεις διεθνούς χαρακτήρα θεωρούνται,σύμφωνα με το αρ.2(1) ΣΓ I-IV, όλες οι περιπτώσεις κηρυγμένου πολέμου ή άλλης ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ δύο ή περισσότερων Συμβαλλομένων μερών, ακόμα και αν η βία χρησιμοποιείται μονομερώς και δεν αναγνωρίζεται κατάσταση πολέμου από ένα εξ αυτών.Ειδικότερα, περιλαμβάνονται και τα πραγματικά γεγονότα εχθροπραξίας ανεξαρτήτως της επίσημης κήρυξης πολέμου. Επιπλέον στον άνωθι τύπο κατατάσσονται και οι ένοπλες συγκρούσεις από λαούς που μάχονται κατά της ξένης κατοχής και διεκδικούν το δικαίωμα τους για αυτοδιάθεση, σύμφωνα με το αρ.1(4)ΠΠ I. Σχετικές περιπτώσεις αποτελεί η Τουρκική κατοχή στην Β. Κύπρου από το 1974-σήμερα και οι επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στο Κόσσοβο το 1999.
Το πεδίο εφαρμογής του ΔΕΣ και η νομική διάκριση των ενόπλων συρράξεων αποσαφηνίστηκε με την υπόθεση Tadic που εκδικάστηκε στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Πρώην Γιουγκοσλαβία. Στις αρχές της δεκαετίας του 90’ ενόψει της κατάρρευσης του κομμουνισμού και της ταυτόχρονης αναβίωσης του εθνικισμού στην Ανατολική Ευρώπη, διαπράχθηκαν παραβιάσεις ανθρωπιστικού δικαίου στο έδαφος της Γιουγκοσλαβίας υπό τον πρώην πολιτικό ηγέτη του Σερβικού Δημοκρατικού Κόμματος στο Kozarac. Το κατηγορητήριο που κατατέθηκε και έκρινε ένοχο με απόφαση του Δικαστηρίου τον Tadic, περιελάμβανε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, πράξεις δίωξης, βασανιστηρίων, σκόπιμη θανάτωση και παραβίαση νόμων ή εθίμων του πολέμου. H υπόθεση αυτή κραταίωσε το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και έθεσε τα θεμέλια για την προάσπιση των δικαιωμάτων των αμάχων.
Παρ’όλη τη σημασία διάκρισης των τύπων ένοπλης σύρραξης, έχει αμφισβητηθεί ο διαχωρισμός τους στην πράξη. Έχει υποστηριχθεί η θέση ότι μία σύρραξη ξεκινάει από την εδαφική επικράτεια ενός κράτους και έπειτα “διεθνοποιείται”, προκαλώντας διακρατικές συγκρούσεις με την επέμβαση τρίτου κράτους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, όπου μη άμεσα Συμβαλλόμενα κράτη συνδράμουν σε κάποιο βαθμό στην σύρραξη και αποδεικνύεται η άσκηση ελέγχου με αποτελεσματικό τρόπο.
Πηγές:
Εγχειρίδιο Δικαίου Ενόπλων Συγκρούσεων Β. Καρατζιάς . Ζαλίδης Αλ. Λιούτας
The Law of International Society 4th enlarged edition K. Antonopoulos K Magliveras
The Geneva Conventions Of 12 August 1949 https://www.icrc.org/en/doc/assets/files/publications/icrc-002-0173.pdf
CASE INFORMATION SHEET https://www.icty.org/x/cases/tadic/cis/en/cis_tadic_en.pdf
Οι απόψεις των αρθρογράφων δεν απηχούν την άποψη της συντακτικής ομάδας ούτε του Pnyka Org.
Διαβάστε περισσότερα: νομική πτυχή
Αστυνομική βία και μπαχαλάκηδες
Ατομική ευθύνη. Ίσως από τις σημαντικότερες αρχές που συγκροτούν και συντηρούν μία οργανωμένη κοινωνία
Σε κατάσταση πανικού βρίσκεται τις τελευταίες ώρες το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, μετά τις κατηγορίες που βαραίνουν την Ευρωβουλευτή του, Εύα Καϊλή
Cancel culture: Aντίδραση του καναπέ ή επανάσταση;
Η αποδοκιμασία που εκφράζει ένα άτομο προς τις απόψεις και τις πράξεις ενός άλλου, δεν αποτελεί νέο φαινόμενο.
Πριν από λίγες μέρες, έγινε γνωστή η είδηση πως μία νεαρή κοπέλα παρασύρθηκε από έναν 26χρονο οδηγό στην Θεσσαλονίκη, ο οποίος την εγκατέλειψε αιμόφυρτη στην άσφαλτο. social media
Το 1947 αμέσως μετά από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου , με τα τραγικά αποτελέσματά που είχε επιφέρει, η Ευρώπη βρισκόταν αντιμέτωπη με τεράστια οικονομικά προβλήματα. social media
Η μεγαλύτερή μας ήττα δεν σημειώθηκε σε γήπεδο
Ο 27χρονος Μεχράν Σαμάκ «στοχοποιήθηκε άμεσα και πυροβολήθηκε στο κεφάλι από δυνάμεις ασφαλείας, μετά την ήττα της εθνικής ομάδας από την Αμερική», αναφέρει η ανακοίνωση της Iran Human Rights. social media
Σαουδική Αραβία και Ιράν αποτελούν τις δύο σημαντικότερες αραβικές χώρες στη Μέση Ανατολή και από το 1979 βρίσκονται σε έναν δικό τους «Ψυχρό Πόλεμο».
Το κοινό περί δικαίου αίσθημα είναι και το ηθικό;
Τι είναι το κοινό περί δικαίου αίσθημα, η ιδέα της απαλλαγής από ‘’κακούς νόμους’’ και την δημιουργία μιας κοινωνίας καλύτερης και πιο δίκαιης ή αλλού ένα μέσο απελευθέρωσης καταπιεσμένου μίσους;
Πως επηρεάζει ο νόμος τους influencers;
Με τη ραγδαία ανάπτυξη και διάδοση των social media έχει αναδυθεί μια νέα επαγγελματική δραστηριότητα, αυτή του influencing Δολοφόνοι Ιράν
Πότε θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία;
Παρατηρείται συχνά, από το ξέσπασμα της ένοπλης σύρραξης στην Ουκρανία και μετά, να επαναλαμβάνεται μονότονα στον δημόσιο διάλογο η ερώτηση: «Πότε θα τελειώσει ο πόλεμος;». Ιράν Ιράν
Media και Δημοκρατία: Την απειλούν ή όχι;
Πολλοί θεωρούμε πως η Δημοκρατία, ειδικά στο Δυτικό κόσμο, είναι ένα κεκτημένο που δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί. Ιράν Ανατολή
Πως η Ρωσία μπορεί να κερδίσει τον πόλεμο με τη βοήθεια των.. ΗΠΑ
Πριν λίγα εικοσιτετράωρα, διεξήχθησαν οι ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ, οι οποίες καθόρισαν την κατανομή των εδρών σε Γερουσία και Βουλή των Αντιπροσώπων. Μέση Ανατολή
