Η εξέλιξη των Συνταγματικών ελευθεριών στην Ελλάδα 

Γράφει η Κυριακή Στεργιάδου

Το ελληνικό κράτος αποτελείται από μεγάλη ιστορία με αναφορά στα δικαιώματα που απορρέουν από τα Σύνταγματα κάθε εποχής. Κανένα δικαίωμα το οποίο στην σύγχρονη εποχή είναι πραγματικότητα δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτονόητο, διότι υπήρξαν πολλές προσπάθειες για την κατοχύρωση της σημερινής νομικής, πολιτικής και κοινωνικής σφαίρας. Ενδιαφέρον προκαλεί μία σύντομη ιστορική αναδρομή για την εύρεση των πρώτων Συνταγματικών ελευθεριών και την εξέλιξη τους με την πάροδο του χρόνου στις διαφορετικές κοινωνικές συγκυρίες.

Πολλοί θεωρούν την γνώση των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων ανούσια και ανιαρή, στην πραγματικότητα όμως, μας βοηθάει να κατανοήσουμε αρκετά την κοινωνική δομή, διότι τα δικαιώματα έχουν προκύψει από αρκετές αναθεωρήσεις και διαφορετικά συντάγματα. Ανατρέχουμε έτσι, στην Α’ Εθνοσυνέλευση τον Ιανουάριο του 1822 από την οποία θεσπίστηκε το προσωρινό Σύνταγμα της Επιδαύρου. Σε αυτό κατοχυρωνόταν η αντιπροσωπευτική αρχή και η αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Στην διοίκηση υπήρχε το Βουλευτικόν, το Εκτελεστικόν και το Δικαστικόν, που ήταν ανεξάρτητο (διάκριση εξουσιών).

Στην Β’ Εθνοσυνέλευση τον Απρίλιο του 1823 αναθεωρήθηκε το Σύνταγμα της Επιδαύρου στο Άστρος και προέκυψε η νομοθετική εξουσία πιο ισχυρή της εκτελεστικής, βελτιώθηκαν τα ατομικά δικαιώματα και υπήρξε ένας γενικότερος εκδημοκρατισμός. 

 Στη Γ’ Εθνοσυνέλευση τον Μάιο του 1827 θεσπίστηκε το Σύνταγμα της Τροιζήνας στο οποίο αποφασίστηκε η νομοτελεστική εξουσία να ανήκει «εις έναν και μόνον» ηγέτη (η θέση δόθηκε στον Ιωάννη Καποδίστρια) και για πρώτη φορά καθιερώθηκε η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας «η κυριαρχία ενυπάρχει εις το έθνος, πάσα εξουσία πηγάζει εξ αυτού και υπάρχει υπέρ αυτού». Σε αυτό το σημείο τα πολιτικά τεκταινόμενα παίρνουν άλλη στροφή, καθώς ο Ι. Καποδίστριας με πρωτοβουλία του εισηγήθηκε στη Βουλή και η ίδια αποφάσισε την αναστολή της και του ισχύοντος Συντάγματος.

Ο Καποδίστριας ίδρυσε το Πανελλήνιον και αργότερα τη Γερουσία στην προσπάθεια να υλοποιήσει το έργο του αν και εν τέλει δολοφονήθηκε το 1832 και αποφασίστηκε η θέση του να αποδοθεί στον αδελφό του Αυγουστίνο. Ακολούθησε μία περίοδος απόλυτης μοναρχίας με εξουσιαστή τον Όθωνα, αλλά ο ελληνικός λαός δεν δεχόταν την στέρηση της ελευθερίας του και ξέσπασε η Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843.

Το επόμενο έτος ψηφίστηκε Σύνταγμα από την Α’ εν Αθήναις Εθνοσυνέλευση που ήταν και το πρώτο του ελληνικού κράτους, διότι το 1830 καθιερώθηκε επίσημα ως κράτος. Το Σύνταγμα του 1844 ή αλλιώς Σύνταγμα- Συμβόλαιο, Σύνταγμα – Συνθήκη, Σύνταγμα – Συνάλλαγμα καθιέρωνε ως κυρίαρχο όργανο του κράτους τον μονάρχη από τον οποίο πήγαζαν οι εξουσίες.

Καθιερώνονταν και θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα όπως, απόρρητο επιστολών, άσυλο κατοικίας, απαγόρευση δουλείας, ελευθερία γνώμης και τύπου και ο εκλογικός νόμος για την άμεση, μυστική και καθολική ψηφοφορία (για τους άνδρες). Κατ’ ουσίαν, πρόκειται για μία μετάβαση από την Απόλυτη στη Συνταγματική μοναρχία και αυτό αποτέλεσε το έναυσμα για περισσότερες εξελίξεις.

Παρά το ψήφισμα Συντάγματος, ο Όθωνας υπήρξε απολυταρχικός και έντονα παρεμβατικός με συνέπεια την καταπίεση του λαού και την εξέγερση των Ελλήνων διαφορετικών κοινωνικών τάξεων. Το αποτέλεσμα ήταν η έξωση του Όθωνα τον Οκτώβριο του 1862. Ακολούθησαν δύο έτη στα όποια συνεδρίαζε η ΄Β εν Αθήναις Εθνοσυνέλευση και το διάστημα αυτό επικράτησε το σύστημα της κυβερνώσας Βουλής.

Από τις συζητήσεις της εθνικής συνέλευσης προέκυψε το Σύνταγμα του 1864 με το οποίο υπήρξε μετάβαση από τη Συνταγματική μοναρχία στη Βασιλευόμενη Δημοκρατία και η ισχύς του υπήρξε μακροχρόνια. Τη θέση του βασιλιά είχε ο Γεώργιος Α’ και συγχρόνως επανήλθε η λαϊκή κυριαρχία, το έθνος ως πηγή και φορέας των εξουσιών, καθιερώθηκε το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι και καταργήθηκε η Γερουσία. Επιπλέον, καθιερώθηκε η ταυτόχρονη διενέργεια των εκλογών πανελλαδικώς με σφαιρίδια που έκανε γνήσια την ψηφοφορία. Το 1875 επίσης, ο Τρικούπης πρότεινε την αρχή της δεδηλωμένης και την εισαγωγή του κοινοβουλευτικού συστήματος στην Ελλάδα σύμφωνα με το αγγλικό πρότυπο.

Το σύνταγμα του 1864 γνώρισε μεγάλη ισχύ έως και το 1911 που αναθεωρήθηκε και ενισχύθηκαν τα ατομικά δικαιώματα, το κράτος δικαίου και εκσυγχρονίστηκαν περαιτέρω οι θεσμοί. Αναλυτικότερα, ενισχύθηκε η προστασία της προσωπικής ασφάλειας και η φορολογική ισότητα, αναβαθμίστηκε ο ρόλος της Βουλής και ανεξαρτητοποιήθηκε έτι η δικαστική αρχή με τη θέσπιση του εκλογοδικείου. Θεσπίστηκε επίσης, η δωρεάν υποχρεωτική στοιχειώδης εκπαίδευση, η στρατιωτική θητεία (υποχρεωτικά) και η μονιμότητα της δημοσιοϋπαλληλίας. Με τις ιστορικές συγκυρίες καταργήθηκε και ο βασιλιάς και σημειώθηκε μετάβαση στην Αβασίλευτη Δημοκρατία με την ΄Δ εν Αθήναις Εθνοσυνέλευση. Συνταγματικών ελευθεριών

Τελικώς, εγκαθιδρύθηκε το πολίτευμα αυτό με το Σύνταγμα του 1927, στο οποίο προβλεπόταν Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κοινωνικά  δικαιώματα και ουσιαστική καθιέρωση της αρχής της δεδηλωμένης. Ακολούθησε η περίοδος της κατοχής και του ελληνικού εμφυλίου πολέμου προκαλώντας βαθιές συνέπειες στην ελληνική οικονομία και κοινωνία από τις οποίες προέκυψε το Σύνταγμα του 1952 που επανεισήγαγε την Βασιλευόμενη Δημοκρατία. Ωστόσο, το σύνταγμα αυτό καθιέρωσε το δικαίωμα ψήφου και στις γυναίκες και τη δυνατότητά τους να εκλεγούν σε βουλευτικά αξιώματα. Συνταγματικών ελευθεριών Συνταγματικών ελευθεριών Συνταγματικών ελευθεριών

Ακολούθησε η δικτατορία των Συνταγματαρχών στη διάρκεια της οποίας θεσπίστηκαν δύο Συντάγματα το 1968 και το 1973 αλλά κρίθηκαν συντηρητικά. Με τη λήξη της περιόδου αυτής η Ελλάδα μετέβη σε μία κατάσταση εξέλιξης και εκδημοκρατισμού και η κυβέρνηση επανέφερε σε ισχύ το Σύνταγμα του 1952 χωρίς τον βασιλιά εγκαθιδρύοντας το πολίτευμα της Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας το ισχύον και σήμερα. Συνταγματικών ελευθεριών

Το Σύνταγμα από το 1975 που τέθηκε σε ισχύ έχει υποστεί τέσσερις αναθεωρήσεις, το 1986, το 2001, το 2008 και το 2019. Με αυτή τη σύντομη ιστορική αναδρομή στα ελληνικά Συντάγματα και τις αναθεωρήσεις που έχουν υποστεί αντιλαμβανόμαστε την εξέλιξη των συνταγματικών ελευθεριών αλλά και το κατά πόσο έχουν διευρυνθεί για να φτάσουμε στην σημερινή κοινωνική πραγματικότητα που απολαμβάνουμε τις παροχές του κοινωνικού κράτους, της δημόσιας υγείας και των ατομικών μας δικαιωμάτων. Συνταγματικών ελευθεριών Συνταγματικών ελευθεριών

Στην σύγχρονη εποχή διαβιούμε σε ένα δημοκρατικό κράτος , το οποίο διαρκώς μεταβάλλεται, όπως και η συνολικότερη διεθνής εικόνα, προς την πιο φιλελεύθερη και εξελιγμένη μορφή του συγκριτικά με τα παρελθόντα έτη. Συνταγματικών ελευθεριών Συνταγματικών ελευθεριών

Οι απόψεις των αρθρογράφων δεν απηχούν την άποψη της συντακτικής ομάδας ούτε του Pnyka Org. 

Μάθετε περισσότερα εδώ

Διαβάστε περισσότερα: Συνταγματικών ελευθεριών

Συνταγματικών ελευθεριών

Revenge porn: Είναι δίπλα μας και μετρά θύματα

Revenge porn. Ένας πλέον γνώριμος, για τις μέρες μας, όρος που στο άκουσμα του, πολλές περιπτώσεις, από την εγχώρια και μη επικαιρότητα, έρχονται στο μυαλό μας.

Πώς επηρεάζει ο νόμος τους influencers;

Με τη ραγδαία ανάπτυξη και διάδοση των social media έχει αναδυθεί μια νέα επαγγελματική δραστηριότητα, αυτή του influencing.

Η ήπια ισχύς και η περίπτωση της Κίνας

Η ήπια ισχύς επινοήθηκε από τον Joseph Nye και αποτελεί την «ικανότητα κάποιου να πείθει τους υπόλοιπους να επιθυμούν αυτό που επιθυμεί ο ίδιος, αντί να τους εξαναγκάζει».

Πότε θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία;

Παρατηρείται συχνά, από το ξέσπασμα της ένοπλης σύρραξης στην Ουκρανία και μετά, να επαναλαμβάνεται μονότονα στον δημόσιο διάλογο η ερώτηση: «Πότε θα τελειώσει ο πόλεμος;».

δίνη

Media και Δημοκρατία: Την απειλούν ή όχι;

Πολλοί θεωρούμε πως η Δημοκρατία, ειδικά στο Δυτικό κόσμο, είναι ένα κεκτημένο που δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί.

Revenge porn: Είναι δίπλα μας και μετρά θύματα

Θεματοφύλακες μιας τέχνης που έχει παρέλθει

Το θέατρο και το σανίδι εκπέμπουν μια ενέργεια αλλόκοσμη, μια αύρα που δεν μπορώ να εξηγήσω όσες φορές έχω προσπαθήσει.

Πως η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την υγεία μας

Από τις 14 Ιουνίου 2022, οι πλημμύρες στο Πακιστάν έχουν σκοτώσει 1.717 ανθρώπους. Οι πλημμύρες προκλήθηκαν από τις ισχυρότερες βροχές, των μουσώνων και το λιώσιμο των παγετώνων που ακολούθησαν ένα ισχυρό κύμα καύσωνα. 

Avatar photo
Κυριακή Στεργιάδου
Άρθρα: 9