Η ακροδεξιά στη σύγχρονη Ευρώπη

Γράφει ο Νίκος Κατούνας ακροδεξιά Ευρώπη

Με αφορμή τις πρόσφατες γαλλικές εκλογές όπου το ακροδεξιό κόμμα Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λε Πεν ήρθε στη 2^η θέση και κατέγραψε ποσοστά της τάξεως του 42% στο δεύτερο γύρο, κάνουμε μια ανασκόπηση στους λόγους για τους οποίους η ακροδεξιά γνωρίζει σημαντική άνθηση στη Γηραιά Ήπειρο τα τελευταία 15 χρόνια. 

Αρχικά, ανέκαθεν σε περιόδους οικονομικών, πολιτικών ή κοινωνικών κρίσεων, λαϊκιστικές δυνάμεις της ακροδεξιάς εκμεταλλεύονταν την έκρυθμη κατάσταση που επικρατούσε και χρησιμοποιώντας ατζέντα η οποία επικεντρωνόταν σε αντι-μεταναστευτική και ευρωσκεπτικιστική πολιτική, επιχειρούσαν την προσέλκυση νέων ψηφοφόρων. Η τεράστια διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση του 2007 που οδήγησε σε υψηλά επίπεδα πληθωρισμού και στην εξαθλίωση πολλών οικογενειών, είχε ως αποτέλεσμα την ανάδυση πληθώρας ακροδεξιών μορφωμάτων ανά την Ευρώπη. Η εμπιστοσύνη των πολιτών στα «παραδοσιακά» κόμματα τα οποία ως επί το πλείστον ιδεολογικά τείνουν προς την φιλελεύθερη δεξιά και τη σοσιαλδημοκρατία, έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως τα προαναφερθέντα κόμματα δεν έχουν καταφέρει ως κυβερνήσεις να παρέχουν στους ευρωπαίους πολίτες την απαραίτητη οικονομική και εργασιακή ασφάλεια που αυτοί αναζητούν. 

Οι πολίτες, ακόμα, φαίνεται να έχουν γυρίσει και την πλάτη τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, της οποίας ένθερμοι υποστηρικτές δεν ήταν άλλοι από τα παραπάνω παραδοσιακά κόμματα. Αυτό είναι ένα πεδίο μέσω του οποίου η ακροδεξιά έχει καταφέρει να προσελκύσει σημαντικό ποσοστό ψηφοφόρων. Τ

α ακροδεξιά κόμματα τα οποία ως επί το πλείστον είναι ευρωσκεπτικιστικά, δηλαδή έχουν μια τάση αμφιβολίας ως προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αλλά και εν γένει προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, χρησιμοποιούν ρητορική που βασίζεται στον κίνδυνο αλλοίωσης των εθνικών χαρακτηριστικών των επιμέρους κρατών, ως απότοκο των πολυπολιτισμικών στρατηγικών κατευθύνσεων της Ένωσης. Ο φόβος για «εξισλαμισμό» των ευρωπαϊκών κρατών και για κυριαρχία του «νεοφιλελεύθερου» παγκόσμιου κεφαλαίου, αποτελούν δύο πολύ σημαντικά επιχειρήματα στη φαρέτρα των ακροδεξιών κομμάτων κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των υποστηρικτών της.

Οι φόβοι και οι ανασφάλειες λοιπόν των πολιτών σε ολόκληρη την Ευρώπη λόγω της ακμάζουσας οικονομικής κρίσης την τελευταία δεκαετία, έχουν οδηγήσει στην άνοδο πολιτικών δυνάμεων που ξυπνούν φαντάσματα του παρελθόντος. Πολιτικές δυνάμεις της ακροδεξιάς που βρίσκονταν για χρόνια στο περιθώριο του πολιτικού τοπίου στις περισσότερες χώρες, πλέον έχουν γιγαντωθεί και αποτελούν ισχυρά ρεύματα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες επηρεάζοντας σημαντικά ποσοστά πολιτών.

Η ξενοφοβία και η αντιμετώπιση των μεταναστών ως κύρια πηγή όλων των δεινών που έχουν υπομείνει τα τελευταία χρόνια οι Ευρωπαίοι πολίτες, αποτελούν πάγιες θέσεις των ακροδεξιών κομμάτων και απ’ότι φαίνεται έχουν και σημαντική απήχηση σε πολλές κοινωνίες κατά τη διάρκεια μεγάλων κρίσεων. 

Συγκεκριμένα, τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα εκλογικής απήχησης κομμάτων της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, είναι το κόμμα Fidesz υπό τον Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία και το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη υπό τον Γιαροσλάβ Κατσίνσκι στην Πολωνία. Τα δύο αυτά κόμματα κυβερνούν και μάλιστα με αυτοδυναμία στις χώρες τους, με το πρώτο να αναλαμβάνει χρέη κυβέρνησης το 2010 και το δεύτερο το 2015. Βέβαια, η λίστα δεν σταματά εδώ.

Μπορεί τη δεδομένη στιγμή να μην κυβερνά κάποιο άλλο ακροδεξιό κόμμα στην Ευρώπη, ωστόσο σε πολλές χώρες κόμματα του συγκεκριμένου πολιτικού χώρου καταγράφουν σημαντικότατα ποσοστά. Τέτοια παραδείγματα είναι η Εθνική Συσπείρωση υπό την Μαρίν Λε Πεν στη Γαλλία, η Εναλλακτική για τη Γερμανία υπό την Άλις Βάιντελ, η Λέγκα του Βορρά υπό τον Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία και πολλά ακόμα. Βλέπουμε λοιπόν πως η ακροδεξιά δεν έχει εισχωρήσει μόνο στις κοινωνίες πιο αδύναμων και μικρών κρατών, αλλά έχει βρει σημαντική θέση και στα πολιτικά συστήματα κρατών που αποτελούν ρυθμιστές των ευρωπαϊκών και διεθνών εξελίξεων.

Βίκτορ Όρμπαν (πρωθυπουργός Ουγγαρίας):

Ακόμα, δεν θα έπρεπε να ξεχνάμε και την κεντρική θέση που είχε στην πολιτική ζωή της χώρας μας την 7ετία 2012-2019 το ακροδεξιό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής, το οποίο μάλιστα είχε φτάσει να αποτελεί μέχρι και 3η δύναμη στις εκλογές του 2015. Σημαντική σε αυτό το σημείο θα ήταν και η επισήμανση της ύπαρξης δύο μορφών ακροδεξιάς: αυτή της ριζοσπαστικής και αυτή της εξτρεμιστικής. 

Τα ριζοσπαστικά ακροδεξιά κόμματα (όπως τα παραπάνω  που πρωταγωνιστούν στην πολιτική σκηνή πολλών ευρωπαϊκών κρατών) μπορεί να χρησιμοποιούν ρητορική μίσους κατά μεταναστών και μειονοτήτων, ωστόσο σέβονται τη δημοκρατία και τους θεσμούς της. Αυτός είναι και ο λόγος που καταφέρνουν να επιβιώνουν και να καταγράφουν μάλιστα αξιοσημείωτα ποσοστά. Τα κόμματα της εξτρεμιστικής ακροδεξιάς από την άλλη, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα για τα ελληνικά δεδομένα αυτό της Χρυσής Αυγής , εχθρεύονται θεωρητικά και πρακτικά τη δημοκρατία και τους θεσμούς της. Οι έκνομες ενέργειες στις οποίες αυτά προχωρούν και η αντι-δημοκρατική ρητορική την οποία χρησιμοποιούν, είναι δύο από τους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους δεν καταφέρνουν να επιβιώσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στην πολιτική σκηνή.

Σημαντικότερα ακροδεξιά κόμματα στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή: 

Συνοψίζοντας, η άνοδος της ακροδεξιάς είναι ένα γεγονός που πρέπει να προβληματίζει κάθε πολίτη που τοποθετεί τον εαυτό του στο δημοκρατικό τόξο. Η φιλελεύθερη δημοκρατία και τα κόμματα που την εκπροσωπούν επιβάλλεται να δώσουν λύσεις στα προβλήματα που ταλανίζουν τους πολίτες και έχουν επιτρέψει στην ακροδεξιά να εισχωρήσει στη ζωή τους. Λύσεις όπως η ενίσχυση της αγοράς εργασίας και η ομαλότερη ένταξη των μεταναστών στις κοινωνίες των ευρωπαϊκών κρατών. Δεν πρέπει να λησμονούμε το παράδειγμα του Μεσοπολέμου, όποτε και η ακροδεξιά υπερίσχυσε της δημοκρατίας. Η προάσπιση της τελευταίας αποτελεί ιστορική ευθύνη όλων μας, κυβερνώντων αλλά και απλών πολιτών.    

Διαβάστε Περισσότερα: ακροδεξιά ευρώπη