Γράφει ο Παναγιώτης – Δαυίδ Ντούτσης Φοιτητικό Κίνημα

Η εμφάνιση του φοιτητή στην Ελλάδα

Το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος, εξερχόμενο από έναν πόλεμο, δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την δημιουργία τεχνικών σχολών με σκοπό την ανασυγκρότησή του. Η έννοια του φοιτητή πρωτοεμφανίζεται στην Ελλάδα επί Όθωνα. Εν αντιθέσει με τον προκάτοχό του Καποδίστρια, ο νεαρός βασιλιάς, προερχόμενος από μια γραφειοκρατική χώρα, σπεύδει να δημιουργήσει ανώτατη εκπαίδευση για την παραγωγή μιας «ελίτ».

Οι πρώτες σχολές που λειτούργησαν ήταν Φιλοσοφική, Ιατρική, Νομική και Θεολογική. Προτιμήθηκαν ιδιαίτερα από κατοίκους της οθωμανικής αυτοκρατορίας μιας και μοναδική προϋπόθεση εισαγωγής ήταν το απολυτήριο Λυκείου, ενώ η εύρεση εργασίας για τους αποφοίτους ήταν σχεδόν δεδομένη

Την πρώτη χρονιά λειτουργίας των ανώτατων σχολών, εγγεγραμμένοι ήταν μόλις 52 φοιτητές, ενώ σταδιακά ο αριθμός αύξανε καθώς η ιδιότητα του φοιτητή απέκτησε κύρος. Σύντομα, οι φοιτητές άρχισαν να εμπλέκονται στην πολιτική ζωή του τόπου και μετατράπηκαν στη μεγαλύτερη απειλή του οθωνικού καθεστώτος…

Σκιαδικά, η πρώτη μεγάλη διαμαρτυρία

Το 1859, ο υπουργός εξωτερικών Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, διατύπωσε την άποψη πως οι εύπορες τάξεις όφειλαν να στραφούν στην αγορά ελληνικών προϊόντων για την ενίσχυση της εγχώριας οικονομίας. Η ιδέα διαδόθηκε μεταξύ μαθητών και φοιτητών οι οποίοι, στις 10 Μαΐου βγήκαν περίπατο στο Πεδίο του Άρεως φορώντας ψάθινα καπέλα από τη Σίφνο, τα επονομαζόμενα σκιάδια.

Οι εισαγωγείς καπέλων ωστόσο, βλέποντας τα συμφέροντά τους να πλήττονται από την πρωτοβουλία, έστειλαν εργαζομένους τους, που φορούσαν σκιάδια κουρέλια, να διακωμωδήσουν τους νέους με αποτέλεσμα να γίνουν επεισόδια και να παρέμβει η αστυνομία η οποία συνέλαβε φοιτητές.

Την επομένη, η απάντηση φοιτητών και του λαού ήταν ηχηρή. Το πλήθος απαιτούσε την παύση του διευθυντή της αστυνομίας Δημητριάδη, αίτημα που έγινε δεκτό όταν η συγκέντρωση είχε πάρει απειλητικές, πλέον, διαστάσεις με ταυτόχρονη απελευθέρωση όλων των συλληφθέντων.

Σταδιακά, η ιδιότητα του φοιτητή έγινε μια ιδιότητα ενός ανθρώπου με πραγματικό και συμβολικό κύρος.

Από το 1910, όλα αλλάζουν… Με την έλευση του Βενιζέλου, το Πανεπιστήμιο διευρύνεται ακόμα περισσότερο και «αγκαλιάζει» κατώτερα οικονομικά στρώματα. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, δεν είχε φραγμούς, δεν υπήρχαν δίδακτρα ή εισαγωγικές εξετάσεις, γεγονός που συνετέλεσε στη μεγάλη κοινωνική κινητικότητα που παρατηρήθηκε στη χώρα. Μέχρι πρόσφατα μάλιστα, διατηρούσε το κύρος του αφού ήταν άμεσα συνδεδεμένο με την επαγγελματική αποκατάσταση…

Χούντα του ’67

Οι φοιτητές ήταν ο μεγαλύτερος φόβος της δικτατορίας. Πρόκειται για τη γενιά που γεννήθηκε μετά τον εμφύλιο, με πρότυπα τον Λαμπράκη και τον κεντρώο χώρο, που έχει συμμετάσχει σε όλες τις αντιδράσεις της εποχής. Ήταν οι φοιτητές των Ιωαννίνων και του Ηρακλείου οι πρώτοι που αντέδρασαν στο πραξικόπημα παρότι, ήδη από την πρώτη μέρα, το καθεστώς προχώρησε σε 6000 συλλήψεις και εξορίες στη Γυάρο, ενώ κυκλοφόρησαν φήμες για νεκρούς!

Κι ενώ η πτώση της χούντας δε μπορεί να αποδοθεί στο Πολυτεχνείο, αλλά την Κύπρο, την καταδίκη της Χούντας την χρωστάμε σε αυτό. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν ο λόγος να κηρύξει η χούντα στρατιωτικό νόμο με αποτέλεσμα να χάσουν πολίτες τη ζωή τους, όχι μόνο στο χώρο του Μετσόβειου, αλλά και στην υπόλοιπη Αθήνα. Έτσι, 32 στελέχη της δικτατορίας βρέθηκαν αντιμέτωποι με τη δικαιοσύνη για τα εγκλήματά τους.

Μεταπολίτευση, η εξαργύρωση ενός ιδανικού

Το Πολυτεχνείο εξύψωσε τον φοιτητή, δημιουργώντας ένα συλλογικό νέο ήρωα. Η αριστερά, επιδίωξε έκτοτε την εξαργύρωση αυτού του προτύπου για την διαιώνιση των δικών της σκονισμένων αντιλήψεων.

Όταν το ΠΑΣΟΚ ψηφίζει τον περίφημο νόμο πλαίσιο για τα Πανεπιστήμια, το 1982, με την καθιέρωση του πανεπιστημιακού ασύλου και τη συμμετοχή των φοιτητών στην εκλογή των πανεπιστημιακών οργάνων διοίκησης, δόθηκε η δυνατότητα στις κομματικές νεολαίες να διαδραματίσουν κυρίαρχο ρόλο στη λειτουργία των πανεπιστημίων.

Οι επιεικώς φασίζουσες αριστερές μειοψηφίες έκτοτε επικράτησαν, με όπλο τη βία. Η πανεπιστημιακή ζωή βρέθηκε στο έλεός τους στη συντριπτική πλειοψηφία των ιδρυμάτων της χώρας. Το φοιτητικό κίνημα μετατράπηκε σε μια πληγή για τη μεταπολίτευση, ενώ σταδιακά έσβησε στην ανυποληψία του, συμπαρασύροντας, δυστυχώς, τα ίδια τα πανεπιστήμια.

Οι φοιτητικές συνελεύσεις και εκλογές, μετατράπηκαν σε χώρο «εκγύμνασης» των υπό εκκόλαψη κομματικών στελεχών. Αγώνας μεταξύ φοιτητών που ουδόλως ενδιαφέρονται για τα προβλήματα των φοιτητών και των Πανεπιστημίων.

Οι περσινές εκλογές, έδειξαν περίτρανα την έλλειψη Δημοκρατίας στα πανεπιστήμια. Νέοι άνθρωποι, η “ελπίδα” της χώρας, που νομίζουν ότι με το να δίνουν τα δικά τους αποτελέσματα κάνουν επικοινωνία και θα έχουν όφελος, είναι αυτοί που κάποτε θα στελεχώσουν το πολιτικό σύστημα της χώρας, διατηρώντας στο ακέραιο τις άθλιες πρακτικές που αυτό έχει.

Καλώς ή κακώς, το πανεπιστήμιο αποτελεί μια μικρογραφία της κοινωνίας

Όσο οι φοιτητές απέχουν από τις εκλογές και δε στηρίζουν όσους αγωνίζονται για το καλό των ιδρυμάτων τους, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν θα συνεχίσουν να υφίστανται ενώ θα δοθεί ένα λανθασμένο μήνυμα συντήρησης στο πολιτικό σύστημα της χώρας