Federalist Papers: Η ιστορία πίσω από τη «γένεση» τους

Γράφει η Χριστίνα Λιάνη Federalist Papers

Το ημερολόγιο γράφει 27 Οκτωβρίου 1787. Η «Independent Journal», εφημερίδα της πόλης της Νέας Υόρκης, δημοσιεύει το πρώτο από μία σειρά 85 άρθρων, που έφεραν το ψευδώνυμο «Publius».

Συγγραφείς των δοκιμίων συνιστούσαν ο Alexander Hamilton, o James Madison και o John Jay, διαπρεπείς προσωπικότητες της πολιτικής σκηνής, οι οποίοι, απευθυνόμενοι στους πολίτες της Νέας Υόρκης, επιζητούσαν την επικύρωση του Αμερικανικού Συντάγματος. 

Προτού προχωρήσουμε σε μία περαιτέρω ανάλυση του κύριου στόχου των άρθρων, αξίζει να αναφερθούμε, εν συντομία, σε εκείνα τα χαρακτηριστικά που διέκριναν τους «Ιδρυτικούς Πατέρες των Ηνωμένων Πολιτειών», καθώς, άλλωστε, και στο συμβολισμό που «κρύβεται» πίσω από το προσωνύμιο «Publius».

Λίγα λόγια για τους «Founding Fathers» 

Έχοντας ως αφετηρία τον Alexander Hamilton, δεν θα μπορούσε να παραληφθεί η συμβολή που άσκησε στη θεμελίωση και διαμόρφωση της αμερικανικής οικονομίας. Υπήρξε υπουργός Οικονομικών ( Secretary of the Treasury), υπό την αιγίδα του πρώτου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, George Washington, ενώ, παράλληλα, απετέλεσε ιδρυτική μορφή του Ομοσπονδιακού κόμματος. Σύμφωνα με μελέτες που έχει διεξάγει η επιστημονική κοινότητα, ο Hamilton ανέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της σύνθεσης των «Federalist Papers» και, συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι έγραψε 51 εκ των 85 δοκιμίων. 

Επιβλητική, ωστόσο, φυσιογνωμία απετέλεσε και ο James Madison, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως ο «Πατέρας του Αμερικανικού Συντάγματος» λόγω του καταλυτικού ρόλου που διαδραμάτισε στη σύνταξη και τη, μετέπειτα, προάσπιση του, όπως και της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων ( Bill of Rights ). Ανέλαβε σπουδαία αξιώματα, διατελώντας, αρχικώς, Υπουργός Εξωτερικών επί κυβερνήσεως του Thomas Jefferson, και, ύστερα, κερδίζοντας τις εκλογές, το 1809, ανέλαβε τα καθήκοντα του 4ου Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Το έργο του John Jay, ενός ανθρώπου περιωπής, ήταν εξίσου σημαντικό. Αγωνίστηκε για την καταπολέμηση της δουλείας και του δουλεμπορίου, φαινόμενα που μάστιζαν την πόλη της Νέας Υόρκης κατά την εποχή του. Μάλιστα, επιχείρησε τρεις φορές να περάσει το νομοσχέδιο για τη χειραφέτηση των ειλώτων. Η προσπάθεια του απέτυχε δύο φορές, αλλά η δράση του καρποφόρησε το 1799, όπου και τελικά απελευθέρωσε τους πολίτες που ζούσαν σε συνθήκες σκλαβιάς. Κατά το διάστημα 1789 – 1795, υπηρέτησε ως ο πρώτος πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Η ιστορία πίσω από το ψευδώνυμο «Publius»

Η επιλογή του «Publius» πραγματοποιήθηκε από τον Alexander Hamilton και εμπεριείχε έναν ιδιαίτερο συμβολισμό. Προέλευση της λέξης ήταν το όνομα του Publius Valerius Publicola, ο οποίος υπήρξε ένα από τα πρόσωπα που ίδρυσαν τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία, αλλά και ο «πρώτος ύπατος» της. Ο Hamilton χρησιμοποίησε το εν λόγω προσωνύμιο, πιστεύοντας ότι, όπως και ο Publius Valerius, έτσι και εκείνος, θα συνεισέφερε στην ίδρυση της Αμερικανικής Δημοκρατίας, μέσω των «Federalist Papers». Εκτός, όμως, αυτού, θεωρήθηκε επιτακτική η διατήρηση των συγγραφέων των άρθρων ως ένα «μυστικό», μυστικό το οποίο θα απέτρεπε οποιαδήποτε στοχοποίηση τους από τους διαφωνούντες. 

Από τα εδάφια της Συνομοσπονδίας εώς το νέο Σύνταγμα

Τα άρθρα της Συνομοσπονδίας και Διαρκούς Ένωσης απετέλεσαν το πρώτο γραπτό Σύνταγμα των ανεξάρτητων Ηνωμένων Πολιτειών, το οποίο και τέθηκε σε ισχύ το 1777. Παρά το γεγονός ότι, σε θεωρητικό πλαίσιο, τα εν λόγω άρθρα επέτρεπαν στο Κογκρέσο να εφαρμόσει την εξωτερική του πολιτική, παρουσιάστηκαν ορισμένα προβλήματα στη πράξη.

Ένα από αυτά απετέλεσε η εφαρμογή, από μέρους της κυβέρνησης, άδικων, για ορισμένες κοινωνικές ομάδες, οικονομικών πρακτικών, όπως, για παράδειγμα, η καταβολή χρημάτων, αντί αγαθών, για την πληρωμή επαχθών φόρων. Αυτό είχε ως συνέπεια την εξέγερση αγροτών από τη περιοχή της Δυτικής Μασαχουσέτης, με επικεφαλείς τους Daniel Shays και Luke Day, οι οποίοι αντιτέθηκαν στην ανωτέρω απαίτηση της κυβέρνησης. 

Αυτό το κίνημα διαμαρτυρίας στάθηκε αφορμή για τη σύγκληση μίας συνέλευσης, κεκλεισμένων των θυρών, η οποία έλαβε χώρα στην πόλη της Φιλαδέλφειας τον Μάιο του 1787. Στο Συνέδριο συμμετείχαν 55 αντιπρόσωποι από τις 13 πολιτείες, έχοντας ως σκοπό την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων του τρέχοντος Αμερικανικού Συντάγματος.

Ενώ στόχος ήταν η τροποποίηση των άρθρων της Συνομοσπονδίας, αποτέλεσμα της συνέλευσης ήταν η δημιουργία ενός νέου Συντάγματος. Το Σύνταγμα που προέκυψε, θα έθετε τέρμα στο καθεστώς της συνομοσπονδίας και θα διασφάλιζε τη συγκρότηση ενός ομοσπονδιακού κράτους. Μάλιστα, υπέρ του εγχειρήματος στάθηκαν 39 αντιπρόσωποι, οι οποίοι και το υπέγραψαν. 

Ακολούθησε η αποστολή του εγγράφου στις πολιτείες, καθότι ήταν απαραίτητη η επικύρωση του, γεγονός που είχε ως απόρροια έναν χείμαρρο παροξυμένων αντιδράσεων ανάμεσα στους «Ομοσπονδιακούς» ( Federalists ), που συνέβαλαν στην παραγωγή του καινούργιου Συντάγματος, και τους «Αντί – Ομοσπονδιακούς» ( Anti – Federalists ), οι οποίοι τάχθηκαν κατά αυτού. Στην περιοχή της Νέας Υόρκης, οι Αντί-Ομοσπονδιακοί εξέφρασαν σφοδρά τη δυσαρέσκειά τους. Βασισμένοι στο πρόσχημα ότι το καινούργιο Σύνταγμα θα αναγνώριζε περισσότερες εξουσίες στη κυβέρνηση και θα απειλούσε, κατά αυτόν τον τρόπο, τις ελευθερίες του λαού, δημοσίευσαν και αναπαρήγαγαν, μέσω του Τύπου, άρθρα, τα οποία κατακεραύνωναν το νέο Σύνταγμα. 

Τα ομοσπονδιακά κείμενα των ΗΠΑ, ή αλλιώς, «Federalist Papers»

Ο Alexander Hamilton έκρινε αναγκαίο να δοθεί μία ηχηρή απάντηση απέναντι στον προπηλακισμό που άσκησαν τα αντίπαλα κόμματα. Για να το επιτύχει αυτό, αποφάσισε να ζητήσει την υποστήριξη του συναδέλφου του, John Jay, ο οποίος, με τη σειρά του, απευθύνθηκε στον James Madison, που βρισκόταν στη Νέα Υόρκη εκείνη τη περίοδο. Και οι τρεις τους κατέληξαν και προχώρησαν στη συγγραφή μίας σειράς δοκιμίων, τα οποία θα διατυμπάνιζαν, σε όλες τις εφημερίδες, τις αρχές και τις αξίες που πρέσβευε το νέο Σύνταγμα και, συγχρόνως, θα καλούσαν τις πολιτείες να ψηφίσουν υπέρ αυτού. 

Ο Alexander Hamilton έγραψε 51 άρθρα, ενώ ο John Jay έγραψε 5, επισημαίνοντας, κυρίως, τις δυσλειτουργίες που χαρακτήριζαν τα εδάφια της Συνομοσπονδίας. O James Madison συνέταξε, μόλις, 29 δοκίμια. Στα Ομοσπονδιακά κείμενα, λοιπόν, οι τρεις συγγραφείς επιχείρησαν να παρουσιάσουν τις σπουδαιότερες διατάξεις του προτεινόμενου Συντάγματος, αναφερόμενοι, παράλληλα, στη φύση του δημοκρατικού πολιτεύματος. 

Κάθε άρθρο φέρει μοναδική βαρύτητα. Μολαταύτα, πρέπει να τονιστεί το σημαίνων κείμενο, εκείνο που έγραψε ο James Madison, το Federalist Αρ. 10. Σε αυτό το έγγραφο αποτυπώνεται ο προβληματισμός του Madison για τις απειλές που υποδαυλίζουν τον κύριο ρόλο της δημοκρατίας. Μάλιστα, χαρακτηρίζει ως ακανθώδη κίνδυνο έναντι του πολιτεύματος τις «φατρίες» ( τις ενώσεις, δηλαδή, πολιτών, οι οποίες προάσπιζαν το ατομικό τους συμφέρον έναντι του συλλογικού και εμφανίστηκαν, για πρώτη φορά, στην Αρχαία Ελλάδα ). Αναφερόμενος στην ανταγωνιστικότητα που διέπει την ανθρώπινη φύση, αναγνωρίζει ότι η έμφυτη επιθυμία των όντων για διένεξη είτε για ζητήματα που άπτονται του πολιτικού πεδίου, είτε του θρησκευτικού, συνιστά αιτία ανάδυσης των «φατριών», αιτία που καθίσταται ανέφικτο να εξαλειφθεί. 

Ένα χαρακτηριστικό πρόβλημα που ταλάνιζε τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής απετέλεσαν τα διαφορετικά οικονομικά συστήματα που συναντώνταν σε κάθε πολιτεία, ξεχωριστά. Για παράδειγμα, ενώ ο Νότος βασιζόταν, κατά κύριο λόγο, στην αγροτική παραγωγή, ο Βορράς εξαρτώνταν, σε μεγάλο βαθμό, από τις εμπορικές συναλλαγές. Το ερώτημα, λοιπόν, που τίθενται είναι το ακόλουθο: Με ποιο τρόπο θα αντιμετωπίζονταν, σύμφωνα με τον Madison, οι δυσλειτουργίες και οι ανισότητες που ανέδειξε το μοντέλο των «φατριών»; 

Η απάντηση βρίσκεται στο πολίτευμα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Ερχόμενος σε αντίθεση με την πεποίθηση των κλασικών, Rousseau και Montesquieu, ότι η ευημερία μίας κοινωνίας θα διασφαλιζόταν εάν η εξουσία ήταν κατανεμημένη σε μικρά κράτη, ο Madison υποστήριξε ότι η συγκρότηση μίας κεντρικής κυβέρνησης θα έδινε λύση στο πρόβλημα. Βασικός σκοπός της θα ήταν η διασφάλιση του κοινού καλού και η προστασία του από οποιοδήποτε παράγοντα θα υπόσκαπτε το συλλογικό συμφέρον και θα παραβίαζε την ελευθερία των πολιτών. 

Η σκέψη του φαίνεται να ήταν βασισμένη στη δημοκρατία, όμως, όχι στην άμεση δημοκρατία, σε εκείνη, δηλαδή, όπου κυβερνά ο λαός, αλλά στην αντιπροσωπευτική, στη δημοκρατία εκείνη, όπου ο λαός εκλέγει τους αντιπροσώπους του, τα πρόσωπα, δηλαδή, που θα αποτελέσουν εκφραστές των απόψεων και των αιτημάτων του. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, όπως αναφέρει ο Π. Δουδωνής στο βιβλίο του «Το πολίτευμα της συνύπαρξης», «το Federalist Αρ. 10 μπορεί να αναγνωσθεί ως μία δυναμική υπεράσπιση των προτερημάτων του νέου πολιτεύματος, αλλά και μία ρεαλιστική ματιά στις αδυναμίες της αρχαίας δημοκρατίας». 

Η επίδραση που άσκησαν τα Ομοσπονδιακά Κείμενα των ΗΠΑ

Η πρωταρχική επιδίωξη των Federalist Papers να πείσει τις πολιτείες να ψηφίσει υπέρ του προτεινόμενου Αμερικανικού Συντάγματος, δεν τελεσφόρησε. Τα ⅔  των αντιπροσώπων δε, θα τάσσονταν υπέρ, εάν ακολουθούσαν συγκεκριμένες τροποποιήσεις σχετικές με την παροχή πρόσθετων δικαιωμάτων. Πράγματι, παρά το γεγονός ότι το ανωτέρω αίτημα θεωρούνταν περιττό, ιδίως από τον Hamilton, ο οποίος εξέφρασε την ανησυχία του στo Federalist Αρ. 84,  ικανοποιήθηκε με τη σύνταξη του Bill of Rights, το 1789, από τον James Madison. 

Παρ’ όλα αυτά, η συμβολή των Federalist Papers κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική. Τα άρθρα των Hamilton, Jay και Madison αποτελούν, εώς και σήμερα, κατευθυντήριο μοχλό για τη κατανόηση και την ερμηνεία του Αμερικανικού Συντάγματος, καθώς και των αξιών που το διέπουν, ενώ ο αντίκτυπος τους στο χώρο της πολιτικής φιλοσοφίας είναι εξίσου καίριος.

Διαβάστε περισσότερα: Federalist Papers