Γράφει η Κυριακή Στεργιάδου
Μία απλή βόλτα σε κεντρικούς δρόμους και πλατείες των πόλεων, ένα απλό scroll στο κινητό μας και το άνοιγμα μίας εφαρμογής μας οδηγεί σε καταστήματα fast fashion. Τι αρνητικό συμβαίνει με τη βιομηχανία των ρούχων και προκαλείται τόσος ντόρος και συζητήσεις γύρω της;
Το fast fashion μας ελκύει να σπεύσουμε σε αγορές καθημερινά λόγω των εξευτελιστικά χαμηλών τιμών του. Ρούχα, τσάντες, παπούτσια, οικιακά είδη όλα κάτω του ορίου τιμών. Αγοράζουμε δίχως να έχουμε ανάκη. Αγοράζουμε για να αγοράζουμε. Προτιμούμε την ποσότητα έναντι της ποιότητας ακόμη και αν τα προϊόντα που αγοράζουμε μπορεί να ζήσουν ελάχιστα και κατευθείαν να φθαρούν. Γιατί συνεχίζουμε να αγοράζουμε υπό αυτές τις συνθήκες;
Το fast fashion είναι αρκετά εθιστικό εξαιτίας των πολύ οικονομικών αγαθών του. Επιπλέον, οι διαφημίσεις του εμφανίζονται παντού, σε κινητά, τηλεοράσεις, στάσεις λεωφορείων,site. Βέβαια, δεν μπορούμε να μη λάβουμε υπόψη τουλάχιστον στην περίπτωση της Ελλάδας, ότι οι χαμηλοί μισθοί του συνόλου των πολιτών αναπόφευκτα οδηγούν σε πιο οικονομικές αγορές. Γι’ αυτό δεν μπορούμε να αποδώσουμε ευθύνες μόνο στις fast fashion αλυσίδες ένδυσης, διότι υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που οδηγούν τον σύγχρονο άνθρωπο να ψωνίζει από αυτές.
Fast fashion και παιδική εργασία
Και ερχόμαστε στο πιο βασικό και πολυσυζητημένο χαρακτηριστικό της βιομηχανίας της μόδας, στην παιδική εκμετάλλευση. Τα παιδιά στις Ασιατικές χώρες εγκαταλείπουν το σχολείο από μικρή ηλικία και εργάζονται υπό δυσβάσταχτες συνθήκες, που στην Ευρώπη ούτε οι ενήλικες θα μπορούσαν να ανεχτούν. Γι΄αυτό προτιμούν την παιδική εργασία οι ιθύνοντες της βιομηχανίας αυτής! Τα παιδιά είναι ιδανικά, διότι δεν έχουν το θάρρος να παραπονεθούν.
Στις Ασιατικές χώρες (Αφρική, Ινδία, Μπαγκλαντές) βρίσκεται το 90% της παιδικής εργασίας παγκοσμίως. Το 12% αφορά ηλικίες κάτω των 5 ετών. Γιατί όμως εξαναγκάζονται τα παιδιά να εργαστούν; Λόγω της εξαθλιωτικής φτώχειας! Εργάζονται για να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα και να επιβιώσουν. Δεν υπάρχει κάποια ποιότητα στις ζωές τους, ζουν σε έναν φαύλο κύκλο φτώχειας, δυστυχίας και εκμετάλλευσης.
Fast fashion και φυσικό περιβάλλον
Στα πλαίσια των εξαντλητικών συνθηκών εργασίας και της κερδοθηρικής λογικής του homo economicus, η χρήση τεχνολογικών μέσων και υλικών φιλικών προς το περιβάλλον προφανώς δεν υφίσταται. Στην παραγωγική διαδικασία παράγονται τεράστιες ποσότητες ρούχων και παπουτσιών τα οποία αν δεν πουληθούν καταστρέφονται. Στο τέλος κάθε σεζόν τα απούλητα ρούχα πετιούνται και καταστρέφονται στις χωματερές χωρίς να είναι βιοδιασπώμενα.
Η υπερπαραγωγή αυτή δεν μπορεί να έχει θετικές προς το περιβάλλον προεκτάσεις παρά μόνο ζημιοφόρες συνέπειες. Γι΄αυτό συχνά αποκαλούν «βρώμικη» τη βιομηχανία της μόδας. Αναφορικά με την περιβαλλοντική καταστροφή η πετρελαϊκή βιομηχανία και τα fast fashion την εντείνουν διαρκώς.
Fast fashion και εργατικά ατυχήματα
Μετά από όσα αναφέραμε, την παιδική εργασία και τη μόλυνση του περιβάλλοντος, δεν μπορούν να λείπουν τα εργατικά ατυχήματα!
Δεν υπάρχει ασφάλεια στους εργασιακούς χώρους (τουλάχιστον σε πολλούς) με συνέπεια τα ατυχήματα στη διάρκεια της εργασίας και όχι μόνο. Πάμε να δούμε ένα-δύο παραδείγματα για να καταλάβετε τι εννοώ…
Το 2013 κατέρρευσε το Sweatshop Rana Plaza με δεκάδες άτομα προσωπικό μέσα.
Ήταν ένα πολυόροφο κτίριο με βαριά μηχανήματα στα πλαίσια του οποίου το προσωπικό εξαναγκάστηκε να δουλέψει παρά τον κίνδυνο, με την απειλή της απόλυσης. Το αποτέλεσμα ήταν οι τραυματισμοί σημαντικού αριθμού του εργατικού δυναμικού και δυστυχώς οι θάνατοι. Επίσης, 73 εκατομμύρια από τα παιδιά που εργάζονται είναι κάτω των δέκα ετών και ετησίως τουλάχιστον 22 χιλιάδες από αυτά σκοτώνονται σε εργατικά ατυχήματα.
Οι fast fashion αλυσίδες δίνουν έμφαση στο τελικό προϊόν παρά στη διαδικασία που προηγείται. Ενισχύουν την εργασία που ξεπερνά το οκτάωρο και φτάνει ή και ξεπερνάει τις 15+ ώρες. Δεν πληρώνονται οι υπερωρίες, ενώ οι υπάλληλοι υφίστανται σωματική και ψυχολογική κακοποίηση. Στην περίπτωση των γυναικών δεν είναι λίγα τα θύματα της σεξουαλικής παρενόχλησης.
Γι΄αυτό επιλέγονται οι Ασιατικές χώρες, διότι χαρακτηρίζονται από ελαστικούς νόμους που αγνοούν τις προαναφερθείσες συνθήκες, ενώ η παραγωγή και το εργατικό δυναμικό είναι φθηνά.
Ηλεκτρονικά καταστήματα Fast fashion και social media
Σήμερα είναι γνωστές πολλές αλυσίδες fast fashion μέσω του διαδικτύου, παραδείγματος χάρη shein, amazon, asos. Κατόρθωσαν με το σωστό marketing και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης instagram, facebook, tiktok, youtube να εξαπλωθούν, γνωρίζοντας μεγάλη αναγνωρισιμότητα. Το shein ιδιαίτερα, ξεπερνάει τα άλλα site, ενώ σε 50 χώρες έγινε η κορυφαία εφαρμογή ηλεκτρονικών αγορών.
Σε αυτό συνέβαλε πολύ η καραντίνα και η παγκοσμιοποίηση που ολοένα εξαπλώνεται. Πάμε να το εξηγήσουμε αυτό.. Στη διάρκεια της καραντίνας ο κόσμος διέθετε άπλετο ελεύθερο χρόνο και ως συνέπεια τα eshop και τα social media πήραν φωτιά. Από την απλή βόλτα στα μαγαζιά με τα δοκιμαστήρια ρούχων, την αναμονή στα ταμεία που μας παίδευε πολλές φορές περάσαμε σε ένα απλό add to card. Μας παρέχεται και η δυνατότητα wishlist (καταλόγου επιθυμιών προϊόντων), ώστε αν δεν έχουμε σε παρούσα φάση τη δυνατότητα αγορών, να αγοράσουμε τα προϊόντα που μας αρέσουν όποτε επιθυμούμε. Έτσι, διευκολυνθήκαμε στα ψώνια μας και ό,τι κάνουμε γίνεται πλέον από την άνεση του σπιτιού μας.
Η καραντίνα εισήγαγε έτσι, τις διαδικτυακές αγορές τότε λόγω ανάγκης και πλέον λόγω συνήθειας και άνεσης. Η παγκοσμιοποίηση από την άλλη συνέβαλε και αυτή με τη σειρά της τόσο στο fast fashion όσο και στο online shopping. Άλλαξαν οι ανάγκες μας και οι συνήθειες του πληθυσμού παγκοσμίως με αποτέλεσμα την ομογενοποίηση και άρα, τη μαζική παραγωγή αγαθών για τις μαζικές παγκόσμιες ανάγκες. Φυσικά, οι ανάγκες μας στην πλειοψηφία τους είναι πλασματικές παρά βιοτικές. Η μόδα αλλάζει διαρκώς και ξεπροβάλλουν συνέχεια νέες τάσεις. Άρα, έχουμε διαρκώς «ανάγκη» κάτι καινούριο (πλασματική ανάγκη).
Τα social media επηρεάζουν άμεσα κάθε κίνηση του αγοραστικού κοινού. Το TikTok κατά 71% επηρεάζει τις αγορές μας μέσω των διαφημίσεων και των συνεργασιών με γνωστούς Tiktokers και influencers.
Καταλαβαίνουμε έτσι, ότι οι βιομηχανίες μόδας απομυζούν τεράστια ποσά και σε αυτό βοηθούν οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Επιπλέον, με την παιδική εκμετάλλευση, την καταπάτηση των δικαιωμάτων του εργατικού δυναμικού, την υπερπαραγωγή και τη μη βελτίωση των υποδομών εργασίας κερδίζονται εκατομμύρια προς όφελος των ιδιοκτητών.
Δεν μπορούμε βέβαια, να ασκούμε κριτική σε όσους επιθυμούν να ψωνίζουν από fast fashion. Άλλωστε, η πλειονότητα του κόσμου το κάνει για οικονομικούς κυρίως λόγους, καθώς τα μεγάλα brands θέλουν και μεγάλα πορτοφόλια. Όμως, σκέψου είναι προτιμότερο να αγοράσεις ένα ρούχο που στο πρώτο κιόλας πλύσιμο θα φθαρεί ή ένα ρούχο πιο ακριβό με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής;
It’s up to you! Τα fast fashion ακυρώνουν την οικολογική χροιά της ένδυσης και την ποιότητα. Καλό δεν είναι να εγκαινιάσουμε το «buy now, wear forever» ;