Γράφει η Σίσσυ Πολιτοπούλου Ενεργειακή Πολιτική

Ο τομέας της ενέργειας αποτελεί κρίσιμο παράγοντα της οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς η εύκολη και απρόσκοπτη ροή των ενεργειακών πόρων στα κράτη είναι αναγκαία, όχι μόνο για την ευδοκίμησή τους, αλλά και για την εσωτερική και πολιτική τους σταθερότητα. Κατά την τελευταία δεκαετία, η οικοδόμηση της ενεργειακής πολιτικής επιδιώχθηκε κυρίως στο πλαίσιο της ανησυχίας των κρατών – μελών για τη συνεχώς αυξανόμενη εξάρτηση της Ε.Ε. από τις εισαγωγές ενέργειας, την αύξηση των τιμών του πετρελαίου μεταξύ των ετών 2002-2010, αλλά και τη διεύρυνση της Ένωσης με κράτη – μέλη που προέρχονται από την πρώην Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, τα οποία ως επί το πλείστον είναι ενεργειακά εξαρτημένα από τη Ρωσία.

Ταυτόχρονα, παράμετροι που ώθησαν την Ε.Ε. σε ανάληψη πρωτοβουλιών ενίσχυσης του υπερεθνικού χαρακτήρα της ενεργειακής πολιτικής υπήρξαν και οι διαταραχές του εφοδιασμού με φυσικό αέριο, κατά τις ρωσο-ουκρανικές κρίσεις του 2006 και 2009.

Με την κλιμάκωση των σχέσεων Ρωσίας – Ουκρανίας μετά τις 24 Φεβρουαρίου, το ζήτημα μας προβληματίζει περισσότερο από ποτέ, καθώς η εν λόγω κρίση ανέδειξε την ανεπάρκεια των μηχανισμών αντιμετώπισης κρίσεων ενεργειακού εφοδιασμού και οδήγησαν στην επανεξέταση των κύριων αξόνων της ενωσιακής ενεργειακής στρατηγικής, δίνοντας παράλληλα μια ευκαιρία στην Ευρώπη να αναθεωρήσει προς μια νέα κοινή ενεργειακή πολιτική.

Πως απειλείται η ενεργειακή ακεραιότητα της ένωσης; Ενεργειακή Πολιτική

Η ενεργειακή πολιτική της Ε.Ε. βασίζεται πάνω στην ασφάλεια του εφοδιασμού, την βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα, άξονες οι οποίοι βρίσκονται υπό το πρίσμα δύο βασικών προκλήσεων: την υψηλή εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας και την ισχυρή εξάρτηση από έναν εξωτερικό προμηθευτή. Ενεργειακή Πολιτική

Συγκεκριμένα, ο βαθμός εξάρτησης από τις εισαγωγές ενεργειακών πόρων έχει αυξηθεί την τελευταία δεκαετία, καθώς η Ε.Ε. εισάγει πλέον το 53,2% της ενέργειας που καταναλώνει. Σήμερα, η Ε.Ε. βρίσκεται αντιμέτωπη με την αύξηση στους δείκτες της ζήτησης και της εγχώριας κατανάλωσης ενέργειας, την απουσία πολιτικής συνοχής ανάμεσα στα κράτη – μέλη και την ανησυχία τόσο για τους δείκτες της περιβαλλοντικής μόλυνσης, όσο και για τις διακυμάνσεις των τιμών ενέργειας.

Η ύφεση που χαρακτηρίζει τον τομέα της πρωτογενούς παραγωγής λιθάνθρακα, λιγνίτη, αργού πετρελαίου, φυσικού αερίου οδήγησε στην ολοένα και μεγαλύτερη εξάρτηση της Ε.Ε. από τις εισαγωγές πρωτογενούς ενέργειας, προκειμένου να ικανοποιηθεί η ζήτηση, αν και αυτή η κατάσταση σταθεροποιήθηκε στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης. Οι μεγαλύτεροι καθαροί εισαγωγείς πρωτογενούς ενέργειας είναι κυρίως τα πιο πυκνοκατοικημένα κράτη μέλη της Ε.Ε. Ενεργειακή Πολιτική Ενεργειακή Πολιτική

Είναι εύλογο να τονίσουμε ότι, το βασικότερο ζήτημα σχετικα με την ασφάλεια και την ακεραιότητα του εφοδιασμού ενέργειας, είναι η σχεδόν εξολοκλήρου εξάρτηση από έναν μοναδικό προμηθευτή, την Ρωσία. Τα τελευταία χρόνια έχει διατηρήσει τη θέση της ως ο κύριος προμηθευτής πετρελαίου, φυσικού αερίου αλλά και στερεών καυσίμων της Ένωσης.

Η Ρωσία βρίσκεται σε θέση ισχύος, ιδίως εις βάρος των κρατών που εξαρτώνται σχεδόν αποκλειστικά από το ρωσικό αέριο και συνεπώς είναι περισσότερο επιρρεπή στις διαταραχές του ενεργειακού εφοδιασμού. Οι ρωσο-ουκρανικές κρίσεις του φυσικού αερίου το 2006 και το 2009, αλλά ακόμη περισσότερο οι πρόσφατες διακοπές στην τροφοδοσία, μετά την ρήξη των σχέσεων τους, μαρτυρούν ότι η πολιτικοποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού μπορεί να οδηγήσει στην αναστολή της ομαλής ροής ενεργειακών πόρων.

Παρά τις προσπάθειες της Ε.Ε. για μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία, η τελευταία αντιδρά συνάπτοντας τις αναγκαίες διμερείς συμφωνίες που θα εξασφαλίζουν την παράκαμψη των «προβληματικών» περιοχών και την ενίσχυση της δεσπόζουσας θέσης της στην ευρωπαϊκή αγορά.