Γράφει η Νικολέτα Κανέλλου παροντισμό

Κόσμος, κίνηση, ουρές από ανθρώπους και από αμάξια, ένα αχανές σμήνος ανθρώπων που αναμένουν την έξοδό τους από την «γκρίζα» πόλη της Αθήνας. Αν μη τι άλλο, και αυτό το καλοκαίρι, τέτοιες εικόνες σφοδρής κίνησης σε λιμάνια και αεροδρόμια, μετατράπηκαν σε ένα συνηθισμένο, καθημερινό και βαρετό πλέον θέαμα για τους όσους παρακολουθούσαν τις καθημερινές ειδήσεις. 

Η κίνηση λοιπόν, αυτή η γοργή και συνεχής κινητικότητα των ανθρώπων μέσα και έξω από τα όρια των πόλεων όπου κατοικούν, δείχνει πως η ανθρώπινη συνείδηση και η καθημερινότητα έχουν επανέλθει στα φυσιολογικά, σύμφωνα με την προ-πανδημική περίοδο, δεδομένα. Αυτή η πυρετική και αδιάκοπη κίνηση δείχνει μία περίεργη καθησύχαση αναφορικά με την αντιμετώπιση ορισμένων  επικρατούντων προβλημάτων από την πλευρά της κοινωνίας.

Η ενεργειακή κρίση, η τερατώδης ακρίβεια και αύξηση τιμών σε όλα τα αγαθά, δυστυχώς και στα πιο αναγκαία και επιτακτικά, μαζί με το γεγονός ενός γενικευμένου πολέμου με αόριστες και μεγαλεπήβολες προσδοκίες, από τον οραματιστή και πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, είναι κάποια από τα σύγχρονα δρώμενα για τα οποία η ανθρώπινη συνείδηση και συμπεριφορά θα έπρεπε να παρουσιάζονται λίγο ανήσυχες, ευαισθητοποιημένες, ή τουλάχιστον λίγο τρομοκρατημένες ή αβέβαιες. Η καθολική και γενικευμένη συμπεριφορά των κοινωνιών σήμερα όμως, επιδεικτικά διαψεύδει κάθε μορφή προσδοκίας που την θέλουν αφυπνισμένη, ενεργή και μαχόμενη για ένα ευνοϊκότερο και ασφαλέστερο μέλλον.

Την ίδια στιγμή, οι σύγχρονες κοινωνίες δείχνουν να ακροβατούν σταθερά στον άξονα ενός ατέρμονος παροντισμού, σαν κάθε άλλος χρονικός ορίζοντας να έχει εκλείψει από το χρονικό πεδίο.

Τί σημαίνει όμως αυτό; Αυτό σημαίνει πως η ανθρωπότητα παραμένει ίδια, αμετάβλητη, δίχως να προσαρμόζεται, ή έστω να προσπαθεί να προσαρμοστεί, στις νέες συνθήκες. Πρόκειται για έναν παράλογο φαύλο κύκλο, όπου κάθε έννοια της προόδου και της εξέλιξης έχει παραδοθεί στο βωμό της ικανοποίησης που προκύπτει από την εκμετάλλευση του παρόντος. Κάπου εδώ σαν κοινωνία πρέπει να συνθηκολογήσουμε και να αποδεχθούμε πως δεν φαίνεται να βγαίνει κάποιο δίδαγμα από τις κρίσεις που βιώνουμε, οι οποίες σήμερα ανταγωνίζονται για να κατακτήσουν την δεσπόζουσα θέση στο κεφάλαιο των προβλημάτων της σύγχρονης ιστορίας. 

Η κοινωνία λοιπόν παραμένει η ίδια, όπως και πριν, κρατά αγέρωχη, σαν τίποτε να μην κλόνισε το απόρθητο λογισμικό και το ρυθμιστικό της πλαίσιο, ενώ τα μέλη της, οι άνθρωποι, ακόμα διεκδικούν το δικαίωμά τους στο παρόν. Έτσι, υπάρχει μόνο το παρόν, για αυτό και κάθε συμβουλή ή αποτροπή των διεθνών οργανισμών ή των διάφορων κινημάτων, που στοχεύουν σε έναν υγιέστερο πλανήτη, ένα περιβάλλον απαλλαγμένο από ρύπους, ή η κοινοποίηση στοιχειωδών διαδικασιών μέριμνας για τις δασικές περιοχές, με σκοπό την αποφυγή πυρκαγιών με ανεξέλεγκτη διάρκεια, πέφτουν σε έναν τοίχο άρνησης και απάθειας.

Και κάπως έτσι όλες οι μελέτες και οι φιλοσοφίες για τήρηση των αποστάσεων, το βάρος της ατομικής ευθύνης και της συνετής χρήσης των πόρων, δεν φαίνονται να είναι αρκετά δραστικές και σημαντικές ώστε να διαπεράσουν την κουρτίνα της επιφάνειας και να εισχωρήσουν στην σφαίρα της πραγματικότητας και της ουσίας. 

Το μέλλον και το παρελθόν έχουν παραμεριστεί από τον ορίζοντα της ανθρώπινης συνθήκης, με το παρόν να διεκδικεί την ηγεσία. Μέλλον και παρελθόν παρουσιάζονται ασήμαντα, είτε εμφανίζονται με το πρόσημο ελπιδοφόρων ή σωτήριων τεχνικών, είτε ως προβλήματα και λάθη προηγούμενων αποφάσεων.  Δεν είναι λοιπόν ανεξήγητο, γιατί κάθε προειδοποίηση ηχεί σαν κάτι απλό και συνηθισμένο, που στα επόμενα λεπτά θα έχει ξεχαστεί. Σαν ιστορίες και φλυαρίες που αφορούν κάποιο άλλο πρόσωπο, μακρινό και σχεδόν άγνωστο σε εμάς, όλες οι προτάσεις με μελλοντική χροιά αποθηκεύονται κατ’ ευθείαν στο ράφι των ασήμαντων πληροφορίων, που καμία θέση δεν έχουν στο παρόν και το ατελείωτο φάσμα του.

Συνεπώς, σύμφωνα με τον επικρατών παροντισμό, κανένα νόημα δεν μπορεί να προκύψει από το παρελθόν ή το μέλλον. Και όπως έχει οριστεί από τον Φρανσουά Αρτόγκ, έναν από τους διαπρεπέστερους Γάλλους ιστορικούς, μετά το 1989, και την τελευταία γεωπολιτική αλλαγή του παγκόσμιου χάρτη και των συνόρων του, η Ευρώπη άρχισε να βιώνει ένα “κλείσιμο” του μέλλοντος και μία διεύρυνση του παρόντος.

Το να βλέπει κανείς μπροστά και να στοχάζεται έγινε όλο και πιο δύσκολο. Έτσι, η προοπτική εξαφανίστηκε από την ατζέντα. Άλλωστε, είναι μονάχα επόμενο να κατανοήσουμε πως δίχως την κριτική του παρελθόντος και τον προορισμό ενός μελλοντικού στόχου, δύο βασικοί άξονες ταυτόσημοι της ανέλιξης, της προόδου και της ζωής απουσιάζουν από τον καμβά των εμπειριών και της εξέλιξης μίας ανθρώπινης ύπαρξης. Μόνο η αξιοποίηση του παρόντος και η μανιώδης απογύμνωσή του για την ευχαρίστησή μας, δεν είναι παρά μία ατελείωτη στασιμότητα, δίχως προορισμό, στόχους και όνειρα.

Βιβλιογραφικές Αναφορές:

Hartog, F. (2012) Καθεστώτα Ιστορικότητας: Παροντισμός και εμπειρίες του χρόνου. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.

Οι εικόνες ανακτήθηκαν από: unsplash.com

Διαβάστε Περισσότερα: παροντισμό παροντισμό παροντισμό παροντισμό παροντισμό παροντισμό