Γράφει ο Νίκος Πάστρας Ελλάδα και προεδρική δημοκρατία

Η Ελλάδα αποτελεί κοιτίδα του κοινοβουλευτισμού και αυτό -συνταγματικά- δεν αλλάζει.

Ωστόσο, οι υποθέσεις με επίκεντρο την ομορφιά της δημοκρατίας, ποτέ δεν είναι βαρετές!.Μας είναι δύσκολο να φανταστούμε την Ελλάδα χωρίς τις αρχές του κοινοβουλευτισμού.

Ανέκαθεν οι Έλληνες, από τη συμμετοχή στην εκκλησία του Δήμου και το σύνταγμα του 1844, μέχρι και την πρώτη αβασίλευτη δημοκρατία 80 χρόνια αργότερα (η οποία αν και βραχύβια απεδείχθη κομβική), διακατέχονταν έντονα από την επιθυμία ενασχόλησης με τα κοινά, εισόδου στο<<ναό της δημοκρατίας>> και αστραπιαίας και -πολλές φορές απερίσκεπτης- αντίδρασης στην κυβερνητική πολιτική.

H δημοκρατία, με την οποία, όπως έλεγε ο Ράσελ, διαλέγουμε σε ποιον θα ρίξουμε το φταίξιμο, δεν έχει μονάχα μια μορφή. Άραγε, πώς θα ήταν η Ελλάδα, χωρίς το ίδιον του κοινοβουλευτισμού;

Το δημοκρατικό πολίτευμα, δεν είναι μονοδιάστατο. Οι κύριοι τύποι που προκύπτουν είναι ο κοινοβουλευτικός, με παράδειγμα τη χώρα μας, ο προεδρικός , με παράδειγμα τις ΗΠΑ και ο ημι-προεδρικός με παράδειγμα τη Γαλλία. Η κατεξοχήν διαφορά μεταξύ των τριών, έγκειται στη σχέση εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας.

Στην Ελλάδα, οι δύο εξουσίες χαρακτηρίζονται από μια οργανική σχέση, καθώς, εκ φύσεως, η μία εξαρτάται από την άλλη. Η κυβέρνηση, δηλαδή ο κύριος φορέας άσκησης της εκτελεστικής εξουσίας, προκύπτει από το νομοθετικό σώμα , δηλαδή το κοινοβούλιο. Με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή τον μονάρχη (κατά τα Βρετανικά πρότυπα) να έχει συμβολικό ρόλο αρχηγού κράτους, ο ουσιαστικός <<καθοδηγητής>> της χώρας είναι ο πρωθυπουργός. Στα προεδρικά και ημι-προεδρικά συστήματα διακυβέρνησης, οι συνθήκες εξουσίας είναι τελείως διαφορετικές, με τα τελευταία να παρουσιάζουν προσφάτως τάσεις <<προεδρικοποίησης>>,αν αναλογιστούμε την περίπτωση της Ρωσίας.

Στην περίπτωση των προεδρικών συστημάτων, διεξάγονται διπλές εκλογές, με τον επικεφαλής του κράτους, δηλαδή τον πρόεδρο, να είναι το μοναδικό αιρετό μέλος της κυβέρνησης και να εκλέγεται στις πρώτες εκλογές. Εν συνεχεία, το νομοθετικό σώμα εκλέγεται στις δεύτερες εκλογές. Παρά το γεγονός ότι είθισται η πλειοψηφία των μελών του νομοθετικού σώματος να είναι προσφιλής προς τον πρόεδρο, αυτή δεν είναι αναγκαία -τυπικά τουλάχιστον- για την άσκηση των προεδρικών καθηκόντων. Στα ημι-προεδρικά συστήματα υπάρχει και πρωθυπουργός, ο οποίος διορίζεται από τον πρόεδρο.

Η ελληνική πολιτική πραγματικότητα ήταν ανέκαθεν ανατρεπτική και ως εκ τούτου ασταθής. Μέχρι την καθιέρωση της αρχής της δεδηλωμένης το 1875, οι κυβερνήσεις διαδέχονταν η μία την άλλη ανά διαστήματα μικρότερα των έξι μηνών, σύμφωνα με τις προτιμήσεις του βασιλιά. Μπορεί τότε ο Χαρίλαος Τρικούπης να έβαλε ένα πολύ σημαντικό λιθαράκι στην αντιμετώπιση της πολιτικής αυθαιρεσίας, όμως η κυβερνητική αστάθεια, χωρίς πλέον την εξουσία του βασιλιά, γίνεται αντιληπτή, σε αισθητά μικρότερο βαθμό, και σήμερα. Σε μια χώρα, στης οποίας το πολίτευμα η ύπαρξη αυτοδυναμίας είναι πλέον δύσκολη και η κυβέρνηση συνδέεται άρρηκτα με το νομοθετικό σώμα, η ύπαρξη σταθερής κυβέρνησης αποτελεί ένα σχεδόν επίπονο εγχείρημα.

Ειδικότερα στην Ελλάδα, όπου οι δημοσιονομικές και εξωτερικές εξελίξεις διαδέχονται ταχύτατα η μια την άλλη, μια προεδρική δημοκρατία, η οποία παρέχει σταθερές κυβερνήσεις, εφόσον αυτές δεν εξαρτώνται από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, δύσκολα μπορεί να επιβιώσει. Η συμμετοχή των Ελλήνων πολιτών στην πολιτική ζωή είναι έντονη, βίαιη και αντιδραστική, με αποτέλεσμα να υπάρχει μειωμένη εμπιστοσύνη στους κυβερνώντες, κάτι που καθιστά ανέφικτη μια ενδεχόμενη ελληνική προεδρική δημοκρατία. Παράλληλα, ο συνδυασμός των ρευστών πολιτικών εξελίξεων και της διακαούς επιθυμίας κάθε αντιπολίτευσης για άμεση κήρυξη πρόωρων εκλογών, δε δύναται να συμβαδίσει με ένα πολίτευμα που εγγυάται την κυβερνητική σταθερότητα.

Ελλάδα και προεδρική δημοκρατία: ένας ανέφικτος συνδυασμός.

Όσα μας προκάλεσαν αηδία τις τελευταίες ημέρες

Οι ευαίσθητοι και ψυχοπονιάρηδες αλληλέγγυοι με το καταγγελτικό ύφος τώρα κρύβονται πίσω από λέξεις που τις έχουν κάνει σημαία της εμετικής τους ουδετερότητας.