Γράφει η Κυριακή Στεργιάδου
Δεν μπορεί να μην έχεις ακούσει τα γνωστά ευφυολογήματα για τις ξανθιές, που τις παρουσιάζουν εντελώς αφελείς. Τα ανέκδοτα αυτά πέρα από την ψευδή εικόνα που δημιουργούν για τις ξανθές κοπέλες, αναπαράγουν στερεότυπα, που βασίζονται στις δεισιδαιμονίες του παρελθόντος και πρέπει οπωσδήποτε να ξεπεραστούν!
«Ξανθιά είσαι;» είναι μία γνωστή ατάκα που σίγουρα έχουμε ακούσει ή χρησιμοποιήσει όλοι! Ναι, και εμείς αναπαράγουμε τα στερεότυπα με όσα λέμε και κάνουμε… Παίζει ρόλο τελικά το χρώμα των μαλλιών στην εξυπνάδα; Προφανώς όχι, αλλά έχουμε γενικεύσει μία-δύο ιστορίες και θεωρούμε ότι όλες οι γυναίκες με ανοιχτά μαλλιά δεν χρησιμοποιούν την ευφυία τους παρά μόνο την εμφάνισή τους.
Αυτό είναι το στερεότυπο για τις ξανθιές, που τις θέλει ελαφρόμυαλες και συγχρόνως ασύγκριτα όμορφες. Το ξανθό χρώμα μαλλιών υποδηλώνει την έλλειψη ευμελανίνης, αλλά η γενική ανυπόστατη πεποίθηση υποστηρίζει και την έλλειψη νοημοσύνης (#not). Σε όλες τις σειρές του Hollywood κυρίως, βλέπουμε να προωθείται η ξανθιά πρωταγωνίστρια, η οποία σκέφτεται τα χρήματα και αναζητά συνεχώς την προσοχή από τους άλλους.
Είναι γνωστή για την σέξυ, αέρινη και μυστηριώδη εμφάνισή της αλλά όχι για το μυαλό της… Δυστυχώς, η εικόνα αυτή αναπαράγεται κατ’ επανάληψη από τη showbiz, αν και καιρός είναι να καταρριφθεί αυτή η ιδέα.
Τις δεκαετίες 1930-1940 άρχισε ο βομβαρδισμός από αυτές τις εικόνες με τις πανέμορφες και «ανόητες» ξανθιές γυναίκες μέσα από ταινίες της εποχής. Η Marilyn Monroe με τον χαρακτήρα της Lorelei ήταν η πρώτη εικόνα της χαζής και επιφανειακής ξανθιάς γυναίκας, με αυτή να συμβάλλει στο γνωστό μύθο. Δεν πρέπει όμως, να ξεχνάμε ότι τα στερεότυπα δεν είναι τίποτα άλλο από γενικεύσεις και απλοποιημένες αντιλήψεις, που διαιωνίζονται και δημιουργούν εσφαλμένα πρότυπα (ταξικά, θρησκευτικά, φυλετικά, έμφυλα κλπ).
Έτσι, με τη συνεχή μετάδοση τέτοιων ιδεών έχουμε στην πλειοψηφία ως κοινωνία την πεποίθηση ότι οι ξανθιές δε χρειάζεται να χρησιμοποιούν τη νοημοσύνη τους, διότι κερδίζουν πολλά από την εμφάνισή τους και οτιδήποτε άλλο είναι περιττό.
Γνωστή είναι και η διαφήμιση της Lady Clairol για μία βαφή μαλλιών με τη φράση <<Είναι αλήθεια ότι οι ξανθιές διασκεδάζουν περισσότερο; Αφού έχω μία ζωή, ας την περάσω ξανθιά>>. Άρα, θεωρήθηκαν πιο πρόσχαρες και διασκεδαστικές σαν σύνολο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η ελκυστική πλευρά τους λειτούργησε σαν αντίβαρο στην νοημοσύνη και τη σοβαρότητά τους σε σχέση με τις μελαχρινές, οι οποίες θεωρήθηκαν πιο σοβαρές κι έξυπνες, γιατί το χρώμα των μαλλιών τους υπήρξε πιο συνηθισμένο.
Από που όμως, έγινε η αρχή για το στερεότυπο των ξανθών γυναικών;
Ακόμη και ο ρόλος της Marilyn Monroe και της διαφήμισης της Clairol άντλησαν την έμπνευσή τους από την ιστορία μίας εταίρας του 18ου αιώνα. Η Γαλλίδα εταίρα Rosalie Duthé σατιρίζεται στα θεατρικά έργα της εποχής και το 1775 στο “Les curiosités de la Foire”, γιατί σταματά αρκετά νωρίτερα πριν μιλήσει, με συνέπεια να της αποδίδεται ο χαρακτηρισμός της εξ’ ολοκλήρου χαζής κι ελαφρόμυαλης γυναίκας.
Υπήρξε ωστόσο, αρκετά ζητημένο θέμα των πορτρέτων της εποχής, μερικά από αυτά ήταν εντελώς γυμνά. Τώρα βέβαια, θα σκέφτεστε πώς γλύτωσαν οι ξανθοί άνδρες από όλη αυτή την ιστορία… Η αλήθεια είναι, ότι η σκέψη του <<ωραίου σέρφερ>> ή του <<χαζού jock>> περιτριγυρίζει τους ξανθούς, ακόμη κι αν δεν συμβαίνει τόσο έντονα όσο με τα στερεότυπα των γυναικών (αυτό ίσως, συμβαίνει γιατί το Hollywood δείχνει μία <<προτίμηση>> στους μελαχρινούς άνδρες).
«Χαζή ξανθιά» / «Έξυπνη-βαρετή καστανή» / «Φλογερή κοκκινομάλλα»
Αυτές οι ταμπέλες έχουν παγιωθεί και τείνουμε να τις θεωρούμε αληθείς, ενώ έχουν επιρροές από δεισιδαιμονίες και τη Βίβλο. Για παράδειγμα, οι κοκκινομάλλες μπορεί από τη μία να θεωρήθηκαν φλογερές, από την άλλη όμως, τις βάφτισαν εύθικτες, άγριες και περίεργες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι σε ζωγραφισμένες εικόνες του Ιούδα ο ίδιος απεικονίζεται με κόκκινα μαλλιά και μούσι, γεγονός που όξυνε τις αντιδράσεις. Επίσης, δεν ήταν λίγες οι γυναίκες με κόκκινα μαλλιά που θανατώθηκαν τον Μεσαίωνα, γιατί θεωρήθηκαν δαιμόνιες και μάγισσες.
Καιρός να καταρριφθούν τα στερεότυπα; Ρομπότ, τεχνητή νοημοσύνη, άνθρωποι που ταξιδεύουν στο διάστημα και συνεχής εξέλιξη αλλά οι μύθοι για τα μαλλιά ακλόνητοι! Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργούνται επιπτώσεις στα άτομα, που τους καλύπτουν οι αρνητικές ιδέες…
Όλα ξεκινάνε από τα πρώτα χρόνια με την κοινωνικοποίηση των παιδιών στο σχολείο και τον στιγματισμό λόγω της διαφορετικότητας. Αυτόματα τα παιδιά που ταιριάζουν πιο πολύ στα προβαλλόμενα πρότυπα γίνονται πιο δημοφιλή και δημιουργείται μία περιθωριοποίηση των υπολοίπων (το χρώμα των μαλλιών επηρεάζει αρκετά ιδίως αν είναι <<ασυνήθιστο>> και πιο σπάνιο).
Πέρα από το σχολείο και στον εργασιακό χώρο διαμορφώνονται στερεότυπα, τα οποία επηρεάζουν την επαγγελματική καριέρα αρκετών ατόμων. Επηρεάζουν τις προσλήψεις, τις προαγωγές και τις κοινωνικές επαφές. Ίσως ακούγεται υπερβολικό, αλλά τα στερεότυπα ρίζωσαν στις ζωές μας και τον τρόπο σκέψης μας με αποτέλεσμα να τα θεωρούμε πραγματικότητα και να πορευόμαστε ανάλογα.
Κατακλυζόμαστε από εικόνες που η ξανθιά κοπέλα είναι πάντα ευγενική και καλοσυνάτη, ενώ η μελαχρινή πάντα την φθονεί. Για παράδειγμα η Barbie σε όλες τις ταινίες είναι ξανθιά και πάντα βοηθάει, αγαπάει τους άλλους, είναι ελκυστική, ενώ η Rakel (που είναι μελαχρινή) την ζηλεύει και προσπαθεί συνεχώς να τη μειώσει. Σε όλα τα παραμύθια η καλή κι αθώα πριγκίπισσα είναι ξανθή, ενώ η διαβολική μάγισσα έχει μαύρα μαλλιά ή είναι πολύ μεγάλη ηλικιακά.
Όλα αυτά τα πρότυπα έχουν εσωτερικευθεί μέσα μας και τα θεωρούμε αυτονόητα χωρίς να προχωρήσουμε παρακάτω στη σκέψη μας για να κατανοήσουμε την ανακρίβειά τους.
Η εκδίκηση της ξανθιάς γυναίκας ήρθε για να μείνει! Ανέκδοτα και προσβολές πρέπει να γίνουν παρελθόν, διότι ο δείκτης νοημοσύνης δεν επηρεάζεται από το χρώμα μαλλιών και γενικότερα την εξωτερική μας εμφάνιση. Σκέψου και ενημερώσου πριν αρχίσεις τα λογοπαίγνια περί των ξανθών ανθρώπων, γιατί στη σημερινή εποχή δεν χωράνε περιθωριοποιήσεις και στιγματισμοί.
Καιρός να ξεπεραστούν τα στερεότυπα…δε νομίζεις;
