Γράφει η Ευαγγελία Μπουκουράκη
Από την αρχή της ναυσιπλοΐας στον ελλαδικό χώρο (περίπου το 10.000 π.Χ) μέχρι και τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά χρόνια σημειώνονται πολλά ναυάγια, τα οποία μας παρέχουν πληθώρα πληροφοριών για τον τρόπο ζωής, τις ανταλλαγές, τα λιμάνια κλπ.
Τα ναυάγια αποτελούν τις καλύτερες πηγές για να μπορέσουμε να χρονολογήσουμε και να συνδέσουμε ευρήματα που με μια πρώτη ματιά δεν έχουν καμία συνεκτικότητα. Κι αυτό γιατί τα ναυάγια είναι κλειστά σύνολα που συνέβησαν μια δεδομένη χρονική στιγμή και περιείχαν φορτίο που μπορούμε να το χρονολογήσουμε με κάποια ευκολία. Το φορτίο είναι εύκολα χρονολογήσιμο γιατί τις περισσότερες φορές περιέχει κεραμική συγκεκριμένης περιόδου ή και νομίσματα που μας παραπέμπουν σε συγκεκριμένη εποχή.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα βυζαντινά ναυάγια. Στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου τα πιο γνωστά από αυτά είναι: το ναυάγιο του Yassi Ada (7ος αιώνας), το ναυάγιο της Πελαγοννήσου- Αλοννήσου (12ος αιώνας) και το ναυάγιο του Καστελόριζου (11ος αιώνας).
Όλα τα προαναφερθέντα ναυάγια έχουν ένα κοινό στοιχείο αποτελούν την καλύτερη πηγή πληροφόρησης για την βυζαντινή κεραμική. Η βυζαντινή κεραμική είναι εν πολλοίς παραμελημένη τόσο από τους αρχαιολόγους όσο και από τον απλό κόσμο. Πως να μην είναι άλλωστε απ’ την στιγμή που στο μυαλό μας όταν ακούμε για κεραμική μας έρχεται ο μελανόμορφος και ερυθρόμορφος ρυθμός της αρχαίας Αθήνας;
Η κεραμική, όμως, δεν σταματάει σε αυτούς τους δύο ρυθμούς αλλά συνεχίζει να υπάρχει και να εξελίσσεται μέχρι σήμερα. Και αυτό μας αποδεικνύουν και τα βυζαντινά ναυάγια. Μέσα από αυτά τα ναυάγια μας δόθηκε η ευκαιρία να κατατάξουμε χρονολογικά τους τύπους αγγείων, που βρέθηκαν στον βυθό της θάλασσας και να τους συνδέσουμε με τις ήδη γνωστές κατηγορίες.
Ας πάρουμε για παράδειγμα το ναυάγιο της Πελαγοννήσου- Αλοννήσου. Στον βυθό της θάλασσας βρέθηκαν πάνω από 1.000 αγγεία η πλειονότητα των οποίων ήταν αβαθή και βαθιά πιάτα με λεπτεγχάρακτη διακόσμηση. Ο τύπος αυτός της χάραξης δεν ήταν αυστηρά χρονολογημένος μέχρι την εύρεση του ναυαγίου, ώστε και χρονολογήθηκε στα μέσα του 12ου αιώνα. Το ίδιο συνέβη και στο ναυάγιο του Καστελόριζου, όπου βρέθηκε μεγάλη ποσότητα επιπεδόγλυφης κεραμικής.
Τα ναυάγια βέβαια μας πληροφορούν και για τους εμπορικούς δρόμους της εποχής και τα λιμάνια που υπήρχαν. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι τα περισσότερα πλοία απέπλεαν από και προς την Κωνσταντινούπολη μεταφέροντας τρόφιμα, πρώτες ύλες, προϊόντα πολυτελείας κλπ. Δεν γνωρίζουμε, όμως, τον ακριβή δρόμο που ακολουθούσαν. Ξεκινούσαν από ένα κεντρικό λιμάνι και έκαναν συχνές στάσεις σε άλλα μικρότερα; Κατευθύνονταν απευθείας στον τελικό του προορισμό; Κατά πάσα πιθανότητα οι στάσεις θα ήταν συχνές ειδικά αν στο πλοίο μεταφέρονταν προϊόντα ή αντικείμενα προς πώληση. Αν δεν υπήρχε μια κεντρική αγορά που θα συσσώρευε το πλήθος των αντικειμένων, τότε θα γινόντουσαν συχνές στάσεις στις τοπικές αγορές.
Να σημειωθεί εδώ ότι η πρώτη συστηματική ανασκαφή της ενάλιας ελληνικής αρχαιολογίας συνέβη το 1970 από τον αρχαιολόγο Χ. Κριτζά στο ναυάγιο της Πελαγοννήσου. Η έναρξη της ενάλιας αρχαιολογίας είχε ως κυρίαρχο σκοπό την αντιμετώπιση της αρχαιοκαπηλίας στις ελληνικές θάλασσες. Μέχρι εκείνη την εποχή η ανασκαφές γινόντουσαν με την βοήθεια δυτών ή ακόμη παλαιότερα από τους σφουγγαράδες.
Για όποιον μάλιστα ενδιαφέρεται για τα ναυάγια και του αρέσουν η καταδύσεις η Αλόννησος είναι η καλύτερη επιλογή, καθώς εκεί βρίσκεται το ναυάγιο της Περιστέρας, το οποίο αν και ανήκει στην κλασική εποχή είναι το πρώτο βυθισμένο ναυάγιο της χώρας που μπορεί κανείς να το επισκεφτεί. Μετέφερε αμφορείς κρασιού από την Χαλκιδική και την Σκόπελο με προορισμό την Αθήνα, όπου και θα χρησιμοποιούνταν σε κάποιο συμπόσιο ή σε κάποια διονυσιακή τελετή.
Για τα ναυάγια στον ελλαδικό χώρο θα μπορούσε κανείς να γράψει πολλά από την τεχνικές ανασκαφής μέχρι τα ακριβή ευρήματα και τα συστήματα χρονολόγησης. Όσοι ασχολούνται μάλιστα με την βυζαντινή κεραμική γνωρίζουν πόσο καθοριστική ήταν η σημασία της εύρεσης των ναυαγίων για να μπορέσουμε να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη άποψη για τα αγγεία της εποχής. Ο δρόμος για την μελέτη της βυζαντινής κεραμικής, όπως και της κλασικής είναι μακρύς και νέα ευρήματα έρχονται συνεχώς στο φως.
Ναυπηγεία Ελευσίνας Ναυπηγεία Ελευσίνας Ναυπηγεία Ελευσίνας
Οι απόψεις των αρθρογράφων δεν απηχούν την άποψη της συντακτικής ομάδας ούτε του Pnyka Org.
Διαβάστε περισσότερα: βυζαντινά κεραμική
Το Δίκαιο των Ενόπλων Συρράξεων αποτελεί κλάδο του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου και συντίθεται από ένα πλέγμα αρχών και κανόνων που οφείλουν να εφαρμόζονται κατά τη διάρκεια μιας ένοπλης σύγκρουσης.
Αστυνομική βία και μπαχαλάκηδες
Ατομική ευθύνη. Ίσως από τις σημαντικότερες αρχές που συγκροτούν και συντηρούν μία οργανωμένη κοινωνία
Σε κατάσταση πανικού βρίσκεται τις τελευταίες ώρες το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, μετά τις κατηγορίες που βαραίνουν την Ευρωβουλευτή του, Εύα Καϊλή. Ναυπηγεία Ελευσίνας Ναυπηγεία Ελευσίνας
Cancel culture: Aντίδραση του καναπέ ή επανάσταση;
Η αποδοκιμασία που εκφράζει ένα άτομο προς τις απόψεις και τις πράξεις ενός άλλου, δεν αποτελεί νέο φαινόμενο. Ναυπηγεία Ελευσίνας
Πως μας επηρεάζουν τα social media;
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πλέον, για τους περισσότερους ανθρώπους δεν αποτελούν απλώς ένα ξεχωριστό και αποκομμένο κομμάτι της ζωής τους αλλά ένα γενικότερο μέσο επικοινωνίας με τον έξω κόσμο.
Τρίζουν τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Οι πρώτες ενδείξεις κλυδωνισμού του ευρωπαϊκού οικοδομήματος θα έλεγε κανείς ότι άρχισαν να διαφαίνονται στην παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007-2009. Δεκέμβριος
