Γράφει η Κυριακή Στεργιάδου
Ο σχολικός εκφοβισμός στη σύγχρονη εποχή έχει γνωρίσει αυξητικές τάσεις και τείνει να παγιώνεται όλο και περισσότερο στην καθημερινότητα παιδιών και εφήβων. Το bullying εξελίχθηκε σε ένα σύνθετο φαινόμενο, το οποίο εμφανίζεται εκτός από τα σχολεία και σε χώρους εργασίας με αποτέλεσμα να συνδέεται με τα φαινόμενα του ρατσισμού και του κοινωνικού αποκλεισμού. Αποτελεί “βασανιστήριο” για τα νεαρά άτομα θύματα καθώς “βιάζει” τον ψυχισμό τους και την αυτοεκτίμησή τους.
Το bullying ξεκίνησε να μελετάται το 1978 και το 1984 στη Νορβηγία, έκτοτε μεταλασσόταν και ρίζωνε στη σύγχρονη κοινωνική σφαίρα. Εκδηλώνεται φυσικά και λεκτικά, είτε με χρήση σωματικής βίας είτε με απρεπή φρασεολογία από τους θύτες στα θύματα. Κατά τον Olweus, ο εκφοβισμός σηματοδοτεί “την κατ’επανάληψη και σε διάρκεια χρόνου έκθεση ενός παιδιού σε αρνητικές πράξεις από ένα ή περισσότερα άτομα” με συνέπεια την συναισθηματική ή σωματική βλάβη του παιδιού. Επιπλέον, ο εκφοβισμός προϋποθέτει ανισότητα δύναμης και αντοχής θύτη θύματος, παραδείγματος χάρη ένα μεγαλύτερο ηλικιακά ή μυϊκά παιδί ασκεί συνήθως πίεση σε κάποιο άλλο. Με τα κοινωνικά δίκτυα επίσης, εντείνεται η άσκηση bullying γνωστού και ως cyberbullying.
Τι απαιτείται σε αυτές τις περιπτώσεις;
Κατ’ αρχάς η έντονη παρατηρητικότητα των εκπαιδευτικών και των συμμαθητών των παιδιών που είναι θύματα και η δυνατότητα παρατήρησης των σημαδιών κακοποίησης (ουλές, σκισμένα ρούχα, εξαφανισμένα αντικείμενα των παιδιών, ξαφνική αλλαγή συμπεριφοράς κλπ.) Επίσης, κρίνεται αναγκαίο οι γονείς να επαγρυπνούν σε τέτοιου είδους καταστάσεις και να μυούν τα παιδιά στον τρόπο διαχείρισής τους, βάζοντας συγχρόνως και ορισμένα όρια στην τεχνολογία. Εκτός των άλλων, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ του “πειράγματος” σε παρέα φίλων και του bullying αν και η πλάκα όταν επαναλαμβάνεται και ξεπερνάει τα όρια εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε εκφοβισμό.
Στο bullying εμπλέκονται οι θύτες, τα θύματα, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς. Συγκεκριμένα, οι θύτες είναι παιδιά που προκαλούν σωματικό και συναισθηματικό πόνο έναντι συνομήλικων τους και αυτό επαναλαμβάνεται (δηλαδή ένας τυχαίος τσακωμός που συνέβη μία φορά δεν υποδηλώνει τον σχολικό εκφοβισμό). Τα θύματα δέχονται τον εκφοβισμό με συνέπεια την ψυχολογική και συναισθηματική τους κατάπτωση και ορισμένα παιδιά εξαιτίας της υπερβολικής κριτικής καταλήγουν στην αυτοκτονία.
Από την άλλη, δεν είναι λίγες οι φορές που οι εκπαιδευτικοί παρέμειναν απραγείς και θεατές σε περιστατικά βίας, ενώ θα έπρεπε να επέμβουν άμεσα για την λήξη του συμβάντος. Οι γονείς και το περιβάλλον ανατροφής των παιδιών επηρεάζουν το νέο παιδί και τη συμπεριφορά του. Συνήθως τα παιδιά, θύτες προέρχονται από προβληματικές οικογένειες και εκδηλώνουν με αυτόν τον τρόπο τα εσωτερικευμένα τους προβλήματα.
Περιστατικά που ενδεχομένως υποδηλώνουν τον σχολικό εκφοβισμό μπορούν να είναι η σωματική/λεκτική βία, η σεξουαλική παρενόχληση, ο κοινωνικός αποκλεισμός, οι απειλές/ εκβιασμοί, τα κλοπιμαία και καταστραμμένα αντικείμενα παιδιών, η διαδικτυακή κακοποίηση, η διάδοση ψευδών φημών για τα θύματα. Όλα τα παραπάνω επιδρούν σφόδρα στα παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό με καταστροφικές για την υγεία τους συνέπειες. Με έρευνα του Υπουργείου Παιδείας του 2015 σε 3.682 μαθητές της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και σε 31.602 της Δευτεροβάθμιας διαπιστώθηκε ότι το 65% υπήρξαν μάρτυρες bullying το 29% είχαν ασκήσει (έστω και ήπια) βία και το 10% είχε υπάρξει θύμα (έστω μία φορά). Επιπλέον, σε μελέτη του Harvard διαπιστώθηκε ότι ο εκφοβισμός αυξήθηκε στην περίοδο του εγκλεισμού κατά 30-40%.
Ποιοι είναι οι θύτες;
Επιστημονικές μελέτες αναφέρουν ότι υψηλότερες πιθανότητες για άσκηση βίας έχουν ίσως τα παιδιά φτωχών οικογενειών (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλα τα παιδιά από μη εύπορες οικογένειες είναι το ίδιο και δεν έχουν δυνατότητες ανέλιξης), τα παιδιά από περιβάλλον πολύ ελαστικό με ελλιπή έλεγχο και από οικογένειες με εγκληματικό παρελθόν. Απαιτείται ο συνδυασμός τριών παραγόντων για την εξέλιξη των παιδιών-θυτών και της τάσης τους να ασκούν βία.
Το bullying μπορεί να εκδηλωθεί στους σχολικούς χώρους, σε λεωφορεία, εξωσχολικές δραστηριότητες, σε πλατείες (μιλώντας για τον σχολικό εκφοβισμό, διαφορετικά εμφανίζεται και στο εργασιακό περιβάλλον). Αποτελεί βασανιστήριο, διότι ασκεί τόσο έντονη πίεση στα θύματα καθιστώντας το σχολείο εφιάλτη για αυτά τα παιδιά. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των παιδιών θυμάτων που αρνούνταν συστηματικά να πηγαίνουν σχολείο και να ανταποκρίνονται γενικότερα στις υποχρεώσεις τους εξαιτίας της συμπεριφοράς των θυτών. Ο εκφοβισμός επαναλαμβάνεται και εκδηλώνεται με απρόκλητο τρόπο. Στην ελληνική κοινωνία ακόμη ωριμάζει το ζήτημα του εκφοβισμού, διότι από μεγαλύτερες γενιές εκλαμβάνεται πιο σκληρά χωρίς την προαπαιτούμενη έμφαση που χρειάζεται.
Υπάρχουν μέτρα αντιμετώπισης;
Γίνονται προσπάθειες από το Υπουργείο Παιδείας για την εφαρμογή πρωτοκόλλου κανόνων με στόχο τη μύηση όλων των παιδιών από νωρίς στην αποφυγή άσκησης κακοποιητικής συμπεριφοράς και τη γνώση διαχείρισης αρνητικών ενεργειών. Το καλύτερο μέσο αντιμετώπισης έτσι, είναι η πρόληψη, η οποία δύναται να προλάβει τον εκφοβισμό δημιουργώντας ένα πιο φιλικό περιβάλλον. Γι’αυτό απαιτείται και η ενεργοποίηση εκπαιδευτικών και κηδεμόνων, οι οποίοι έχουν και τον πρώτο λόγο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών.
Καταλαβαίνουμε ότι ο σχολικός εκφοβισμός είναι πραγματικότητα και επεκτείνεται με αποτέλεσμα να γίνεται πιο πολύπλοκος. Έτσι, κρίνεται σημαντική η ενεργοποίηση όλης της μαθητικής κοινότητας σε τέτοια περιστατικά για την ταχύτερη εξυγίανση της κατάστασης ή έστω τον περιορισμό της.
Οι απόψεις των αρθρογράφων δεν απηχούν την άποψη της συντακτικής ομάδας ούτε του Pnyka Org.
Διαβάστε περισσότερα: Bullying
Το Δίκαιο των Ενόπλων Συρράξεων αποτελεί κλάδο του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου και συντίθεται από ένα πλέγμα αρχών και κανόνων που οφείλουν να εφαρμόζονται κατά τη διάρκεια μιας ένοπλης σύγκρουσης.
Αστυνομική βία και μπαχαλάκηδες
Ατομική ευθύνη. Ίσως από τις σημαντικότερες αρχές που συγκροτούν και συντηρούν μία οργανωμένη κοινωνία
Σε κατάσταση πανικού βρίσκεται τις τελευταίες ώρες το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, μετά τις κατηγορίες που βαραίνουν την Ευρωβουλευτή του, Εύα Καϊλή
Cancel culture: Aντίδραση του καναπέ ή επανάσταση;
Η αποδοκιμασία που εκφράζει ένα άτομο προς τις απόψεις και τις πράξεις ενός άλλου, δεν αποτελεί νέο φαινόμενο.
Πως μας επηρεάζουν τα social media;
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πλέον, για τους περισσότερους ανθρώπους δεν αποτελούν απλώς ένα ξεχωριστό και αποκομμένο κομμάτι της ζωής τους αλλά ένα γενικότερο μέσο επικοινωνίας με τον έξω κόσμο.
Τρίζουν τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Οι πρώτες ενδείξεις κλυδωνισμού του ευρωπαϊκού οικοδομήματος θα έλεγε κανείς ότι άρχισαν να διαφαίνονται στην παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007-2009. Δεκέμβριος
