Στις μέρες μας, η επιστήμη περιγράφει την αστρολογία ως ένα σύνολο παράλογων αντιλήψεων, ανορθολογικά δομημένα, γεγονός που δημιουργεί πονοκέφαλο μερικές φορές, με την ευκολία που έχουμε σήμερα στην πληροφορία και στην επιστήμη.

*Εννοώντας πάντα τη αστρολογία ως επιστήμη, καθώς οι περισσότεροι υποστηριχτές της, υπερασπίζονται την αστρολογία ως επιστήμη.

Τι είναι η Αστρονομία

Η Αστρονομία είναι η μελέτη και η παρατήρηση των ουράνιων σωμάτων, με βάση την επιστημονική μέθοδο (εξηγείτε παρακάτω), με σύγχρονα και διαρκώς εξελισσόμενά εργαλεία, για σκοπούς εξερεύνησης και καλύτερης κατανόησης του σύμπαντός μας.

Τι είναι η Αστρολογία

Η αστρολογία προέρχεται από την εποχή της αρχαίας Βαβυλώνας, αλλά πήρε την μορφή που την ξέρουμε σήμερα, κατά την εποχή του Πτολεμαίου. Τότε που ακόμα, η ανθρωπότητα πίστευε πως η Γη είναι το κέντρο του κόσμου, θεωρώντας ακόμα και τον Ήλιο μας ως πλανήτη. Σύμφωνα λοιπόν με την αστρολογία, οι κινήσεις των ουράνιων σωμάτων, μπορούν να επηρεάσουν τα επίγεια γεγονότα, καθώς και την καθημερινότητα μας.

Η επιστημονική μέθοδος

Η επιστημονική μέθοδος, είναι μία διαδικασία που ακολουθούν οι επιστήμονες, έτσι ώστε να μπορέσουν να καταλήξουν σε στέρεα συμπεράσματα και αξιόπιστη γνώση, για το εκάστοτε φαινόμενο που εξετάζεται. Αξίζει αν σημειωθεί, ότι η ίδια η επιστήμη, ελέγχει συνεχώς τον εαυτό της, είτε καταρρίπτοντας, είτε επιβεβαιώνοντας τα συμπεράσματα της.

Η επιστημονική μέθοδος, εφαρμόζεται και στους κλάδους της αστρονομίας, με γενικά βήματα να είναι τα εξής:

Παρατήρηση
Γίνεται αρχικά μια παρατήρηση και καταγραφή του εξεταστέου φαινομένου, συλλέγοντας διαθέσιμα δεδομένα.
Υπόθεση
Σύμφωνα με την παρατήρηση, σχηματίζονται διάφορες υποθέσεις, για τη λειτουργεία του φαινομένου, φτιάχνοντας στις περισσότερες φορές κάποιο μοντέλο/προσομοίωμα, όπου μπορούμε να δουλεύουμε πάνω σε αυτό. Πάντα επιλέγεται η υπόθεση που είναι πιο απλή και πιο ρεαλιστική (βλέπε Ξυράφι του Όκαμ)
Πείραμα
Εδώ ξεκινάει μια διαδικασία, όπου χρησιμοποιώντας την υπόθεση του προηγούμενου βήματος, μπορεί να προβλεφθεί η ύπαρξη άλλου φυσικού φαινομένου ή να εξαχθούν ποσοτικά αποτελέσματα για νέες παρατηρήσεις, επί του ίδιου φαινομένου.
Δεδομένα
Κατά τη διάρκεια του πειράματος, συλλέγονται πληροφορίες, και καταγράφονται ώστε να διαπιστωθεί, κατά πόσο η υπόθεση του βήματος 2 της επιστημονικής μεθόδου, είναι ρεαλιστικά και συνεπής. Υπάρχουν φυσικά και περιπτώσεις, όπου μέσω του 4ου βήματος, να αναθεωρηθεί η ίδια η υπόθεση, επαναλαμβάνοντας ξανά το 4ο βήμα.

Ουσιαστικά τα δύο τελευταία βήματα, του πειράματος και των δεδομένων, συνεχώς επαναλαμβάνονται, έως ότου ενισχυθεί αρκετά η υπόθεση, στα πλαίσια της ακρίβειας των παρατηρήσεων.

Επιπλέων, είναι σημαντικό σε κάθε διάταξη των βημάτων της επιστημονικής μεθόδου, να πληρούνται τα παρακάτω κριτήρια.

Ανεξαρτισία μεταξύ προσώπου και εξεταζόμενου αντικειμένου
Επαναληψιμότητα των πειραμάτων και επιβεβαίωση παρατηρήσεων (θα πρέπει το πείραμα να έχει πάντα το ίδιο αποτέλεσμα, σε όποιο εργαστήριο και αν πραγματοποιειθεί)
Τεκμηρίωση των ισχυρισμών βάσει άλλων επιστημονικών θεωριών
Επεξήγηση όλων των προηγούμενων παρατηρήσεων.

Με βάση λοιπόν αυτών που προηγήθηκαν, θα διαπιστωθεί, ότι σε κάθε βήμα, η αστρολογία δεν θα μπορούσε να ισχύει. Ας το δούμε λοιπόν λίγο πιο αναλυτικά, για κάθε βήμα της επιστημονικής μεθόδου.

Παρατήρηση

Η αστρολογία αριθμοί περίπου 6 πλανήτες, τον Ερμή, την Αφροδίτη, την Γη, τον Άρη, τον Δία και τον Κρόνο. Όσοι πλανήτες ήταν γνωστοί μέχρι το 1781. Για αυτούς τους πλανήτες, σύμφωνα με την αστρολογία, υπάρχουν γραφές για τα χαρακτηριστικά και τις επιδράσεις τους στην καθημερινότητα μας. Όμως από τότε έχουν ανακαλυφθεί καινούργιοι για εμάς πλανήτες, όπως ο Ουρανός, ο Ποσειδώνας, καθώς και νάνοι πλανήτες όπως ο Πλούτωνας, η Έρις, η Χαουμέα κ.α.

Σε αυτούς τους πλανήτες, όπου η αστρολογία δεν έχει “αρχαία” γραπτά για τα χαρακτηριστικά τους, τους απόδωσαν φαινόμενα, άμεσα σχετιζόμενα με την ονομασία τους. Όπως για τον Πλούτωνα, του δόθηκαν χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τον θάνατο, η τον Ουρανό που σχετίζεται με την ελευθερία. Κάτι το οποίο θα μπορούσε να διανοηθεί ο καθένας, εντελώς αυθαίρετα. Επομένως από την φύση του, η παρατήρηση αυτή των χαρακτηριστικών είναι λανθασμένη και άτοπη.

Κάτι ακόμα που μπορεί να οδηγήσει στην λανθασμένη παρατήρηση της αστρολογίας, είναι ότι δεν λαμβάνει υπόψη την τρίτη κίνηση που εκτελεί η Γη. Εκτός από την περιφορά γύρω από τον Ήλιο και γύρω από τον εαυτό της, ο ελαφριά ξαπλωμένος άξονας της Γης (κατά 23 μοίρες περίπου από την κατακόρυφο) περιστρέφεται δημιουργώντας έναν νοητό κώνο. Αυτή η μετάπτοση του άξονα της Γης, αλλάζει κατά περίπου 30 μοίρες, κάθε 2150 χρόνια. Με αυτό τον συνδυασμό, η Γη δεν θα μπορούσε ποτέ να βρίσκεται στο ίδιο σημείο.

Τέλος, όσο αναφορά το βήμα της παρατηρήσεως, η αστρολογία χρησιμοποείει το ξεπερασμένο πλέον Γεωκεντρικό μοντέλο, όπου θεωρεί ακόμα και τον ήλιο ως πλανήτη.

Με βάση το παραπάνω μοντέλο, ήταν δύσκολο να περιγραφούν φαινόμενα όπως οι λεγόμενες ανάδρομες κινήσεις και εκλείψεις.

Συγκεκριμένα για την ανάδρομη κίνηση, έχοντας στον μυαλό μας την πραγματικότητα, δηλαδή το Ηλιοκεντρικό μοντέλο, όπου η Γη είναι ο τρίτος ακτινικά πλανήτης από τον Ήλιο, και ο Άρης ο τέταρτος, κινούμενος πιο αργά, όταν η Γη “προσπαιρνάει” τον Άρη, αλλάζει η οπτική γωνία, με αποτέλεσμα να φαίνεται αυτή η αναδρομική κίνηση.

Υπόθεση

Αν κάτι χαρατηρίζει την αστρολογία επιστημονικά, είναι η αδυναμία πρόβλεψης. Αφού οι Αστρολόγοι μπορούν να προβλέψουν την κάθε λεπτομέρεια στην ζωή μας, είτε ερωτικά, είτε οικονομικά/επαγγελματικά, θα έπρεπε οι ενδείξεις τους πριν από κάποιο συνταρακτικό γεγονός, να είναι ιδιαίτερα έντονες. Τόσο που δεν θα μπορούσαν αν τις αγνοήσου. Όπως για παράδειγμα κάποιο σεισμό, κάποιο σεισμογενές κύμα ή ακόμα κάποιο πόλεμο ή και μία πανδήμία.

«Τι να την κάνω Αστρολόγε τη όμορφη Μαρία.
Αυτή την είδες να έρχεται, όχι όμως την πανδημία»

Πείραμα

Φυσικά και έχουν διεξαχθεί έρευνες για τα το κατά πόσο θα μπορούσε η αστρολογία να ισχύει. Μία από αυτές ήταν του Lawrence Berkeley National Laboratoy, LBNL, Carlson, S (1983), Double-Blind test of Astrology. Σε αυτή την έρευνα μετείχαν 28 αστρολόγοι όπου τους ζητήθηκαν να φτιάξουν τους αστρολογικούς χάρτες των εθελοντών, διαθέτοντας σε αυτούς, όλα τα απαραίτητα στοιχεία. Έπειτα οι εθελοντές θα έπαιρναν 3 αστρολογικούς χάρτες, και έπρεπε να βρουν τον δικό τους. Δηλαδή αυτό που τους εξέφραζε καλύτερα.

Στο δεύτερο στάδιο της έρευνας, ζητήθηκε από τους αστρολόγους να ταιριάξουν 1 από τα 3 ψυχολογικά προφίλ που τους δόθηκαν, σύμφωνα τους αστρολογικούς χάρτες που οι ίδιοι έφτιαξαν. Τα ποσοστά επιτυχίας ήταν 33.3%, όπου δίνουν ένα ηχηρό συμπέρασμα. Αν η αντιστοίχηση γινόταν εντελώς τυχαία, η πιθανότητα να ήταν η σωστή, θα ήταν 1/3 δηλαδή πάλι 33.3%.

Για τους πιο οικείους με τα μαθηματικά και τη φυσική, παρατίθεται το παρακάτω, εξαιρετικά απλό παράδειγμα. Σύμφωνα με τον νόμο της παγκόσμια έλξης, όπου G είναι μία σταθερά, m1και m2 οι μάζες δύο σωμάτων και r η απόσταση μεταξύ αυτών, προκύπτει ότι ο Άρης ασκεί μία δύναμη σε εμάς (και εμείς σε αυτόν) περίπου 0.00000007 Ν (Newton).

Για να έχουμε μια καλύτερη αίσθηση, 1 N είναι περίπου η δύναμη που νιώθουμε όταν σηκώνουμε ένα μανταρίνι. Εφαρμόζοντας τον ίδιο τύπο μεταξύ εσάς και του laptop (για χάρη του παραδείγματος) που διαβάζετε αυτό το άρθρο, με μέση μάζα ανθρώπου 80kg, μάζας laptop στα 2kg και απόσταση περίπου στα 20cm, η δύναμη αυτή υπολογίζεται περίπου στα 0.0000002 N. Δηλαδή περίπου 3 φορές μεγαλύτερη επίδραση από ότι ο πλανήτης Άρης.

Δεδομένα

Τέλος, για τα δεδομένα, η φράση του Carl Sagan, Αστρονόμος, Αστροφυσικός και συγγραφέας εκλαϊκευμένων επιστημονικών έργων, είναι η καλύτερη συμβουλή που θα μπορούσαμε να έχουμε για τους ισχυρισμούς μας:

«Extraordinary claims require extraordinary evidence»

Δηλαδή

«Οι εξαιρετικά μεγάλοι ισχυρισμοί, απαιτούν εξαιρετικά σημαντικά στοιχεία»

Δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε κάτι που πλέον γνωρίζουμε πολύ καλά με ανορθολογικές πεποιθήσεις. Ειδικά όταν είναι τόσο όμορφο και σαγηνευτικό από μόνο του.