Πώς ο Ρώσο-ουκρανικός πόλεμος θα οδηγήσει σε αναθεώρηση το Ιαπωνικό Σύνταγμα; 

Γράφει η Χριστίνα Λιάνη Ιαπωνικό Σύνταγμα

Δύο μήνες έχουν περάσει από τη βίαιη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, κι ενώ ο πόλεμος  μαίνεται, όλο και πληθαίνουν τα «πακέτα» οικονομικών και χρηματοπιστωτικών κυρώσεων από  πλευρά της Δύσης, ώστε να δοθεί μία ηχηρή απάντηση στη βάναυση πολιτική που ακολουθεί το ρωσικό κράτος.Ιαπωνικό Σνταγμα Ιαπωνικό Σύνταγμα Ιαπωνικό Σύνταγμα Ιαπωνικό Σύνταγμα

Σθεναρή υποστήριξη, ωστόσο, εκδηλώθηκε και από χώρες που ξεπερνούν τα σύνορα του δυτικού  κόσμου, με κύρια πρωταγωνίστρια τη τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, την Ιαπωνία.  Μάλιστα, η ουκρανική κυβέρνηση ζήτησε τη συνδρομή της ανωτέρω χώρας μέσω της αποστολής  στρατιωτικού εξοπλισμού. Στην αρχή, το αίτημα φάνταζε μάταιο και άδοξο. Μια σύντομη ιστορική  αναδρομή θα μάς επιτρέψει να κατανοήσουμε το γιατί.  

Σύνταγμα της Ιαπωνίας: Η σημασία και το κύριο πρόβλημα του άρθρου 9  

Ο τερματισμός του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τον Αύγουστο του 1945, σηματοδότησε την έναρξη  μιας περιόδου θεμελίωσης ενός ιαπωνικού κράτους, το οποίο θα τηρούσε μία και μοναδική  υπόσχεση: ο ιαπωνικός λαός δε θα κατέφευγε ποτέ ξανά σε πόλεμο για την επίλυση των διεθνών  του διαφορών. Το Σύνταγμα της Ιαπωνίας, που τέθηκε σε ισχύ το 1947, μετέβαλε ριζικά τις ζωές  των πολιτών, περιορίζοντας σημαντικά την εξουσία του αυτοκράτορα, αναγνωρίζοντας νέα  δικαιώματα για τις γυναίκες και ελαχιστοποιώντας τη δύναμη του στρατού, ο οποίος υπάγεται  στην εποπτεία του πρωθυπουργού.  Ιαπωνικό Σύνταγμα Ιαπωνικό Σύνταγμα Ιαπωνικό Σύνταγμα Ιαπωνικό Σύνταγμα

Ο βασικός στόχος του Συντάγματος αποτυπώνεται, με απόλυτη σαφήνεια, στο άρθρο 9, σύμφωνα  με το οποίο «Ειλικρινά φιλοδοξώντας για μια διεθνή ειρήνη που βασίζεται στη δικαιοσύνη και την  τάξη, ο ιαπωνικός λαός αποκηρύσσει για πάντα τον πόλεμο ως κυρίαρχο δικαίωμα του έθνους».  Συγχρόνως, η «απειλή ή η χρήση βίας ως μέσο επίλυσης διεθνών διαφορών» απαγορεύεται και, για  την εκπλήρωση αυτού του σκοπού, «οι δυνάμεις ξηράς, θάλασσας και αεροπορίας, καθώς και  άλλες πολεμικές δυνάμεις, δεν θα διατηρηθούν ποτέ».  Ιαπωνικό Σύνταγμα

Διαβάζοντας προσεκτικά το άρθρο 9, αντιλαμβάνεται κανείς ότι δεν υφίστανται αμυντικές  διατάξεις, ενώ η στρατιωτική ισχύς είναι περιορισμένη. Επομένως, το πρόβλημα που ανακύπτει  συνιστά το γεγονός ότι η χώρα ενδέχεται να βρεθεί σε αδυναμία να αντιμετωπίσει μία επερχόμενη  κατάσταση «έκτακτης ανάγκης».  

Από τον πόλεμο στην Ουκρανία έως την αναθεώρηση του Ιαπωνικού Συντάγματος  

Ο πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησε σε ανατάξεις ανά την υφήλιο. Δεν είναι λίγα τα κράτη, τα οποία  αποφάσισαν με δραστικούς και ταχείς ρυθμούς να αλλάξουν τη στάση τους, επενδύοντας στη  στρατιωτική ισχύ.  

Η Ιαπωνία, αψηφώντας το άρθρο 9 και μη έχοντας αποστείλει στρατιωτικό εξοπλισμό σε καμία  χώρα εδώ και 75 χρόνια, κινήθηκε προς την κατεύθυνση που ακολούθησε η πλειονότητα των  δυτικών κρατών: αποδεχόμενη το αίτημα της Ουκρανίας για έμπρακτη στήριξη, επέβαλε  βαρύτατες κυρώσεις στη Ρωσία και δεν δίστασε να λάβει ξεκάθαρη θέση σε έναν πόλεμο που  σφυροκοπά αδιάλειπτα έναν λαό, ο οποίος παλεύει για την ανεξαρτησία του. 

Μάλιστα, σε διάστημα μιας εβδομάδας, η Ιαπωνία τροποποίησε τους κανόνες που αφορούν τις  στρατιωτικές της εξαγωγές, αποστέλλοντας ένα αεροσκάφος Boeing KC-767, εξοπλισμένο με κράνη  και αλεξίσφαιρα γιλέκα, στο ουκρανικό πεδίο μάχης. Πρόκειται για μία ιδιαίτερα αποφασιστική  επιλογή, εάν αναλογιστεί κανείς ότι η χώρα είχε υιοθετήσει μία ειρηνιστική στάση-ταυτότητα, με  την εισαγωγή του άρθρου 9 στο μεταπολεμικό της Σύνταγμα.  

Ωστόσο, ο πόλεμος έφερε στο προσκήνιο το ακόλουθο ζήτημα, αναδεικνύοντας το πρόβλημα του  άρθρου 9: κατά πόσο μπορεί να ανταποκριθεί ορθώς το Σύνταγμα της Ιαπωνίας σε καταστάσεις  «έκτακτης ανάγκης»; Έχουν αναπτυχθεί ποικίλες και έντονες συζητήσεις γύρω από το εν λόγω  θέμα. Αρκετοί νομοθέτες προτάσσουν την αναθεώρηση του Συντάγματος με την εισαγωγή μιας  ρήτρας «έκτακτης ανάγκης», που θα περιλαμβάνει διατάξεις σχετικές με την ενίσχυση της εξουσίας  και την παράταση της βουλευτικής θητείας σε περίπτωση πολέμου, τρομοκρατίας ή μιας  καταστροφής.  

Η πρόταση αυτή χρήζει έντονης αποδοχής από τον Ιάπωνα πρωθυπουργό, Φούμιο Κισίντα, ο  οποίος, σε μία πρόσφατη συνέντευξη τύπου, τόνισε ότι πρέπει να ενισχυθεί πλήρως η άμυνα της  χώρας με αίσθηση ταχύτητας. Αυτό σημαίνει ότι η Ιαπωνία πρέπει να αυξήσει άμεσα τον αμυντικό  της προϋπολογισμό και να προμηθευτεί όπλα ικανά να χτυπήσουν θέσεις εκτόξευσης πυραύλων σε  περίπτωση που προκύψει απειλή από εχθρικό έδαφος.  

Ήδη, οι απειλές που δέχεται η Ιαπωνία από τους δύο συμμάχους της Ρωσίας, τη Κίνα και τη Βόρεια  Κορέα, έχουν αρχίσει να αυξάνονται, ένα ακόμη γεγονός το οποίο εντείνει τις σκέψεις και τις  συζητήσεις για αναθεώρηση του Συντάγματος. Μάλιστα, το Υπουργείο Άμυνας της Ιαπωνίας  χαρακτήρισε την Κίνα ως τη μεγαλύτερη της απειλή, κυρίως εξαιτίας της αμφισβήτησης και  παραβίασης – από μέρους της – της κυριαρχίας του ιαπωνικού κράτους στα νησιά Σενκάκου. Από  την άλλη πλευρά, η Βόρεια Κορέα εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία, καθώς, από την έναρξη του  2022, έχει εκτοξεύσει 12 βαλλιστικούς πυραύλους, οι οποίοι προσγειώθηκαν στα χωρικά ύδατα της  χώρας.  

Όσον αφορά τις σχέσεις Ρωσίας-Ιαπωνίας, αξίζει να επισημανθεί το γεγονός ότι το Τόκιο δεν έχει  υπογράψει επισήμως συνθήκη ειρήνης με τη Μόσχα για τον τερματισμό του Β’ Παγκοσμίου  Πολέμου, παρά μόνο μία δήλωση, η οποία θα επέτρεπε τη συνέχιση των μεταξύ τους οικονομικών  και εμπορικών συναλλαγών. Οι ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ των δύο κρατών, για τη  διαπραγμάτευση του καθεστώτος των αμφισβητούμενων Κουρίλων νήσων, είχαν ενταθεί το  τελευταίο διάστημα έως το ξέσπασμα του Ρώσο-ουκρανικού πολέμου, όπου και τέθηκε τέλος σε  κάθε «συμφιλιωτική» διάθεση. Πρόκειται, εν μέρει, για έναν ακόμη λόγο από τον οποίο πηγάζει η  αίσθηση επείγοντος της Ιαπωνίας.  

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο των διαρκών απειλών, το μόνο σίγουρο είναι ότι η ενίσχυση της εθνικής  άμυνας επανέρχεται στο προσκήνιο των συζητήσεων κάθε χώρας. Η Ιαπωνία οφείλει, με τη σειρά  της, να διασφαλίσει την εδαφική της ακεραιότητα έναντι των εχθρικών διαθέσεων που εισπράττει  

από τη Κίνα, τη Βόρεια Κορέα και τη Ρωσία, συνεχίζοντας τις συζητήσεις για τροποποίηση του  άρθρου 9. H απάντηση στο ακόλουθο ερώτημα αναμένεται να είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα: Θα  αναθεωρηθεί το Σύνταγμα της Ιαπωνίας, για πρώτη φορά, ύστερα από 75 χρόνια;

Διαβάστε Περισσότερα: Ιαπωνικό Σύνταγμα